خبرآنلاین - زهره نوروزپور: روز ۵ شنبه ۲ مرداد ماه زمانی که ران درمر وزیر راهبردی اسرائیل در فرانسه به سر می‌برد تا بر روی مذاکرات استانبول که روز جمعه قرار بود میان ایران و اروپا برگزار شود مواضع اسرائیل را به سمع آنها برساند، امانوئل مکرون در اعلامیه‌ای بی‌سابقه از تصمیم کشورش برای برسمیت شناختن کشور فلسطین خبر داد. او در این اعلامیه بیان کرد باید راهکاری برای پایان خشونت در خاورمیانه ارائه شود و ما آن را انجام می دهیم و دیگر کشورها اروپایی به ما خواهند پیوست.
این اعلامیه در حالی منتشر می شود که صدها نفر در غزه از گرسنگی و تشنگی جان خود را از دست داده اند. حالا مکرون می خواهد پرچم دار صلح در خارومیانه شود. بر همین اساس ژان نوئل بارو وزیرخارجه فرانسه در گفتگویی از جزئیات این طرح گفت که کشورهای عربی قرار است در شورای امنیت حماس را محکوم کنند و با خلع سلاح این جنبش سیاسی و نظامی موافق هستند. در این صورت ما فلسطین را برسمیت خواهیم شناخت.
در همین رابطه سیدهادی برهانی کارشناس ارشد مطالعات اسرائیل و استاد دانشگاه در اینباره می گوید اگر در این طرح حماس نادیده گرفته شود و به دنبال انزوا و خلع سلاح این گروه باشند از همین حالا این طرح شکست خورده است. اما ماهیت طرح بسیار مهم است و مهمترین طرحی است که تا کنون جامعه جهانی توانسته است با آن به اسرائیل فشار وارد کند. در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانیم:
تنها اسرائیل و ایران مخالف طرح دو دولتی هستند
*** با توجه به جزئیات طرح فرانسه و عربستان برای فلسطین و همراهی احتمالی اروپا، تفسیر شما از این طرح چیست؟
طرح فرانسه و عربستان طرح مهمی است و در شرایط حساس و تعیین کننده ای مطرح می شود. پس از هفت اکتبر و حمله اسرائیل به غزه و تحولات خونبار این برهه، کشورهای بسیاری در دنیا به این نتیجه رسیده اند که این مشکل باید به شکلی اساسی و همیشگی حل شود. نمی شود تا آخر دنیا خاورمیانه خونین و خون چکان باشد و بحران‌های آن منطقه و جهان را بلرزاند. دو منطقه، خاورمیانه و اروپا، بهای سنگینی در این تحولات پرداختند و می پردازند. عربستان و کشورهای ثروتمند خاورمیانه می خواهند اقتصادی شکوفا بنا کنند و بحران فلسطین مانع آن است. اروپا نیز که به اصطلاح قدرتی ارزشی از نظر قانونمندی، حقوق بشر و مشروعیت بین المللی است در این بحران بهای سنگینی پرداخت و به دلیل عدم برخورد قانونی لازم با اسرائیل مشروعیت و موقعیت و قدرت نرم خود را تا حدود زیادی از دست داد. اروپا دیگر برای سالها نمی تواند از حقوق بشر و مشروعیت بین المللی دم بزند. در این شرایط کشورهای زیادی در جهان به ویژه در خاورمیانه و اروپا خواهان حل و فصل مسئله فلسطین هستند. حل و فصل قانونی این مسئله که مورد تایید سازمان ملل و محل اجماع بین المللی است راه حل دو دولت است.
تنها اسرائیل و ایران با این راه حل مخالف هستند. لذا پس از این تحولات سخت، فرصت مهمی برای پیش بردن راه حل دو دولت در جهان پدید آمده است. اسرائیل در هراس است این فرصت موجب تقویت راه حل دو دولت و اجبار اسرائیل برای تن دادن به این راه حل شود لذا با سمپاشی و خرابکاری سعی می کند جلوی این جریان را بگیرد تا این فرصت سپری شود و راه حل دو دولت مجددا فراموش شود.طرح عربستان و فرانسه طرحی برای استفاده از شرایط مناسب بین المللی فعلی برای تقویت و تثبیت راه حل دو دولت است.
