وقتی جامعه‌شناسی از برج عاج بیرون می‌آید و به قلب جامعه می‌رود / جامعه‌شناسان در کنار مردم

 به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، مجتبی ترکارانی مدیر گروه جامعه‌شناسی مردم‌مدار انجمن جامعه‌شناسی ایران؛ در باره کتاب «جامعه‌شناسی مردم‌مدار: پژوهش، کنش و تغییر» نوشت:« این کتاب جامعه‌شناسی را از برج عاج بیرون آورده و به قلب جامعه می‌آورد.»

آیا تا به حال فکر کرده‌اید که دانش جامعه‌شناسی چگونه می‌تواند به حل مشکلات واقعی و روزمره ما کمک کند؟ چگونه می‌توان از تحقیقات دانشگاهی برای مبارزه با بی‌عدالتی، بهبود محله‌ها و توانمندسازی مردم استفاده کرد؟

کتاب «جامعه‌شناسی مردم مدار: پژوهش، کنش و تغییر» (Public Sociology: Research, Action, and Change) پاسخی قدرتمند و الهام‌بخش به این پرسش‌هاست. این کتاب یک اثر تئوریک خشک نیست، بلکه مجموعه‌ای از داستان‌های واقعی و مطالعات موردی جذاب است که نشان می‌دهد چگونه جامعه‌شناسان می‌توانند به جای «پژوهش درباره مردم»، «پژوهش با مردم» را سرلوحه کار خود قرار دهند و به عاملان تغییر اجتماعی تبدیل شوند.

کتاب در سال ۲۰۱۱ توسط SAGE Publications با ویرایش: فیلیپ نایدن، لزلی هاسفلد، گوندولین نایدن- در ۳۷۷ صفحه منتشر شد. مایکل بوراووی، پدر معنوی جامعه‌شناسی مردم‌مدار مدرن، در مقدمه سنگ بنای فلسفی کتاب را می‌گذارد. بوراووی با هوشمندی استدلال می‌کند که صرفاً آگاه کردن مردم از اینکه قربانی ساختارهای ناعادلانه هستند کافی نیست؛ این آگاهی حتی می‌تواند به فلج شدن و ناامیدی منجر شود. حلقه مفقوده، «بینش سیاسی» است: توانایی تصور و خلق راه‌هایی برای اقدام و مداخله. این کتاب، داستان جامعه‌شناسانی است که این بینش سیاسی را در سنگرهای جامعه مدنی به کار گرفته‌اند.

کتاب از طریق ده‌ها مطالعه موردی در ۹ بخش موضوعی، نشان می‌دهد که چگونه سه عنصر پژوهش، کنش و تغییر در هم تنیده می‌شوند. هر فصل، داستانی از یک پروژه واقعی است. نگاهی به سرفصل‌ها، گستردگی و عمق کاربردی کتاب را به خوبی نشان می‌دهد:

بخش یکم با عنوان توسعه عادلانه جامعه: پروژه‌هایی درباره بی‌خانمانی و تأثیر اعیان‌سازی (Gentrification) بر جوامع است.
بخش دوم با عنوان «هنر، فرهنگ و توسعه جامعه»: استفاده از هنر، عکاسی و تئاتر به عنوان ابزاری برای مشارکت اجتماعی و ساختن سرمایه اجتماعی را بیان کرده است.
بخش سوم «مسائل زیست‌محیطی است»: در این بخش تلاش برای عدالت زیست‌محیطی و مستندسازی تأثیرات فجایعی مانند طوفان کاترینا.

بخش چهارم با عنوان «پژوهش منطقه‌ای برای ارتقاء دانش عمومی»: ایجاد پیمایش‌های منطقه‌ای و وب‌سایت‌های داده‌محور برای کمک به جوامع در مبارزه با گرسنگی و فقر بحث شده است.
در بخش پنجم: نابرابری‌های نژادی، طبقاتی و جنسیتی: کاربرد جامعه‌شناسی فمینیستی در برنامه‌های دختر-محور و مشارکت جوانان در پژوهش برای عدالت نژادی بررسی شده است.
بخش ششم با عنوان «رسانه‌ها» به تحلیل نقش رسانه‌ها در سیاست و استفاده از آن‌ها برای به چالش کشیدن شرکت‌های قدرتمند پرداخته شده است.

