به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، نجام واجبات در روابط بین انسان‌ها، که همان ادای حقوق طرفین است، عدل نام دارد. دقیق وزن کردن جنس توسّط فروشنده و دقیق پرداخت کردن وجه آن توسّط خریدار، نمودی از عدل است. عمل بر وفق عدالت، روابطی سالم و به دور از برخورد و تنش در بین انسان‌ها برقرار می‌کند. به فراتر رفتن از ادای حقّ و بیش از حقّ، اداکردن، فضل و احسان گفته می‌شود. مقداری بیش از وزن مورد نظر، جنس را به مشتری دادن و مقداری بیش از مبلغ اصلیِ جنس به فروشنده پرداخت کردن، جلوه‌ای از فضل و احسان است. عمل بر وفق فضل و احسان و فراتر از حقوق واجب را ادا کردن، ایجاد محبّت و دوستی می‌کند.
بنابر روایت دانشجو، امیرالمؤمنین علیه السّلام این آیه قرآن کریم را که می‌فرماید:اِنَّ اللهَ یَأمُرُ بِالعَدلِ وَ الاِحسانِ: خداوند به عدالت ورزیدن و احسان کردن فرمان می‌دهد، توصیف‌گر حقیقت مروّت و جوانمردی دانسته و در بیان مفهوم آن فرمودند:اَلعَدلُ الاِنصافُ وَ الاِحسانُ التَّفَضُّلُ: مراد از عدل، انصاف ورزیدن با دیگران، و مقصود از احسان، به فضل رفتار کردن و بیش از طلب یا درخواست دیگری، به او عطا نمودن است. بر این اساس، دوست اهل بیت علیهم السّلام به مقتضای مروّت و جوانمردی، با عموم خلق خدا، بر اساس عدالت و انصاف، و با اهل ایمان و ولایت، بر مبنای فضل و احسان رفتار می‌کند.
در عبادات گرچه با بسنده کردن به حدّاقلِّ واجب، از عبد اسقاط تکلیف می‌شود، لکن پرداختن به آداب، از مصادیق فضل و احسان و نوعی ابراز محبّت از سوی بنده به خدا و زمینه ساز جلب محبّت الهی به سوی عبد است. اطلاق مستحبّ به آن نیز شاید به همین اعتبار باشد.
آداب، منحصر به عبادات واجب نیست، بلکه هر یک از اعمال مستحبّ نیز آدابی دارند که زینت بخش آن عمل است.
زیارت مرقد مطهّر پیامبر اکرم و هر یک از اهل‌بیت علیهم السّلام گرچه عملی مستحبّ به شمار می‌آید، امّا مثل دیگر مستحبّات، آدابی دارد که با به جا آوردن آن، زائر می‌تواند جمال و زیبایی بیشتری به عمل خود بخشد و محبّت خویش به مَزور را کاملتر و بهتر ابراز نموده و محبّت مزور را افزونتر و بیشتر به خود جلب کند.
برای زیارت اهل‌بیت علیهم السّلام از آغازِ قصد عزیمت تا بازگشت از سفر زیارت، آداب فراوانی در احادیث و روایات و کلام بزرگان دین ذکر شده است و کتاب‌هایی همچون مصباح الزّائر، کامل الزّیارات، هدیة الزّائرین و مفاتیح الجنان به بیان آنها پرداخته‌اند. آداب مزبور را می‌توان به آداب پیش از سفر، آداب حین سفر، آداب پیش از تشرّف به حرم، آداب حین تشرّف و زیارت، و آداب وداع و مراجعت تقسیم کرد. از جمله آداب مزبور که شایسته است زائر به تناسب ظرفیّت و آمادگی خود به انجام آنها بپردازد، موارد زیر را می‌توان برشمرد:
آداب پیش از سفر
۱- با نیّت خالص قصد زیارت کردن و آن را با مقاصد مادّی و دنیوی نیامیختن و نیالودن؛ به نحوی که مقصود و منظور، تنها دیدار و تجدید عهد ارادت و ولایت با مزور، اجابت دعوت و عمل به توصیه مزور بر رفتن به زیارت وی و خشنود ساختن و مسرور کردن مزور از این راه، احیاء امر و اعلاء کلمه اهل‌بیت علیهم السّلام در برابر دشمنان و مخالفانشان، طلب شفاعت از آن بزرگواران و وصول به دیگر فیوضات معنوی زیارت باشد.
۲- حتّی المقدور به مقدار مکفی توشه و پول برای سفر تدارک دیدن تا زائر در سفر در تنگنا واقع نشود.