*** آیا اجرای این طرح به معنای این است که طرح ترامپ برای غزه که با نام ریویرای خاورمیانه کلید خورد،منتفی شده است؟
ترامپ علاقه‌ای به راه حل دو دولت ندارد. از نظر ترامپ فلسطینی ها حقی برای یک دولت ندارند چون ضعیف و بی قدرت هستند بنابراین باید تسلیم شوند و موجودیت یک اسرائیل قوی و سیطره آن بر سرزمین فلسطین را بپذیرند و به دنبال کار خود بروند و از این سرزمین آباء و اجدادی دل بکنند. نظر آمریکای ترامپ در این باره به نظر اسرائیل و نتانیاهو نزدیک است.
*** فرانسه در پی رایزنی و اجماع کشورها برای برسمیت شناختن کشور فلسطین است. از سوی دیگر اسرائیل در حال اجرای طرح‌های خود برای کوچاندن مردم غزه است. از طرفی دیگر رسانه‌های خارجی از رایزنی‌های موساد و ران درمر وزیر راهبردی رژیم اسرائیل با برخی از کشورها برای پذیرش مردم غزه هستند. ظاهرا هرکدام از بازیگران تاثیرگذار طرح خود را برای غزه دنبال میکنند این بی انسجامی از وضعیت فعلی حاکم بر جامعه بین الملل را چه‌طور تفسیر می‌کنید؟
الان رقابت اصلی در صحنه بین المللی بین دو طرح است. طرح اسرائیل (و ترامپ) برای اخراج فلسطینی ها از غزه و انضمام کرانه باختری به اسرائیل و تشکیل یک اسرائیل بزرگ که فلسطین را از صفحه روزگار محو کند. و طرح دیگری که طرفدار تشکیل دو دولت اسرائیل و فلسطین در سرزمین تاریخی فلسطین است. این دو طرح نه تنها با هم رقابت می کنند بلکه در واقع جنگی بین این دو طرح در جریان است که کشورهای عربی و کشورهای اروپایی (به استثنای یکی دو کشور مثل آلمان) طرفدار طرح دوم هستند و اینک فرانسه در واقع پرچمدار و قدرت اصلی راه حل دوم (دو دولت) است.
البته تلاشهایی، به ویژه از سوی برخی طرفهای اروپایی، وجود دارد که در کنار طرح دو دولت و در کنفرانس مربوطه مواضعی علیه حماس و مبارزه مسلحانه مردم فلسطین مطرح شود. یا کشور فلسطینی مد نظر در طرح دو دولت را به شیری بی یال و دم تبدیل کند. که مثلا این کشور نیروی نظامی نداشته باشد. اینها می تواند به ضرر مردم فلسطین باشد و کشورهای عربی باید در برابر این مواضع غیرمنطقی (که یک هدف مهم آن راضی کردن و ساکت کردن اسرائیل است) مقاومت کنند. باید مبنای طرح دو دولت در قطعنامه های بین المللی و مرجعیت سازمان ملل باشد. فلسطینی ها بر این اساس حق مقاومت مسلحانه دارند و باید تمام حقوق خود در کرانه باختری و غزه را به دست آورند و همه آوارگان فلسطینی باید بتوانند به خانه های خود بازگردند.
اسرائیل مقابل حماس شکست خورده است؛ لازم است که مقابل اظهارات و درخواست فرانسه برای خلع سلاح حماس ایستادگی کرد
*** اشاره کردید به اینکه برخی کشورهای اروپایی برای برسمیت شناختن فلسطین مواضعی علیه حماس دارند که این مانع طرح می شود. در صورتی که طرحی که فرانسه با همکاری عربستان ارائه کردند قرار است که حماس از صحنه سیاست فلسطین حذف و خلع سلاح شود. این را چه طور ارزیابی می‌کنید؟
وزیر خارجه فرانسه اخیرا مصاحبه ای با یک نشریه فرانسوی داشته و در این مصاحبه گفته قرار است کشورهای عربی در کنفرانس سازمان ملل (در حمایت از راه حل دو دولتی) حماس را محکوم کنند و همچنین خواهان خلع سلاح آن شوند. این گفته وزیر خارجه فرانسه تاکنون از سوی هیچ یک از کشورهای عربی، از جمله عربستان، تایید نشده است و بعید است درست باشد. حماس براساس آخرین نظرسنجی ها همچنان محبوبترین سازمان فلسطینی در میان همه مردم فلسطینی است. همچنین مقاومت سرسختانه و شجاعانه این سازمان در جنگ غزه نه تنها فلسطینی ها بلکه همه ملتهای مسلمان را تحت تاثیر قرار داده است.
