به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از ایبنا، آیین رونمایی از کتاب «بیا تماشا کن»؛ روایت زندگی سردار سرلشکر شهید «مهدی باکری»، امروز سهشنبه ۱۱ آذرماه در مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس و مجاهدتهای سپاه با حضور خانواده معظم شهید باکری، نویسنده کتاب و جمعی از محققان، پژوهشگران و پیشکسوتان دفاع مقدس در حال برگزاری است.
غلامرضا ظریفیان، استاد دانشگاه و راوی دوران دفاع مقدس، در آیین رونمایی از کتاب «بیا تماشا کن» با تأکید بر تفاوت میان دو مفهوم کلیدی در ثبت وقایع تاریخی گفت: میان تاریخنویسی و تاریخنگاری تفاوت ماهوی وجود دارد. تاریخنویس صرفا وقایع را ثبت میکند، اما تاریخنگاری مرحلهای متعالی و علمی است که جامعه را به خودآگاهی میرساند و تلاش میکند گذشته را نه فقط برای ثبت، بلکه برای فهم اکنون و ساختن آینده بازخوانی کند.
وی افزود: «کتاب «بیا تماشا کن» نمونهای بارز از تاریخنگاری است. این اثر تنها روایت حماسی یا شعاری نیست، بلکه منبعی تاریخی و محققانه است که هم به نقش بازیگران صحنه و هم به زمینهها و بافت تاریخی توجه دقیق داشته است. هرچند نمیتوان گفت روایتگر تمام ابعاد انقلاب اسلامی است، اما در حوزه تخصصی خود، اثری کمنظیر محسوب میشود.
ظریفیان با اشاره به ویژگیهای شخصیتی شهید مهدی باکری که در این کتاب منعکس شده است، تصریح کرد: باکری شخصیتی ساده، صمیمی و بیآلایش داشت و نویسنده با هوشمندی توانسته است روایتی متناسب با این شخصیت ارائه دهد؛ روایتی که از اغراقهای مرسوم و «درشتنویسی» فاصله گرفته و به حقیقت درستنویسی نزدیک است.
وی همچنین تأکید کرد: نقد منصفانه موجب ماندگاری آثار میشود. اگرچه علاقه و ارادت نویسنده به شهید باکری در سراسر کتاب مشهود است و شاید از تیزی تیغ نقد کاسته باشد، اما فراموش نکنیم که حتی در قرآن کریم نیز هنگام روایت جنگ احد، آسیبها و نقاط ضعف بررسی شدهاند تا درس عبرتی برای آیندگان باشد. بنابراین، نقد نهتنها اثر را تضعیف نمیکند، بلکه بر استحکام آن میافزاید.
این استاد دانشگاه با بیان اهمیت سرمایههای نمادین در تاریخنگاری ادامه داد: شهدا سرمایههای اجتماعی و نمادین ما هستند. شهیدانی مانند باکری، همت و خرازی به دلیل ویژگیهای اخلاقی و فرماندهی خاص خود، ماندگار و مشروعیتبخشاند. این کتاب توانسته انسجام طولی زندگی شهید باکری را از آغاز تا پایان به خوبی ترسیم کند و نشان دهد چگونه او خود را فدای رنج دیگران میکرد.
ظریفیان در پایان با امیدواری نسبت به تأثیر کتاب بر نسل جوان گفت: «بیا تماشا کن» نهتنها برای امروز، بلکه به عنوان منبعی دست اول برای صد سال آینده و برای همه کسانی که میخواهند تاریخ نظامی و انسانی ایران را مطالعه کنند، قابل ارجاع و استناد خواهد بود.
با جرأت میگویم این کتاب یکی از آثار اثرگذار است
حسن علایی فعال، مدیر گروه مطالعات فرهنگی و اجتماعی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، در آیین رونمایی از کتاب زندگینامه شهید مهدی باکری با عنوان «بیا تماشا کن»، ضمن ادای احترام به مقام شامخ شهدا، پیشکسوتان دفاع مقدس و خانواده معزز شهید باکری، به تشریح جایگاه و اهمیت تدوین آثار مرتبط با سرداران شهید گفت: یکی از مطالبات جدی و مکرر مقام معظم رهبری در حوزه دفاع مقدس، نگارش شرح حال فرماندهان شهید است. ایشان بارها توصیه کرده و تأکید فرمودهاند که این آثار باید با دقت تألیف شود تا مردم و بهویژه نسل جوان با مطالعه آنها، با الگوهای راستین انقلاب آشنا شوند.
مدیر گروه مطالعات فرهنگی و اجتماعی مرکز اسناد با بیان اینکه رویکرد گروه مطالعاتی صرفا روایت زندگی شخصی شهدا نیست، افزود: در گروه مطالعات پژوهشی، فرهنگی و اجتماعی، یکی از موضوعات اساسی ما پرداختن به زندگی شهیدان شاخص است، اما باید عبارت «زندگی شهید» را تکمیل کنم؛ زیرا این نوع تألیفات درواقع «زندگی و زمانه» این شهیدان والامقام است. کتابهای تألیفشده توسط همکاران ما، تنها بیانگر زیست فردی نیست، بلکه سیر حوادث، اتفاقات و زمانهای را تبیین میکند که شهید در آن میزیسته است.
