خبرآنلاین خوزستان - نوید احمدپور- استان خوزستان طی چهار سال گذشته، از فروردین ۱۴۰۰ تا خرداد ۱۴۰۴، صحنه یکی از گسترده‌ترین نهضت‌های مدرسه‌سازی در کشور بوده است. اداره کل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس این استان با تکیه بر اعتبارات ملی، استانی و مشارکت چشمگیر خیرین و صنایع، به‌ویژه وزارت نفت، صدها مدرسه با هزاران کلاس درس را به بهره‌برداری رسانده است. با این حال، بررسی دقیق اسناد مالی و گزارش‌های عملکرد نشان می‌دهد که این کارنامه درخشان، با چالش‌های ساختاری عمیق و پرسش‌های جدی در حوزه‌های مالی، نظارتی و فنی روبروست؛ چالش‌هایی که موفقیت‌های آماری را در سایه قرار داده و زنگ خطر را برای آینده نظام آموزشی استان به صدا درآورده است.
برای بررسی دقیق ابعاد این عملکرد و پاسخ به ابهامات موجود، خبرنگار ما تلاش کرد تا با مدیرکل نوسازی مدارس استان خوزستان گفت‌وگو کند. سوالات مصاحبه نیز از طریق پیامک برای ایشان ارسال گردید، اما تا لحظه تنظیم این گزارش، پاسخی دریافت نشده است.
ماراتن ساخت‌وساز در برابر فرسودگی انباشته
بر اساس آمارهای رسمی، عملکرد اداره کل نوسازی مدارس خوزستان در دولت سیزدهم از منظر کمی، قابل توجه است. تحویل ۴۳۵ مدرسه در قالب ۱۵۹۴ کلاس درس تا خرداد ۱۴۰۳، بهره‌برداری از ۶۰۰ کلاس درس در آستانه مهرماه ۱۴۰۳ و آغاز عملیات ساخت بیش از ۱۱۸۰ کلاس درس بین سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲، همگی گواهی بر شتاب بالای پروژه‌های عمرانی است. این موفقیت بیش از هر چیز مدیون دو بازوی قدرتمند مالی بوده است: خیرین مدرسه‌ساز و مسئولیت‌های اجتماعی صنایع.
جذب مشارکت خیرین از ۲۰۰ میلیارد تومان به حدود ۵۰۰ میلیارد تومان تا شهریور ۱۴۰۲، رشدی ۲.۵ برابری را نشان می‌دهد، تا جایی که ۷۳ درصد کلاس‌های تحویل‌شده در مهر ۱۴۰۳ با همراهی آنان تکمیل شده است. در کنار این، تزریق منابع مالی از سوی وزارت نفت، از جمله تخصیص ۵,۵۰۰ میلیارد ریال برای تکمیل مدارس نیمه‌ساخته و دریافت کلان ۵ هزار میلیارد ریال در دولت سیزدهم، نقش مکملی حیاتی ایفا کرده است.
با این حال، این حجم از ساخت‌وساز نتوانسته است بر بحران دیرینه فضاهای آموزشی در خوزستان غلبه کند. استان با سرانه فضای آموزشی ۴.۴۸ متر مربع برای هر دانش‌آموز، همچنان فاصله قابل توجهی با میانگین کشوری (۵.۲۸ متر مربع) دارد. این شکاف در کلان‌شهری مانند اهواز با سرانه فاجعه‌بار ۳.۱۶ متر مربع، به یک معضل امنیتی و آموزشی تبدیل شده است. آمارها تکان‌دهنده‌تر می‌شوند وقتی بدانیم از ۵۷۰۰ فضای آموزشی استان، حدود ۲۵ درصد، یعنی یک‌چهارم مدارس، یا تخریبی (۱۹ درصد) یا خطرآفرین (۶ درصد) هستند. این بدان معناست که جان هزاران دانش‌آموز هر روز در کلاس‌هایی غیراستاندارد در معرض خطر قرار دارد و تمرکز صِرف بر ساخت مدارس جدید، پاسخگوی این ریسک بزرگ و فوری نیست.