تسلیم نشدن حماس، ناکامی اسرائیل در نابودی حماس با وجود همه حملات سنگین و وحشیانه و همچنین موفقیت حماس در حفظ گروگانهای اسرائیلی از نظر امنیتی و اطلاعاتی به معجزه شباهت دارد. در واقع اسرائیل، با همه جنایتهایی که در غزه کرده است، در آستانه پذیرش یک شکست تاریخی از حماس قرار دارد و به نظر می رسد راهی جز تن دادن به شرایط حماس برای آتش بس ندارد. در چنین شرایطی بعید است کشورهای عربی و عربستان ملتهای مسلمان را با موضع گیری علیه حماس ناراحت و خشمگین نمایند. حماس احتمالا الان محبوبترین سازمان مقاومت در همه جای جهان اسلام است. برخی از کشورهای منطقه مانند قطر، ترکیه، سوریه، اردن، و مراکش به طور حامی حماس هستند یا حداقل از مخالفت با آن به دلیل شرایط داخلی پرهیز می کنند. اما در عین حال لازم است حساسیت و جدیت لازم در قبال این اظهارات خطیر وزیر خارجه فرانسه وجود داشته باشد. لازم است از مقامات مسئول کشورهای عربی در این زمینه سوال شود. زیرا اگر این تصمیم علیه حماس در کنفرانس مزبور اعلام شود این کنفرانس محتوای واقعی خود در دفاع از حقوق مردم فلسطین را از دست خواهد داد و به عامل تفرقه (ونه وحدت) در جهان اسلام تبدیل خواهد شد. همه طرفها در منطقه باید از طریق مشورت، همفکری و هشدار به کشورهای عربی آنها را از عواقب خطیر چنین موضعی آگاه نمایند.اگر این تصمیم علیه حماس در کنفرانس مزبور اعلام شود این کنفرانس محتوای واقعی خود در دفاع از حقوق مردم فلسطین را از دست خواهد داد و به عامل تفرقه (ونه وحدت) در جهان اسلام تبدیل خواهد شد. همه طرفها در منطقه باید از طریق مشورت، همفکری و هشدار به کشورهای عربی آنها را از عواقب خطیر چنین موضعی آگاه نمایند.
مواضع عربستان از اسرائیل دور و به ایران نزدیک شده است
*** شرط عربستان برای پیوستن به توافق ابراهیم به رسمیت شناختن فلسطین بود. اگر طرح دو دولتی برای فلسطین تصویب شود، آیا سعودی به این توافق خواهد پیوست؟
این طرح عربستانی - فرانسوی ربطی به توافق ابراهیم ندارد. بلکه جایگزین و رقیب آن است. البته علی القاعده این مسئله علنا و رسما مطرح نخواهد شد تا آمریکا و ترامپ تحریک نشود. توافق ابراهیم که طرحی آمریکایی است و در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ مطرح شده است در واقع به معنای صلح و سازش با اسرائیل و به رسمیت شناختن آن بدون توجه به وضعیت فلسطین است. اما طرح عربستان-فرانسه بر ضرورت تشکیل کشور فلسطین به عنوان شرطی برای حل و فصل نهایی بحران خاورمیانه تاکید می کند.
عربستان براساس مواضع رسمی زمانی اسرائیل را به رسمیت خواهد شناخت که چشم انداز مشخص و روشنی برای تشکیل کشور فلسطین وجود داشته باشد و این مستلزم آن است که اسرائیل به راه حل دو دولت تن دهد. اما اسرائیل از این راه حل فاصله گرفته و اخیرا کنست اسرائیل تصویب کرده که کرانه باختری باید به اسرائیل منضم شود. بدون کرانه باختری و غزه کشور فلسطینی معنایی ندارد. مواضع عربستان در باره فلسطین در طول یکی دو سال گذشته از اسرائیل دور و به ایران نزدیک شده است. عربستان به توافق ابراهیم نپیوست و اینک نیز انگیزه ای برای پیوستن به این توافق ندارد.
مواضع عربستان در باره فلسطین در طول یکی دو سال گذشته از اسرائیل دور و به ایران نزدیک شده است. عربستان به توافق ابراهیم نپیوست و اینک نیز انگیزه ای برای پیوستن به این توافق ندارد. الان کشورهایی که به این توافق پیوسته اند مانند امارات و بحرین تحت فشار هستند تا از این توافق خارج شوند. محبوبیت این کشورها اکنون در منطقه به پایین ترین حد رسیده است. در واقع مردم منطقه از این کشورها بسیار عصبانی هستند. زیرا در حالی با اسرائیل داد و ستد و روابط دارند که اسرائیل علیه برادران عرب و مسلمان آنها نسل کشی و قحطی به راه انداخته است.