۳- در حلال بودن خرجی سفر دقّت کردن و از آلودگی آن به مال حرام به شدّت احتراز نمودن.
۴- آگاه کردن بستگان و دوستان و برادران ایمانی از سفر خود و خداحافظی با آنها.
۵. غسل کردن و خواندن این دعا:
بِسمِ اللهِ وَ بِاللهِ وَ لا حَولَ وَ لا قُوَّةَ اِلّا بِاللهِ وَ عَلی مِلَّةِ رَسولِ اللهِ وَ الصّادِقینَ عَنِ اللهِ صَلَواتُ اللهِ عَلیهِم اَجمَعینَ. اَللّهُمَّ طَهِّر بِهِ قَلبی وَ اشرَح بِهِ صَدری وَ نَوِّر بِهِ قَلبی. اَللّهُمَّ اجعَلهُ لی نُوراً وَ طَهوراً وَ حِرزاً وَ شِفاءً مِن کُلِّ داءٍ وَ آفَةٍ وَ عاهَةٍ وَ سُوءٍ مِمّا اَخافُ وَ اَحذَرُ، وَ طَهِّر قَلبی وَ جَوارِحی وَ عِظامی وَ دَمی وَ شَعری وَ بَشَری وَ مُخّی وَ عَصَبی وَ ما اَقَلَّتِ الاَرضُ مِنّی. اَللّهُمَّ اجعَلهُ لی شاهِداً یَومَ حاجَتی وَ فَقری وَ فاقَتی اِلَیکَ یا رَبَّ العالَمینَ؛ اِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ
با نام خدا و به مدد خدا، و هیچ نیرو و قدرتی جز به مدد الهی وجود ندارد، و بر آیین رسول خدا و سخنگویان راستگوی خدا، که درود خداوند بر تمامی آنها باد. خدایا به وسیله این غسل، دلم را پاک و سینه‌ام را گشاده ساز و قلبم ر
ا نورانی کن. خداوندا، این غسل را مایه نوارنیّت و پاکی و محفوظ ماندن و سبب شفای من از هر درد و بیماری و آفت و بدی‌یی که از آن هراس دارم و می‌پرهیزم قرار ده و قلب و اعضاء و استخوان‌ها و خون و مو و پوست و مغز و اعصابم و آنچه زمین از من می‌کاهد را به وسیله این غسل پاک گردان. خدایا در روز نیازمندی و تهیدستی و بی چیزیم در پیشگاه تو، این غسل را شاهدی به سود من قرار ده، ای پروردگار جهانیان؛ که همانا تو بر هر چیز توانایی.
۶- انگشتر عقیق، خصوصاً با نگین زرد رنگ که نقش روی آن ماشاءَ اللّهُ، لا قُوَّةَ اِلّا بِاللّهِ، اَستَغفِرُ اللهَ: هرچه خدا بخواهد، نیرویی جز به مدد الهی وجود ندارد، از خدا طلب مغفرت می‌کنم؛ و روی دیگر آن محمّد و علی نقش شده باشد و انگشتر فیروزه، خصوصاً با نگینی که نقش یک روی آن اَللهُ المَلِکُ: خدا فرمانروا است و روی دیگر آن اَلمُلکُ لِله الواحِدِ القَهّارِ: فرمانروایی تنها از آن خدای یکتای قهّار است. نقش شده باشد، بر دست کردن.
۷- مقداری تربت امام حسین علیه السّلام را با خود برداشتن و در وقت برداشتن آن این دعا را خواندن: اَللّهُمَّ هذِهِ طینَةُ قَبرِ الحُسَینِ عَلیه السّلام وَلِیِّکَ وَابنِ وَلِیِّکَ، اِتَّخَذتُها حِرزاً لِما اَخافُ وَ ما لا اَخافُ: خدایا این خاک قبر امام حسین عَلیه السّلام است که ولیّ تو و فرزند ولیّ تو است. آن را برگرفتم تا از آنچه می‌ترسم و نمی‌ترسم پناهم باشد.
۸- خواندن سوره‌های حمد، فلق، ناس و آیة الکرسی و سوره قدر و آخر سوره آل عمران.
