تحصیل در اروپا برای بسیاری از دانشجویان بین‌المللی، فرصتی استثنایی برای بهره‌مندی از آموزش در سطح جهانی و تجربه فرهنگی غنی به‌شمار می‌رود؛ اما هزینه‌ها همواره یکی از دغدغه‌های اصلی در مسیر انتخاب مقصد تحصیلی است. خوشبختانه، اروپا گزینه‌های متنوع و مقرون‌به‌صرفه‌ای در اختیار دانشجویان قرار می‌دهد.
در بسیاری از کشورهای اروپایی، آموزش برای شهروندان اتحادیه اروپا رایگان است و حتی در برخی مقصدها، دانشجویان غیراروپایی نیز می‌توانند بدون پرداخت شهریه تحصیل کنند. اگر به‌دنبال ارزان‌ترین کشورهای اروپایی برای ادامه تحصیل در سال ۲۰۲۵ هستید، این مطلب مسیر را به‌روشنی پیش پای شما خواهد گذاشت.
ارزان‌ترین دانشگاه های اروپا
تحصیل در اروپا برای بسیاری از دانشجویان بین‌المللی رویایی جذاب است؛ اما یک عامل همواره بر تصمیم‌گیری سایه می‌اندازد: هزینه‌ها. هر کشوری برای سیستم آموزش عالی خود نیاز به منابع مالی دارد، اما در میان کشورهای اروپایی، معدود مقصدهایی وجود دارند که حتی برای دانشجویان غیراروپایی امکان تحصیل رایگان فراهم می‌کنند. دو نمونه شاخص این کشورها، ایتالیا و آلمان هستند که در این مطلب به تفصیل معرفی می‌شوند.
۱. تحصیل رایگان در ایتالیا
ایتالیا بیش از هر کشوری در اروپا، ترکیب سنت دانشگاهی و نوآوری علمی را در فضای آموزشی‌اش حفظ کرده است. این کشور میزبان برخی از قدیمی‌ترین و معتبرترین دانشگاه‌های جهان است؛ دانشگاه بولونیا به‌عنوان قدیمی‌ترین دانشگاه فعال دنیا، نمونه‌ای شاخص از این میراث است. رشته‌هایی همچون هنر، مهندسی، پزشکی و علوم اجتماعی، در دانشگاه‌های دولتی ایتالیا تنوع بالایی دارند و درهای خود را به روی دانشجویان بین‌المللی باز گذاشته‌اند.
ویژگی مهم ایتالیا برای دانشجویان خارجی، بورسیه‌های استانی (Regional Scholarships) است که به‌ویژه برای متقاضیان با درآمد خانوادگی پایین بسیار ارزشمند هستند. این بورسیه‌ها نه‌تنها کل شهریه را حذف می‌کنند، بلکه کمک‌هزینه زندگی ماهانه نیز پرداخت می‌کنند. به این ترتیب، دانشجو می‌تواند بدون دغدغه مالی به تحصیل بپردازد و حتی در شهرهای ارزان‌تر، پس‌انداز داشته باشد.
برخی از دانشگاه‌های شاخص ایتالیا عبارتند از:
- دانشگاه بولونیا – پیشرو در رشته‌هایی مانند حقوق، اقتصاد و هنر.
- دانشگاه ساپینزا رم – یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین دانشگاه‌های اروپا با گستره وسیع رشته‌های رایگان.
- دانشگاه میلان – متمرکز بر پزشکی، معماری و علوم اجتماعی.
فرقی ندارد متقاضی کدام رشته باشید؛ از پزشکی تا مهندسی، در صورتی که از یک دانشگاه دولتی پذیرش بگیرید و به‌موقع برای بورسیه اقدام کنید، تحصیل در ایتالیا برای شما رایگان خواهد بود.
۲. آلمان – آموزش عالی برای همه، بدون شهریه
آلمان یکی از معدود کشورهایی در جهان است که به‌صورت گسترده شهریه دانشگاه‌های عمومی خود را حذف کرده است. این سیاست شامل همه دانشجویان، اعم از شهروندان آلمانی، اروپایی یا بین‌المللی می‌شود. بخش اعظم دانشگاه‌ها به‌طور کامل رایگان هستند و تنها یک هزینه ترمی جزئی (بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ دلار) دریافت می‌کنند که اغلب شامل بلیط حمل و نقل عمومی هم هست.
فلسفه این سیاست ساده است: آلمانی‌ها باور دارند که آموزش نباید کالای تجاری باشد. در نتیجه، دسترسی آزاد به تحصیلات عالی را ابزار رشد اقتصادی و رفاه عمومی می‌دانند. حتی در ایالت‌هایی که استثنا قائل شده‌اند، مانند Baden-Württemberg یا اخیراً در بخشی از ایالت بایرن، هزینه ترم برای دانشجویان غیراروپایی حدود ۱.۵۰۰ یورو است که همچنان در مقایسه با دیگر کشورها ناچیز به‌حساب می‌آید.