*** با اینحال روبیو و ویتکاف روز گذشته با فاکس نیز مصاحبه ای داشتند که در آن یادآور شدند که ۱۰ کشور به این توافق خواهند پیوست...
در گذشته اسرائیل و مقامات آمریکایی از این حرفها زیاد زده اند و اتفاقی نیفتاده است. از ۲۲ کشور عرب تنها ۶ کشور اسرائیل را به رسمیت شناخته اند. اکثر کشورهای اسلامی نیز اسرائیل را به رسمیت نمی شناسند. این اظهارات جنگ روانی و تبلیغاتی علیه جهان اسلام و به نفع اسرائیل است. مرتب در بوقهای تبلیغاتی می دمند که همه کشورهای اسلامی و عربی در صدد برقراری رابطه با اسرائیل هستند. در صف ارتباط ایستاده اند و پشت پرده با اسرائیل رابطه دارند. اینها پروپاگاندای اسرائیل برای تاثیرگذاری بر کشورهای اسلامی به نفع اهداف اسرائیل در منطقه است.
متاسفانه برخی رسانه‌های داخل مشتری پروپاقرص این پروپاگاندای صهیونیستی هستند و هر دروغ اسرائیلی در این زمینه را با آب و تاب منعکس می کنند.
کشورهای اسلامی و دولتهای اسلامی (با یکی دو استثنا) هیچ کدام علاقه ای به رابطه با اسرائیل ندارند و آن چند کشوری هم که با اسرائیل رابطه برقرار کرده اند تحت فشار و برغم خواست خود و ملتهای خود این کار را کرده اند. این روابط، مانند روابط مصر، اردن و مراکش با اسرائیل نیز تحت فشار و شکننده است و بعید نیست در آینده قطع شود.
مواضع یکجانبه گرایانه ایران دست و پای کشور را برای مانورهای دیپلماتیک در این حوزه ها بسته است
*** بالاتر اشاره کردید به واکنش ترکیه و قطر درباره خلع سلاح حماس، این دو کشور که بر همه عیان است که از حامیان مهم حماس هستند. از واکنش این دو کشور درباره این موضوع کمی بیشتر توضیح دهید...
ترکیه و قطر در کنار ایران حامیان اصلی حماس در جهان هستند. البته حمایت ایران بیشتر نظامی و امنیتی و حمایت ترکیه و قطر در سایر حوزه ها مانند حوزه های سیاسی، بین المللی، رسانه ای، مالی و … است. البته ترکیه و قطر از نظر ایدئولوژیکی به حماس نزدیکترند. زیرا همه آنها تحت تاثیر تفکر اخوانی می باشند.
ایران در جریان حوادث سوریه و حمایت از بشار اسد از جبهه اخوانی فاصله گرفت و حتی به دشمنی با آن کشیده شد که این امر مانعی در همکاری این مجموعه محدود طرفدار حماس است. ترکیه و قطر تمام تلاش خود را خواهند کرد تا حماس در فلسطین زنده بماند و در صحنه سیاسی فلسطین نقش آفرینی کند.حتما در برابر هر حرکتی برای محکومیت حماس در کنفرانس سازمان ملل و یا درخواست خلع سلاح آن موضع منفی خواهند گرفت.
احتمالا کشورهای دیگری مانند سوریه، اردن و شاید مراکش، تونس و الجزایر هم با این مخالفت همراهی خواهند کرد. ترکیه و قطر به تنهایی نیروهای سیاسی قوی در منطقه هستند و قدرت نقش آفرینی بالایی دارند.بعید است با وجود مخالفت این کشورها ایده وزیر خارجه فرانسه برای محکومیت حماس شانسی برای توفیق داشته باشد. ایران هم می توانست در این صحنه و در حمایت از حماس نقش آفرینی داشته باشد اما متاسفانه مواضع یکجانبه گرایانه ایران دست و پای کشور را برای مانورهای دیپلماتیک در این حوزه ها بسته است.