او تصریح کرد: اثر حاضر حاصل سالها پژوهش دقیق محمدصادق درویشی است. این کتاب که در سال جاری منتشر شده، زندگی و زمانه شهید مهدی باکری را در سه مقطع دوران قبل از انقلاب، حوادث پس از پیروزی انقلاب و دوران دفاع مقدس به تصویر میکشد. خواننده با مطالعه آن، با جریان مبارزات انقلابیون و حوادث دوران سازندگی و جنگ به خوبی آشنا میشود.
علایی فعال با اشاره به سابقه طولانی خود در حوزه نشر و سختگیریهای حرفهای در این مسیر خاطرنشان کرد: با بیش از ۴۰ سال سابقه فعالیت انتشاراتی در سپاه پاسداران، با جرأت میگویم این کتاب یکی از آثار اثرگذار است. ما در کارشناسی آثار بسیار سختگیر هستیم، اما در مقابل محتوا و کیفیت این کتاب سر تعظیم فرود میآورم، چراکه مؤلف برای خلق این اثر زحمات فراوانی کشیده است.
او با تشریح ویژگی اسنادی این اثر پژوهشی گفت: از وجوه ممیزه کتاب مذکور این است که مؤلف از دهها سند متقن موجود در مرکز اسناد استفاده کرده و با انجام مصاحبههای متعدد با همرزمان شهید باکری در شهرهای مختلف، اثری جامع خلق کرده است. هرچند این فرآیند زمانبر بود، اما نتیجهای قابل قبول به بار آورد.
مدیر گروه مطالعات فرهنگی و اجتماعی مرکز اسناد با قدردانی از زحمات محمدصادق درویشی به عنوان مؤلف و سید ایمان نوری نجفی به عنوان طراح اثر، یادآور شد: اطمینان دارم نسل جوان با مطالعه این کتاب، علاوه بر آشنایی با چهره و شمایل واقعی شهید باکری، نسبت به تاریخ انقلاب و حوادث سرنوشتساز دفاع مقدس نیز اطلاعات درخوری پیدا خواهند کرد.
روایت اسناد و واقعیتهای تاریخی از شهید باکری
محمدصادق درویشی، نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس، درباره تاریخچه شکلگیری این اثر گفت: صحبت کردن از روایت دقیق جنگ، در جایی که اسناد و مدارک متقن حضور دارند، کار دشواری است. پروژه نگارش این کتاب حدود ۱۰ سال پیش در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس آغاز شد و پیشنهاد آن را مرحوم دکتر حسین اردستانی به من داد؛ جا دارد یاد و خاطرهاش را گرامی بدارم و به روحش درود بفرستم.
او با اشاره به شخصیت شهید مهدی باکری افزود: این شهید در نگاه کسانی که او را دیدهاند، شخصیتی بینظیر یا دستکم کمنظیر در تاریخ معاصر ایران است. او فقط یک فرمانده نظامی نبود، بلکه نماینده و طلایهدار ارزشها و فضایل تاریخی ملت ایران بود. درک من این بود که کتاب درباره او باید آیینه تمامنمای همین فضایل باشد.
درویشی درباره انتخاب فرم و نام کتاب توضیح داد: تلاش کردم از پیچیدگیهای ادبی، بازیهای زبانی و تعلیقهای زمانی و مکانی فاصله بگیرم؛ چراکه معتقدم سادهترین و مستقیمترین راه، بهترین مسیر برای روایت شهید باکری است. او شخصیتی ساده، صمیمی، بیآلایش و صادق بود و نام «بیا تماشا کن» نیز دعوتی است به تماشای همین روایت صادقانه و بدون روتوش.
او با یادآوری جملهای مشهور از شهید خرازی گفت: شهدا را درشت ننویسید، درست بنویسید. این جمله شاید کلیشهای شده باشد، اما بسیار راهگشا است. بسیاری از ما در تاریخنگاری دچار آفت «درشتنویسی» شدهایم، اما در این اثر ۱۰ ساله تمام تلاش ما حرکت به سمت «درستنویسی» و ارائه روایتی صحیح و مبتنی بر واقعیت بوده است.
نویسنده «بیا تماشا کن» با اشاره به دشواریهای پژوهش و استخراج محتوا از میان انبوه اسناد گفت: این کتاب حاصل بررسی هزاران سند، مصاحبه و شنیدن نوارهای صوتی مکالمات بیسیم و جلسات دوران جنگ طی یک دهه است. سختی کار این بود که نویسنده باید قلم و تخیل خود را کنترل میکرد و اجازه میداد تا خود اسناد و واقعیتهای تاریخی سخن بگویند.
او افزود: هدف ما پر کردن شکاف میان اسناد نظامی و ادبیات داستانی بود. تلاش کردیم اثری خلق کنیم که هم برای مخاطب تخصصی و نظامی به عنوان سند قابل اتکا باشد و هم برای مخاطب عمومی و نسل جوان جذاب و خواندنی باشد. میخواستیم نسل جدید بداند این فرماندهان اسطورهای دستنیافتنی نبودند، بلکه انسانهایی واقعی بودند.
