گروه اندیشه: وقتی آدم ساده ای حرفی بیهوده بر زبان جاری می کند، کسی بر او خرده نمی گیرد، ولی وقتی مسئولی بیهوده گویی را به آن جا می رساند که «هواپیماهای ب 2 آمریکا قارقارک هستند» همه می مانند که این فرد چگونه عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شده و بیشتر همه نگران می شوند که کشور در بعد از جنگ 12 روزه در چه شرایطی به سر می برد. و این خود یعنی نابودی سرمایه اجتماعی اعتماد به نظام سیاسی. یادداشت محمدفاضلی که از کانال او دریافت شده در باره این گونه از سخنان بیهوده است. بخوانید:
****
گفته‌ها و سخنانی که مردم به آن‌ها «شِرّ و وِر» می‌گویند، اگرچه مهمل و پوچ هستند، اما می‌توانند شَر به پا کنند. «شِرّ و وِر» سخن بی‌اثر نیست، می‌تواند نابودگر باشد. یک نمونه از آن‌را مختصر تحلیل می‌کنم.
نماینده مجلسی که عضو کمیسیون امنیت ملی هم هست گفته «هواپیماهای B۲ آمریکا قارقارک هستند، این هواپیماها ساخت ۳۵ سال پیش هستند، فرسوده‌اند و آمریکا در حال فروپاشی است.» بدیهی است این عبارت به معنای اخص «شِرّ و وِر» است. آدم از استدلال برای اثبات «شِرّ و وِر» بودن این سخن هم خجالت می‌کشد. دقت کنید که عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نمی‌داند، نمی‌فهمد یا تجاهل می‌کند که:
یک. هواپیمای B۲ بمب‌افکن استراتژیک است، و یکی از ستون‌های قدرت متعارف و اتمی نیروی هوایی آمریکاست.
دو. گذشت سی‌وپنج سال از اولین ساخت و عملیاتی شدن این هواپیما تأثیری بر کارکرد آن ندارد.
سه. بمب‌افکن B۵۲ از سال ۱۹۵۵ تا به امروز در خدمت ارتش آمریکاست (۷۰ سال) و کسی از قدیمی و فرسوده بودن آن نمی‌گوید. ظاهراً قرار است تا ۲۰۴۰ هم در خدمت باشد.
چهار. هواپیماها با توجه به فناوری‌های روز بهسازی می‌شوند؛ بهینه‌سازی و نوسازی هواپیماهای نظامی متداول‌تر و رویه ارتش‌هاست.
بدیهی است که بلاهت موجود در «شِرّ و وِر»گویی زود آشکار می‌شود. اما کارکرد شرارت‌آمیز این گونه «شِرّ و وِر»گویی است که باید تحلیل کرد. شَرِّ «شِرّ و وِر»گویی این است که:
یک. روان شهروند عاقل را به سُخره می‌گیرد و عصبانی‌اش می‌کند. شَرِّ «شِرّ و وِر» در آسیب رساندن به روان شهروندان است.
دو. درست در میانه بحرانی بزرگ برای کشور که ایران به اعتماد نیاز دارد، شَرِّ «شِرّ و وِر»گویی این است که اندک اعتمادها را هم نابود می‌کند. شهروند می‌گوید این که نماینده کمیسیون امنیت ملی مجلس باشد، ولی به حال امنیت ملی، وای به حال کشور، وای به حال منِ شهروند.
سه. شهروند منتظر است نشانه‌های هر چند کوچکی از تغییر گفتار، بروز عقلانیت، سخن بخردانه و واقع‌بینی مشاهده کند. اما شَرِّ «شِرّ و وِر» این است که نشان می‌دهد در بر همان پاشنه می‌چرخد، کماکان برخی سخن‌گویان و تریبون‌داران، در هپروت توهم غوطه‌ورند.
چهار. شَرِّ «شِرّ و وِر» این است که شهروند را در دوراهی دشواری قرار می‌دهد که از خود می‌پرسد این‌گونه سخن گفتن از سر خُل‌بازی است یا منافعی پشت این نهفته است، یا گوینده واقعاً خُل است؟ هر کدام باشد، فاجعه است.
پنج. شَرِّ «شِرّ و وِر» این است که عین علف هرز در مزرعه رشد می‌کند و فراگیر می‌شود، و همان اندک رویش‌های عقلانیت و اعتماد به عقلانیت و سخن/عمل عقلانی را از ریشه می‌سوزاند. شهروند وقتی گوشش از «شِرّ و وِر» پر شد و اعتمادش فروریخت، مستأصل و عصبانی می‌شود، و ظرفیت گرایش و عمل عقلانی در او هم کم می‌شود.
این‌ها بخشی از شَر و شرارتی است که در «شِرّ و وِر»گویی مردان و زنان سیاست نهفته است. سخن «شِرّ و وِر» از زبان افراد منتسب به حکومت، علف هرزی است که عقلانیت را می‌سوزاند، سازه‌های اعتماد را در هم می‌شکند، شهروند را با عقل سیاسی بیگانه می‌کند، و امید نجات از مسیر عقلانیت را به فنا می‌دهد.
واقعاً نمی‌دانم از «شِرّ و وِر»گویی دنبال چه می‌گردند! و کدام منفعت را دنبال می‌کنند.
۲۱۶۲۱۶
نظر شما