ایران باید صحنه را به درستی ببیند و آب به آسیاب اسرائیل نریزد
*** اشاره کردید به مواضع ایران؛ فرضا اگر فلسطین مستقل شود موضع رسمی جمهوری اسلامی را چه طور پیش‌بینی می‌کنید؟
موضع ایران نسبت به مسئله فلسطین کاملا اختصاصی و در انزوا است. هیچ کشوری در دنیا از این موضع ایران حمایت نمی کند. همچنانکه عرض شد تمام دنیا الان صحنه رقابت بین دو ایده است؛ ایده اسرائیل بزرگ و ایده دو دولت. اسرائیل از ناحیه موضع سیاسی ایران تحت فشار نیست. چون این موضع در صحنه بین المللی یار و یاور و وزنی ندارد اما طرح دو دولت که بیشتر کشورهای جهان طرفدار آن هستند وزن زیادی دارد و مانع اصلی تحقق آرزوی اسرائیل بزرگ است.
ایران باید صحنه را به درستی ببیند و آب به آسیاب اسرائیل نریزد. مخالفت ایران با راه حل دو دولت می تواند ضمن تضعیف این طرح (به نفع رقیب واقعی آن یعنی طرح اسرائیل بزرگ) بهانه ای به دست اسرائیل بدهد که ایران را مقصر ناکام ماندن طرح دو دولت و عدم اجرای قطعنامه های سازمان ملل در باره فلسطین معرفی کند.مخالفت ایران با راه حل دو دولت می تواند ضمن تضعیف این طرح (به نفع رقیب واقعی آن یعنی طرح اسرائیل بزرگ) بهانه ای به دست اسرائیل بدهد که ایران را مقصر ناکام ماندن طرح دو دولت و عدم اجرای قطعنامه های سازمان ملل در باره فلسطین معرفی کند. طرح عربستان و فرانسه الان مهمترین طرحی است که می تواند فشار سیاسی واقعی به اسرائیل وارد کند. این فشار به نفع فلسطین و آرمان آزادی فلسطین است. دیپلماسی جمهوری اسلامی باید با کشورهای عربی و مسلمان، به ویژه عربستان، هماهنگ باشد تا در امر فشار دیپلماتیک بر اسرائیل اختلالی به وجود نیاید. ایران باید عاقبت اندیش و مسئولانه رفتار کند و هر شعار یا موضعی را فارغ از نتایج آن مطرح نکند. مواضع ایران باید در نهایت به مردم فلسطین کمک کند و هزینه اشغالگری اسرائیل را بالا ببرد. برخی شعارها علیه اسرائیل نه تنها برای اسرائیل هزینه ای ایجاد نمی کند بلکه فرصت سازی و امتیازآوری می کند.
*** تلاش فرانسه درباره فلسطین ایا ارتباطی به قیمومیت آنها بر لبنان دارد؟ با توجه به آشوب‌ها در سوریه و دیدار آنها با جولانی و همزمان آزادی جورج عبدالله ،آیا به این معنا است که آنها نمی خواهند مرزهای جنگ اول که پس از سقوط عثمانی به وجود امد تغییر کند؟ یا اینکه از زیر نفوذ فرانسه خارج شوند ... تحلیل شما از تحرکات اخیر فرانسه که حتی این تحرکات درباره ایران و فعال شدن مکانیسم ماشه هم بود چیست؟ انها از خاورمیانه چه می خواهند؟
فرانسه با جهان عرب روابط تاریخی دارد. برخی از کشورهای عربی مانند سوریه، لبنان، تونس، مراکش و الجزایر عضو مجموعه فرانکوفون هستند. زمانی نه چندان دور فرانسه مهمترین حامی غربی کشورهای عربی بود. فرانسه در مدیترانه همسایه کشورهای عربی و منطقه شامات است. بحران در مدیترانه برای فرانسه مهم است و بر منافع این کشور تاثیر می گذارد. فرانسه بزرگترین جمعیت عرب و مسلمان اروپا را دارد. موقعیت فرانسه از آمریکا و آلمان و سایر قدرتهای غربی متفاوت است. همچنین این کشور همواره سودای سیاست خارجی مستقلی داشته که متکی بر وزن آمریکا نباشد. نقش آفرینی فرانسه در فلسطین، لبنان و سوریه در مجموع به نفع کشورهای منطقه است زیرا می تواند تا حدودی نقش آفرینی اسرائیل و حامی اصلی آن آمریکا را محدود نماید. همکاری کشورهای عربی و فرانسه می تواند به نفع صلح و ثبات در سوریه و همچنین تقویت موضع فلسطینی ها در برابر اسرائیل تمام شود.
نظر شما