۱۶ آبان ۱۴۰۱ مدیرکل آموزش و پرورش استان عنوان کرد : فرسودگی مدارس مرکز شهر اهواز / برخی مدارس در حال تخریب‌اند
۲۱ اسفند ۱۴۰۳ سازه‌های غیرمجاز یکی از مدارس رامشیر تخریب شد
۲۳ دی ۱۴۰۳ : دانش‌آموزان دبستان قدس اهواز به دلیل ناایمنی ساختمان جابه‌جا می‌شوند
۱۷ بهمن ۱۴۰۳ : ۵۴۱ کلاس سنگی در خوزستان وجود دارد
مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس خوزستان با بیان اینکه خوزستان سومین استانی است که مدارس سنگی دارد گفت: ۱۰۷مدرسه معادل۵۴۱ کلاس سنگی در خوزستان وجود دارد که ۶۰درصد از این مدارس مسجد سلیمان و اندیکا، ۳۰درصد در ایذه، دزپارت، باغملک و صیدون است.
و وعده هایی که مشخص نیست با چه زمان بندی و چه مدیران و بودجه ای قرار است به سرانجام برسد:
۱۶ اسفند ۱۴۰۳ : مشاور وزیر آموزش و پرورش از دستور رئیس‌جمهور برای برچیده‌شدن مدارس کانکسی تا پایان شهریور ۱۴۰۴ خبر داد و گفت: دولت چهاردهم اعلام کرده است قصد دارد تا پایان شهریور ۱۴۰۴ مدارس سنگی و کانکسی را حذف و دانش‌آموزان از مهر همان سال در مدارس جدید تحصیل کنند.
۱۴۰۳/۰۹/۲۷ : مهلت یک ماهه دادستان خوزستان برای جا به جایی دانش آموزان هنرستان فرسوده دخترانه"آفرینش اهواز"
۰۳ بهمن ۱۴۰۳ : ترک تحصیل به خاطر عقب‌ماندگی از روند کشوری نوسازی مدارس
در حالی که در دهه 80، بسیاری از مدارس کشور شاهد بازسازی و نوسازی بودند، کوت عبدالله از این روند بازماند و با یک عقب‌ماندگی تاریخی در این حوزه مواجه شد. این بی‌توجهی، امروز به شکل کمبود شدید فضاهای آموزشی و فرسودگی مدارس خود را نشان می‌دهد و تأثیرات منفی عمیقی بر وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان این شهر، به ویژه دختران، گذاشته است. تا جایی که خلیل حزبه؛ مدیر وقت آموزش و پرورش شهرستان کارون اظهار داشت: 70 درصد مدارس این شهرستان فرسوده هستند و 15 مدرسه نیز در وضعیت خطرساز قرار دارند.
کمبود مدارس در کوت عبدالله، به حدی است که بسیاری از دانش‌آموزان به تحصیل در کلاس‌های پرجمعیت و غیراستاندارد مجبور شده‌اند. این وضعیت، کیفیت آموزش را به شدت پایین آورده و تمرکز دانش‌آموزان را مختل می‌کند. علاوه بر این، کمبود فضاهای آموزشی مناسب، باعث شده بسیاری از دانش‌آموزان، به ویژه دختران در مقاطع بالاتر، از تحصیل باز بمانند. فاصله زیاد مدارس با محل سکونت، نبود سرویس ایاب و ذهاب مناسب و مشکلات اقتصادی خانواده‌ها، از جمله دلایلی است که باعث ترک تحصیل دانش‌آموزان، به خصوص دختران می‌شود.
این تنها بخش کوچکی از معضلاتی است که گریبانگیر مدارس ، دانش آموزان و مهلمان و والدین است.