۹- جمع کردن اعضای خانواده خود به گرد خویش به هنگام حرکت و دو رکعت نماز گزاردن و از خدا طلب خیر کردن و خواندن آیة الکرسی و به جای آوردن حمد و ثنای الهی و سپردن خود و اعضای خانواده خویش به خدا و خواندن این دعا:
اَللّهُمَّ اِنّی اَستَودِعُکَ الیَومَ نَفسی وَ اَهلی وَ مالی وَ وُلدی وَ مَن کانَ مِنّی بِسَبیلٍ الشّاهِدَ مِنهُم وَ الغائِبَ. اَللّهُمَّ احفَظنا بِحِفظِ الایمانِ وَ احفَظ عَلَینا. اَللّهُمَّ اجعَلنا فی رَحمَتِکَ وَ لا تَسلُبنا فَضلَکَ، اِنّا اِلَیکَ راغِبونَ. اَللّهُمَّ اِنّا نَعوذُ بِکَ مِن وَعثاءِ السَّفَرِ وَ کابَةِ المُنقَلَبِ وَ سوءِ المَنظَرِ فِی الاَهلِ وَ المالِ وَ الوَلَدِ فِی الدُّنیا وَ الآخِرَةِ. اَللّهُمَّ اِنّی اَتَوَجَّهُ اِلَیکَ هذَا التَّوَجُّهَ طَلَباً لِمَرضاتِکَ وَ تَقَرُّبآ اِلَیکَ، فَبَلِّغنی ما اُؤَمِّلُهُ وَ اَرجوهُ فیکُ وَ فی اَولِیائِکَ یا اَرحَمَ الرّاحِمینَ
بار ال‌ها من امروز خودم و خاندانم و دارائیم و فرزندانم و هر کس را که با من راهی دارد، خواه حاضر و خواه غایب باشد، به تو سپردم. بار ال‌ها ما را با نگهداری ایمان، حفظ کن و بر ما محافظت فرما. بار خدایا ما را در رحمت خویش قرار ده و فضل خویش را از ما باز نگیر که ما مشتاق توایم. خداوندا ما از سختی سفر و نومید برگشتن و بدی دیدن در دنیا و آخرت در رابطه با همسر و دارائی و فرزند، به تو پناه می‌بریم. بار خدایا من در طلب خشنودی و قرب به تو با این توجّه به سوی تو رو می‌کنم. پس مرا به آنچه آرزو داشته و برای نیل به آن به تو و اولیائت چشم امید بسته‌ام برسان. ای مهربانترین مهربانان.
۱۰- با خانواده خود وداع کردن و بر در خانه خویش ایستادن و تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها را گفتن و هر یک از سوره حمد و آیة الکرسی را از سه جانب پیش رو، سمت راست و سمت چپ خویش خواندن و پس از آن این دعا را خواندن:
اَللّهُمَّ اِلَیکَ وَجَّهتُ وَجهی وَ عَلَیکَ خَلَّفتُ اَهلی وَ مالی وَ ما خَوَّلتَنی وَ قَد وَثِقتُ بِکَ فَلا تُخَیِّبنی یا مَن لا یُخَیِّبُ مَن اَرادَهُ وَ لایُضَیِّعُ مَن حَفِظَهُ. اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ احفَظنی فیما غِبتُ عَنهُ وَ لا تَکِلنی اِلی نَفسی یا اَرحَمَ الّراحِمینَ
بار خدایا به درگاه تو روی آوردم و خانواده و دارائیم و آنچه را به من عطا کردی بر عهده تو نهاده و ترک کرده و بر تو اعتماد نمودم، پس ای کسی که هر کس قصد او نماید نومید نشود و هر کس او حفظش کند تباه نگردد، مرا نومید مساز. بار ال‌ها بر حضرت محمّد و خاندانش صلوات فرست و مرا در آنچه از آن غایب می‌شوم محافظت کن و مرا به خودم وامگذار، ای مهربانترین مهربانان.
۱۱- خواندن یازده مرتبه سوره توحید و خواندن سوره قدر و آیة الکرسی و سوره‌های فلق و ناس و دست کشیدن بر تمامی بدن خود پس از آن.
۱۲- خواندن این دعا جهت در امان بودن در سفر:
بِسمِ اللهِ وَ بِاللهِ وَ مِنَ اللهِ وَ اِلَی اللهِ وَ فی سَبیلِ اللهِ. اَللّهُمَّ اِلَیکَ اَسلَمتُ نَفسی وَ اِلَیکَ وَجَّهتُ وَجهی وَ اِلَیکَ فَوَّضتُ اَمری، فاحفَظنی بِحِفظِ الایمانِ مِن بَینِ یَدَیَّ وَ مِن خَلفی وَ عَن یَمینی وَ عَن شِمالی وَ مِن فَوقی وَ مِن تَحتی وَ ادفَع عَنّی بِحَولِکَ وَ قُوَّتِکَ، فَاِنَّهُ لا حَولَ وَ لا قُوَّةَ اِلّا بِاللهِ العَلِیِّ العَظیمِ
با نام خدا
و به مدد خدا و از جانب خدا و به سوی خدا و در راه خدا (به راه می‌افتم.) خدایا خویشتن را به تو تسلیم نمودم و رویم را به سوی تو متوجّه ساختم و کارم را به تو واگذار کردم؛ پس از پیشارو و پشت سر و سمت راست و سمت چپ و بالای سر و زیر پایم مرا با حفظ ایمان محفوظ دار و به نیرو و قدرت خود مدافع من باش، که هر آینه نیرو و قدرتی جز به مدد خداوند بلند مرتبه و بزرگ وجود ندارد.
