به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، براساس گزارش‌های تاریخی، کودتای نوژه که در روز چهارشنبه ۱۸ تیر ۱۳۵۹ رخ داد، یکی از جدی‌ترین تلاش‌ها برای سرنگونی نظام جمهوری اسلامی ایران در سال‌های آغازین پس از انقلاب بود. این طرح که عمدتا توسط گروهی از افسران نیروی هوایی ارتش طراحی شده بود، قرار بود با بمباران اقامتگاه امام خمینی در جماران و تصرف مراکز کلیدی کشور، زمینه‌ساز سقوط نظام نوپای جمهوری اسلامی شود. نام کودتا از پایگاه هوایی شهید نوژه همدان گرفته شده است، اگرچه گفته می‌شد عنوان اصلی عملیات «نجات قیام ایران بزرگ» بوده و حمایت شماری از مخالفان سیاسی نظام، ازجمله شاپور بختیار، را نیز دارا بوده است.
کشف و خنثی‌سازی این کودتا توسط نیروهای سپاه پاسداران، کمیته‌های انقلاب و بخشی از ارتش، نقطه عطفی در تحولات سیاسی و امنیتی آن دوران به شمار می‌آید؛ چراکه پس از آن ده‌ها نفر از افسران بلندپایه ارتش دستگیر و شماری نیز اعدام شدند. این واقعه تأثیر عمیقی بر ساختار ارتش گذاشت و باعث شد تا فضای بی‌اعتمادی و بدبینی شدید نسبت به این نهاد در میان مسئولان نظام حاکم شود. روایت‌های پراکنده، اما نزدیک به زمان حادثه از منابعی چون روزنامه‌های کیهان و اطلاعات، امکان بازخوانی جزئیات و فضای آن روزها را فراهم می‌آورد.
در ادمه گفت‌وگوی خبرنگار اطلاعات را که فردای آن روز یعنی ۱۹ تیرماه پیش از شروع جلسه شورای انقلاب با آیت‌الله مهدوی کنی، سرپرست وقت وزارت کشور، انجام داده می‌خوانیم:
آقای مهدوی آیا مسئله کودتا و کشف آن در جلسه [شورای انقلاب] مطرح شد؟ لطفا توضیح دهید که کی و چگونه بوده است؟
در تهران و پادگان همدان بوده است. قریب یک ماه بود که ما خبر از توطئه داشتیم. البته از طریق عده‌ای از افسران نیروی هوایی و بعضی افراد دیگر. توطئه به این شکل بود که ارتش با همگامی با عراقی‌ها در یک شب مراکز مهم مانند منزل امام در جماران، مرکز سپاه پاسداران، فیضیه قم و چند جای دیگر را بمباران کنند و بعد اعلام کودتا کنند. البته عراق هم از آن طرف به مرزها حمله کند که دیدیم حمله کرد. شب موعود هم دیشب بود «چهارشنبه [۱۸ تیر] نیمه‌شب» چون قبلا برای ما کاملا مشخص بوده تمام نیروها بسیج شدند، هم ارتش و هم سپاه و هم کمیته مخصوصا کمیته مرکزی تهران نقش اساسی داشت. تمام مراکز ورودی شهر تحت کنترل بوده، نظامی‌هایی که وارد تهران می‌شدند تحت کنترل شدید بودند، نقل و انتقالات تحت کنترل دقیق بود و همه افراد بازداشت شدند.
منتهی بعضی‌ها بی‌گناه هم بازداشت شدند. تمام قرارهایی که بوده چون قبلا مشخص شده بود به همان نحو بوده است و صادق درآمد. قرارها تمام گزارش شده بود، برای همین همه آن‌ها تحت کنترل بودند. حدود ۶۰ نفر در تهران بازداشت شدند. که اکثر آن‌ها از نیروی هوایی هستند یکی هم که منزلش تحت کنترل بود در هنگام بازرسی مزنل تیراندازی می‌کند و یکی از پاسدارها مصدوم می‌شود و حالش وخیم بوده حالا نمی‌دانم شهید شده یا نه. این شخص خلبان بوده و از منزلش مقدار بسیار زیادی اسلحه به دست می‌آید.
آیا این توطئه و کودتا در تمام کشور بوده است؟
در تهران و پادگان «حر» همدان. در همدان ۶ نفر کشته شدند، البته از ارتش. آن‌جا هم مراقبت بوده افرادی که ماموریت داشتند در وقت مقرر طبق نقشه قبلی حرکت کردند برای انجام ماموریت، در این هنگام پاسداران ایست می‌دهند ولی آن‌ها توجه نکرده و نمی‌ایستند. در این‌جا حمله پاسداران شروع می‌شود که ۵ نفر از آن‌ها کشته می‌شوند و یک نفر هم مجروح بقیه هم دستگیر شدند و کسی هم فرار نکرده است.