برترین دانشگاه‌های رایگان آلمان در رتبه‌بندی QS عبارتند از:
- دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ – رتبه ۵۹
- دانشگاه آزاد برلین – رتبه ۹۷
- دانشگاه فنی آخن – رتبه ۹۹
- دانشگاه هومبولت برلین – رتبه ۱۲۶
- دانشگاه فنی برلین – رتبه ۱۴۷
- دانشگاه هامبورگ – رتبه ۱۹۱
آلمان همچنین تعداد روزافزونی از دوره‌های کارشناسی و کارشناسی‌ارشد را به‌صورت کامل به زبان انگلیسی ارائه می‌دهد، هرچند تسلط به زبان آلمانی (سطح B۲ یا بالاتر) افق انتخاب‌های شما را بسیار گسترده‌تر می‌کند. هزینه زندگی هم بسته به شهر، بین ۱.۰۰۰ تا ۱.۲۰۰ یورو در ماه برآورد می‌شود.
۳. نگاهی کوتاه به دانشگاه‌های مقرون‌به‌صرفه بریتانیا
بریتانیا برخلاف ایتالیا و آلمان، از شرایط شهریه رایگان یا بورسیه‌های کامل برخوردار نیست و به‌طور کلی مقصد ارزان‌قیمتی محسوب نمی‌شود، با این حال به دلیل محبوبیت بالای آن در میان دانشجویان بین‌المللی، در اینجا به‌صورت کوتاه به آن نیز می‌پردازیم. بریتانیا به دلیل زبان انگلیسی و کیفیت دانشگاه‌های رنک بالایش همواره مقصد محبوبی بوده است، اما شهریه‌های بالا باعث می‌شود بسیاری از متقاضیان از آن صرف‌نظر کنند. با این حال، برخی دانشگاه‌های این کشور شهریه‌های اقتصادی‌تری دارند، از جمله:
- دانشگاه هال – از ۱۲.۰۰۰ پوند
- دانشگاه لیدز ترینیتی – از ۱۲.۰۰۰ پوند
- دانشگاه رکسهام – از ۱۲.۵۰۰ پوند
- دانشگاه میدلسکس – از ۱۲.۶۰۰ پوند
- دانشگاه لیورپول هوپ – از ۱۳.۰۰۰ پوند
با وجود این، نبود بورسیه‌های کامل مشابه ایتالیا یا سیستم شهریه صفر آلمان، موجب می‌شود تحصیل در انگلیس بیشتر به‌عنوان گزینه‌ای برای متقاضیانی باشد که محدودیت مالی ندارند یا در رشته‌های خاص به دنبال دپارتمان‌های مطرح هستند.
تحصیل در ایتالیا با علمی نو
بین همه گزینه‌های ارزان اروپا، ایتالیا معمولاً بهترین مقصد شناخته می‌شود، چون چند امتیاز ویژه دارد که هم‌زمان برای دانشجویان بین‌المللی مهم و کمیاب است. بورسیه‌های استانی سخاوتمندانه این کشور نه تنها شهریه را صفر می‌کنند، بلکه کمک هزینه زندگی ماهانه، خوابگاه یا یارانه اجاره و حتی کارت غذا را هم می‌دهند.
در عمل، در برخی شهرها دانشجو با همین کمک هزینه می‌تواند بدون خرج اضافی زندگی کند. همچنین، این کشور در بسیاری از رشته‌ها گزینه‌های بیشتری به زبان انگلیسی ارائه می‌دهد. موسسه اعزام دانشجوی علمی نو با مجوز رسمی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، به‌صورت تخصصی در اخذ پذیرش از معتبرترین دانشگاه‌های ایتالیا و اقدام برای بورسیه‌های استانی فعالیت کرده و با سال‌ها تجربه موفق، مسیر تحصیل شما را هموار می‌سازد.
کلام پایانی
اگر هدف شما تحصیل در دانشگاه‌های معتبر اروپایی با حداقل هزینه است، ایتالیا و آلمان در صدر گزینه‌ها قرار می‌گیرند. ایتالیا با ترکیب سنت دانشگاهی و بورسیه‌های استانی و آلمان با سیاست شهریه صفر و کیفیت علمی جهانی، دو مقصد بی‌رقیب برای دانشجویان بین‌المللی هستند. انتخاب بین این دو کشور به رشته تحصیلی، زبان مورد نظر و سبک زندگی مطلوب شما بستگی دارد.
هر دو کشور یک نکته مشترک دارند: آن‌ها به تحصیل به چشم سرمایه‌گذاری بلندمدت نگاه می‌کنند، نه کالایی تجاری. این رویکرد نه‌تنها راه را برای دانشجویان خارجی باز می‌کند، بلکه آن‌ها را به ماندن، کار کردن و سهم داشتن در جامعه میزبان تشویق می‌نماید. بنابراین، وقتی صحبت از ارزش واقعی تحصیل بین‌المللی با هزینه‌ای نزدیک به صفر می‌شود، ایتالیا و آلمان انتخاب‌هایی‌اند که باید در صدر فهرست شما قرار گیرند.
نظر شما