۱۳- خواندن این دعا به هنگام ترک منزل:
لا الهَ اِلاَّ اللهُ الحَلیمُ الکَریمُ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ العَلِیُّ العَظیمُ. سُبحانَ رَبِّ السَماواتِ السَّبعِ وَ رَبِّ الاَرضَینَ السَّبعِ وَ رَبِّ العَرشِ العَظیمِ وَ الحَمدُ للهِ رَبِّ العالَمینَ
جز خداوند بردبار و بزرگوار خدایی نیست. پروردگار آسمانهای هفتگانه و زمینهای هفتگانه و عرش عظیم (از هر عیب و نقصی) منزّه است و حمد و سپاس تنها از آن خدایی است که پرودگار جهانیان است.
۱۴- مبلغی صدقه دادن و این دعا را خواندن:
اَللّهُمَّ اِنِّی اشتَرَیتُ بِهذِهِ الصَّدَقَةِ سَلامَتی وَ سَلامَةَ سَفَری وَ ما مَعی. اَللّهُمَّ احفَظنی وَ احفَظ ما مَعِیَ وَ سَلِّمنی وَ سَلِّم ما مَعِیَ وَ بَلِّغنی وَ بَلِّغ ما مَعِیَ بِبَلاغِکَ الحَسَنِ الجَمیلِ
بار ال‌ها من با این صدقه، سلامتی سفرم و هر چه با خود دارم را خریدم. خدایا مرا و آنچه را به همراه دارم حفظ کن و مرا و آنچه را به همراه دارم به سلامت بدار و مرا و آنچه را همراه دارم با به مقصد رساندن نیکو و زیبای خودت به مقصد برسان.
۱۵- هنگام سوار شدن به وسیله نقلیّه، خواندن این آیه و پس از آن هفت بار تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها را گفتن:
سُبحانَ الَّذی سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما کُنّا لَهُ مُقرِنینَ وَ اِنّا اِلی رَبِّنا لَمُنقَلِبونَ
منزّه است کسی که این (مرکب) را مسخّر ما کرد و ما خود بر آن توانا نبودیم و همانا ما به سوی پروردگارمان باز می‌گردیم؛ و نیز خواندن این دعا:
اَلحَمدُ للهِ الَّذی هَدانا لِلاِسلامِ وَ مَنَّ عَلَینا بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ. سُبحانَ الَّذی سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما کُنّا لَهُ مُقرِنینَ وَ اِنّا اِلی رَبِّنا لَمُنقَلِبونَ وَ الحَمدُ للهِ رَبِّ العالَمینَ. اَللّهُمَّ اَنتَ الحامِلُ عَلَی الظَّهرِ وَ المُستَعانُ عَلَی الاَمرِ. اَللّهُمَّ بَلِّغنا بَلاغآ یَبلُغُ اِلی خَیرِ بَلاغٍ، یَبلُغُ اِلی مَغفِرَتِکَ وَ رِضوانِکَ. اَللّهُمَّ لا طَیرَ اِلّا طَیرُکَ وَ لا خَیرَ اِلّا خَیرُکَ وَ لا حافِظَ غَیرُکَ
حمد شایسته خدایی است که ما را به اسلام هدایت نمود و به وجود حضرت محمّد که درود خدا بر او و خاندانش باد، بر ما منّت نهاد. منزّه است کسی که این (مرکب) را مسخّر ما کرد و ما خود بر آن توانا نبودیم و همانا ما به سوی پروردگارمان باز می‌گردیم و حمد تنها سزاوار خدایی است که پروردگار جهانیان است. خدایا تویی که ما را بر روی این مرکب حمل می‌کنی و در همه کارها از تو مدد جسته می‌شود. خدایا ما را به مقصد برسان به مقصد رساندنی که به نیکوترین رسیدن، که رسیدن به مغفرت و رضوان تو است، بیانجامد. بارال‌ها تفأّل زدن جز به تو سزاوار نیست و جز خیر تو خیری نیست و جز تو حفظ کننده‌ای وجود ندارد.
نظر شما