البته همه توطئه‌گران و عوامل دستگیر نشدند ولی بقیه که هر نقشی داشتند کاملا شناسایی شدند و تحت تعقیب هستند. در همان موقع چون قرار بر این بوده که که در یک ساعت این حرکت واقع شود هواپیماهای عراقی هم به مرز ایران حمله کردند که ایران مقابله می‌کند و یکی از آن‌ها در ایلام سرنگون شد.... (اطلاعات، ۲۱ تیر ۱۳۵۹)
اطلاعیه‌های دفتر ریاست‌جمهوری و شورای انقلاب
روز شنبه ۲۱ تیر ۱۳۵۹ سه روز پس از خنثی‌سازی کودتا دفتر ریاست‌جمهوری و نیز شورای انقلاب به ترتیب اطلاعیه‌هایی را درباره این ماجرا صادر کردند که در صفحه دهم روزنامه اطلاعات منتشر شد، متن اطلاعیه‌ها به شرح زیر بود:
اطلاعیه دفتر ریاست‌جمهوری
بسم‌الله االرحمن الرحیم
در مورد توطئه پایگاه نوژه، به اطلاع عموم ملت مسلمان ایران می‌رساند که جناب آقای دکتر سید ابوالحسن بنی‌صدر، رئیس‌جمهوری کشور اسلامی ایران، از یک ماه پیش در جریان تکوین این توطئه بوده‌اند و با هوشیاری افسران و درجه‌داران پرسنل دلیر و مسلمان و متعهد نیروی هوایی و پاسداران شجاع انقلاب اسلامی آن را دقیقا زیر نظر داشته‌اند و لهذا در لحظه اجرا به یاری خداوند بزرگ، توطئه در نطفه خفه شد. اکنون مراتب دقیقا در دست تحقیق و پیگیری است و به‌زودی امت اسلام‌مان را در جریان کامل این توطئه شوم قرار خواهیم داد و توطئه‌گران که برخی با دلاوری ماموران مسلمان نیروی هوایی و پاسداران عزیز انقلاب اسلامی که در محل، به سزای خیانت خود رسیده‌اند، به ملت مسلمان ایران معرفی و به جزای خویش خواهند رسید و در پایان توطئه آنان نیز افشا خواهد شد.
اطلاعیه شورای انقلاب
بسم‌الله الرحمن الرحیم
شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران به اطلاع کلیه هم‌میهنان عزیز می‌زساند؛ شب گذشته (پریشب) با تلاش و پیگیری گروهی از مسئولان، توطئه‌ای که با طراحی جنایتکاران فراری ایران و مشارکت مستقیم مزودران صهیونیسم و امپریالیسم جهانی و عمدتا دولت دست‌نشانده عراق که همزمان به مرزها حمله کرد و با مباشرت تعدادی از عناصر مزدور که متاسفانه به لباس مقدس سربازی می‌باشند، درهم کوبیده شد. تعدادی از عوامل توطئه مقتول و تعدادی بازداشت و جمعی نیز شناسایی شدند و دستگیرشدگان عموما به طرح این توطئه که از مدتی پیش توسط نیروهای انقلابی کشف و پیگیری شده بود، اعتراف نمودند. افتخار این پیروزی از آن عناصر مومن و پرشوری است که در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، ارتش، سپاه و کمیته و در متن جز به تداوم انقلاب نمی‌اندیشند.
این تجربه نیز همچون تجربه‌های پیشین لطف و عنایت بی‌دریغ خدا را به یاری ما می‌آورد و سنگینی بار مسئولیت الهی ما را گوشزد می‌کند به امید موفقیت در انجام این مسئولیت. شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران.
روایت سخن‌گوی سپاه
روزنامه کیهان نیز روز شنبه ۲۱ تیر ۵۹ روایت سخن‌گوی سپاه انقلاب اسلامی در همدان را درباره خنثی‌سازی کودتا به شرح زیر منتشر کرد:
ساعت ۶ صبح چهارشنبه گذشته با اعلام قبلی، سپاه پاسداران همدان به صورت آماده‌باشی درآمد و در ساعت ۹ صبح همان روز طرح و نقشه تصرف پایگان «حر» در دست ما بود که بلافاصله افراد سپاه به محل اجرای نقشه حرکت کردند و تا ساعت ۱۱ چهارشنبه شب آن منطقه را به محاصره خود درآوردند.
طرح یادشده به این ترتیب بود که افراد هوابرد تهران که تعداد آن‌ها ۸ نفر بود و با شش دستگاه اتومبیل استیشن و سواری عازم همدان بودند، قصد داشتند ابتدا در محلی واقع در یک کیلومتری پایگاه «حر» اجتماع کنند و پس از آمادگی جنگی کامل و توجیه نقشه خائنانه خود و سازماندهی افراد، به طرف پایگاه «حر» حرکت کنند که ما قبلا سه‌راهی تهران – همدان و پایگاه را تحت نظر گرفتیم و در حدود ساعت ۳ بامداد روز پنجشنبه ۸ نفر توطئه‌گر به سه‌راهی پایگاه رسیدند و بلافاصله درگیری این افراد با سپاه پاسداران همدان آغاز شد که شش نفر کشته و دو نفر دیگر پس از چند ساعت خودشان را تسلیم کردند که با هواپیما به تهران اعزام شدند. در داخل اتومبیل‌ها مقداری لباس نظامی قرار داشت که قصد داشتند قبل از ورود به پایگاه از آن‌ها استفاده کنند... در بین راه با یکی از دستگیرشدگان صحبت کردم و علت ارتکاب به این عمل خائنانه را از او سوال کردم که وی در پاسخ گفت: «هدف ما انجام کودتای نظامی بود» و زمانی که انگیزه کودتا را سوال کردم جواب داد: «ما برای خودمان عقایدی داریم و شما هم عقایدی برای خودتان.»
۲۵۹
نظر شما