چالش‌های مالی و مدیریتی؛ از جذب بودجه تا شفافیت قراردادها
هرچند تخصیص اعتبارات کلان، مانند ۳۰ هزار میلیارد ریال بین سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ و تصویب ۲۷ هزار میلیارد ریال در دور دوم سفر ریاست جمهوری، نقطه قوتی در حمایت دولت محسوب می‌شود، اما فرآیند تبدیل این ارقام به پروژه، با چالش‌هایی جدی همراه بوده است. گزارش عملکرد مالی سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که نرخ جذب کل بودجه‌های تخصیص‌یافته ملی و استانی تنها حدود ۶۲ درصد بوده است. این آمار نشان‌دهنده وجود یک گلوگاه در فرآیند تعریف پروژه، اجرا و هزینه‌کرد است که نیازمند بررسی دقیق دلایل آن است. تأخیر در پرداخت اعتبارات مصوب، مانند بودجه سفر ریاست جمهوری که تا بهمن ۱۴۰۲ هنوز پرداخت نشده بود، نیز روند تکمیل پروژه‌ها را با کندی و فرسایش مواجه می‌کند.
نگرانی بزرگ‌تر اما در حوزه شفافیت و نظارت نهفته است. بر اساس اسناد بررسی‌شده، در یکی از فایل‌های مربوط به قراردادهای این اداره کل، از مجموع ۳۶۴ قرارداد ثبت‌شده، مستندات کلیدی مربوط به ۳۵۹ قرارداد ضمیمه نشده است. این عدم دسترسی به اطلاعات حیاتی مانند جزئیات پیمانکار، مبلغ نهایی، و مفاد قرارداد، امکان هرگونه نظارت دقیق مردمی و رسانه‌ای را سلب کرده و یک نقطه ضعف مدیریتی غیرقابل دفاع محسوب می‌شود. در نظامی که بر شفافیت تأکید دارد، چنین حجمی از ابهام در قراردادها، پرسش‌های جدی درباره نحوه هزینه‌کرد بیت‌المال ایجاد می‌کند.
در کنار این‌ها، مشکلات مدیریتی دیگری نیز گریبانگیر مدارس استان است. سرقت سالانه ۱۰ درصد از تجهیزات مدارس، که به گفته مدیرکل این مجموعه یک چالش دائمی است، بار مالی مضاعفی را بر دوش اداره کل می‌گذارد و نشان‌دهنده ضعف در راهکارهای حفاظتی و هماهنگی بین‌بخشی است. از سوی دیگر، کمبود شدید زمین در شهرهای بزرگی چون اهواز، به عنوان یک مانع اصلی در مسیر ساخت مدارس جدید و کاهش تراکم دانش‌آموزی، همچنان لاینحل باقی مانده و نیازمند راهکارهای خلاقانه و فرادستگاهی است.
مسابقه دوگانه با خط پایان نامعلوم
عملکرد اداره کل نوسازی مدارس خوزستان در چهار سال اخیر را می‌توان به یک "مسابقه دوگانه" تشبیه کرد: از یک سو، دویدن با تمام توان برای ساخت فضاهای جدید و جبران کمبودها، و از سوی دیگر، مبارزه با هیولای فرسودگی، کمبودهای انباشته و چالش‌های مدیریتی ریشه‌دار. موفقیت در بخش اول، یعنی افزایش آمار ساخت‌وساز، قابل تقدیر است و تلاش‌های صورت‌گرفته در فعال‌سازی پروژه‌های راکد و حذف مدارس سنگی، گام‌هایی مثبت ارزیابی می‌شود.
اما تا زمانی که در بخش دوم این مسابقه، یعنی مقاوم‌سازی و ایمن‌سازی مدارس موجود، افزایش شفافیت مالی و قراردادی، تسریع در جذب کامل بودجه و حل مشکلات زیرساختی مانند کمبود زمین، پیشرفت اساسی حاصل نشود، دستیابی به عدالت آموزشی پایدار در خوزستان دور از دسترس خواهد بود. ساخت مدارس جدید ضروری است، اما این ضرورت نباید به قیمت نادیده گرفتن ایمنی دانش‌آموزانی تمام شود که در مدارس فرسوده کنونی تحصیل می‌کنند. آینده آموزش در خوزستان بیش از آمار افتتاح، نیازمند شفافیت، مدیریت کارآمد و تمرکز بر کیفیت و ایمنی فضاهای موجود است.
48
نظر شما