ویراستاران بخش هفتم را به سلامت اختصاص داده‌اند. در این بخش پروژه‌هایی برای پیشگیری از بارداری نوجوانان، ایجاد سیستم‌های غذایی پایدار و مقابله با تبعیض در بیمه سلامت بحث شده است.
بخش هشتم با عنوان: «جرم، کاهش خشونت و ترویج عدالت»، نقشه‌برداری از قتل‌ها برای پیشگیری از خشونت، افشای نابرابری‌های نژادی در سیستم عدالت کیفری و تحلیل انگیزه‌های جرایم نفرت بررسی شده است.

بخش نهم کتاب با عنوان: «سازماندهی اجتماعی»، تبدیل کلاس درس به مرکز سازماندهی اتحادیه مستأجران، تحلیل جنبش‌های اجتماعی بزرگ و اهمیت «مکان‌های سوم» (کافه‌ها، پارک‌ها و…) در تقویت جامعه بحث شده است.

در این کتاب از سه واژه پژوهش، کنش و تغییر به کرات استفاده ویژه‌ای شده است.

۱. پژوهش ( Research): فراتر از مقاله در این کتاب، پژوهش ابزاری برای انتشار در مجلات تخصصی نیست، بلکه چراغی است که بر تاریک‌ترین زوایای مشکلات اجتماعی نور می‌تاباند. مانند تحلیل چهل سال داده‌های قتل در شیکاگو برای بصری‌سازی نابرابری یا افشای بی‌عدالتی سیستماتیک نژادی در سیستم قضایی ویسکانسین از طریق آمار دقیق.

۲. کنش ( Action): دانش در میدان عمل کتاب نشان می‌دهد که چگونه دانش جامعه‌شناختی به اقدام مستقیم منجر می‌شود. از دانشجویانی که به سازماندهی یک «اتحادیه مستأجران» کمک می‌کنند تا پژوهشگرانی که با افشای روش‌های بازاریابی شرکت‌های الکلی، آن‌ها را مجبور به پاسخگویی می‌کنند.

۳. تغییر ( Change): از محله تا سیاست‌گذاری هدف نهایی تمام این تلاش‌ها، ایجاد تغییری مثبت و پایدار است. چه از طریق حمایت از فضاهای عمومی که سرمایه اجتماعی را تقویت می‌کنند (پروژه «مکان سوم») و چه از طریق پژوهش‌هایی که مستقیماً به اصلاح سیاست‌های تبعیض‌آمیز در حوزه سلامت منجر می‌شوند.

چرا این کتاب مهم است؟ یک راهنمای شغلی و اخلاقی «جامعه‌شناسی مردم مدار» فقط مجموعه‌ای از داستان‌های موفقیت نیست. این کتاب یک راهنمای عملی برای کسانی است که می‌خواهند در این مسیر قدم بگذارند و به چالش‌های کلیدی می‌پردازد: چگونه یک پروژه را شروع کنیم؟ چگونه در محیط آکادمیک دوام بیاوریم؟ و چه مهارت‌هایی فراتر از تحلیل داده لازم است؟ (مانند اعتمادسازی و تسهیل‌گری).

نتیجه‌گیری: فراخوانی برای دانش درگیرانه؛

در نهایت، این کتاب یک دفاعیه شورانگیز از «دانش درگیرانه» برای قرن بیست و یکم است. در دنیایی که با بحران‌های پیچیده و نابرابری‌های عمیق روبه‌روست، جامعه‌شناسی نمی‌تواند تماشاچی باقی بماند. این کتاب ما را فرا می‌خواند تا از مهارت‌های تحلیلی خود برای فهم ریشه‌ای مشکلات استفاده کنیم و سپس شجاعانه در کنار مردم برای ساختن جهانی عادلانه‌تر بایستیم.

«جامعه‌شناسی مردم مدار: پژوهش، کنش و تغییر» کتابی است که به دانشجویان، پژوهشگران و فعالان اجتماعی نشان می‌دهد که دنیای دیگری ممکن است و دانش جامعه‌شناختی می‌تواند یکی از قدرتمندترین ابزارها برای ساختن آن باشد.

۲۱۶۲۱۶