درویشی در پایان از حمایتهای سردار شریف، سردار نائینی و همکاران گروه مطالعات اجتماعی مرکز اسناد قدردانی کرد و اظهار امیدواری کرد: امیدوارم این کتاب بتواند تصویر واقعی و بدون روتوش شهید باکری را به نسل جدید منتقل کند و حق مطلب را درباره این شهید والامقام ادا کرده باشد.
مهدی به لشکر عاشورا هویت خطشکنی داده بود
سردار حسین علایی، از فرماندهان دوران دفاع مقدس، با استقبال از انتخاب نام این کتاب گفت: من از سال ۱۳۵۳ تا لحظه شهادت، فرصت تماشای سلوک و منش مهدی و حمید باکری را داشتم. او با اشاره به سابقه آشنایی دیرینه خود با شهید مهدی باکری افزود: از سال ۵۳ با این دو برادر آشنا شدم و در دانشگاه با مهدی که دو سال از من بزرگتر بود، همکلاس بودم. او مهندس مکانیک خوانده بود و در همان دوران جزو چهرههای شاخص دانشگاه محسوب میشد.
سردار علایی با بیان اینکه باکری مصداق فرماندهان جلودار در کلام شهید سلیمانی بود، خاطرهای از شجاعت او نقل کرد: پیش از شهادت مهدی، به همراه آقای بشردوست به کنار رود دجله رفتیم، جایی که زیر آتش شدید توپخانه عراق بود. دیدیم مهدی در مقدمترین نقطه ایستاده و شخصا در حال نظارت و کمک به نصب پلهای خیبری برای عبور نیروهاست. او کسی نبود که عقب بایستد و دستور دهد، بلکه خود در دل خطر حاضر بود.
او با تأکید بر صداقت شهید باکری ادامه داد: در دوران دانشجویی، برادرش علی توسط رژیم شاه اعدام شده بود، اما مهدی حتی یک بار هم از این موضوع برای کسب جایگاه استفاده نکرد؛ خصلتی که امروز کمتر دیده میشود.
علایی با نقل خاطرهای از ولایتمداری شهید باکری گفت: روزی برای دیدار امام به حسینیه جماران رفتیم. مهدی وضو گرفت و وقتی علت را پرسیدم، گفت: ‘مگر نمیدانی به دیدار چه کسی میرویم؟ باید با طهارت به محضر امام رفت.
او سپس به نقش مهدی باکری در سپاه و عملیاتهای مختلف اشاره کرد: زمانی که فرمانده سپاه آذربایجان غربی شدم، فضای دوقطبی و تنش وجود داشت و از من خواستند تصفیه کنم، اما من براساس وفاق عمل کردم. در آن زمان مهدی باکری در جهاد بود و ما او را به سپاه آوردیم. در جریان حمله دموکراتها به اشنویه، عملیات با فرماندهی مهدی باکری با موفقیت انجام شد.
سردار علایی درباره جایگاه عملیاتی شهید باکری افزود: فرماندهان بزرگی مثل حسین خرازی، احمد کاظمی و همت، روی نظرات عملیاتی باکری حساب ویژهای باز میکردند. یگانها در جنگ به نام فرمانده خود شناخته میشدند و مهدی به لشکر عاشورا هویت خطشکنی داده بود.
او با اشاره به عشق و احترام نیروها نسبت به شهید باکری گفت: فرماندهی او مصداق حدیث ‘کونوا دعاة الناس بغیر السنتکم’ بود؛ نیروها نه به خاطر دستور، بلکه به خاطر محبت و رفتار او تبعیت میکردند. یکی از دوستان دانشگاهی ما حتی اصرار داشت فقط پیش مهدی باکری برود.
سردار علایی همچنین به پیوند ناگسستنی مهدی و حمید باکری اشاره کرد: قبل از عملیات بیتالمقدس، مهدی نگران شهادت حمید بود، نه از ترس جان، بلکه به خاطر فرزندان کوچک او. وقتی حمید در عملیات خیبر روی پل شحیطاط شهید شد، مهدی حاضر نشد برای مراسم ختم برادرش به عقب برگردد و گفت: چگونه بروم وقتی جنازه بقیه بچههای مردم اینجا مانده است؟
او با تمجید از دقت عملیاتی شهید باکری خاطرنشان کرد: مهدی تا منطقه را با چشم خود نمیدید، نیرو را وارد عمل نمیکرد. پیش از عملیات بدر، با قایق تا سیلبند عراقیها رفت و شناسایی کرد تا تلفات به حداقل برسد.
سردار علایی در پایان اظهار امیدواری کرد: مرکز اسناد همانطور که برای شهیدان بزرگ جنگ اثر فاخر تولید کرده، برای شهدای بزرگ جنگ ۱۲ روزه اخیر نیز آثاری تولید کند تا مردم آنها را نیز تماشا کنند.
ارائه تصویری واقعی و بدون روتوش از شهید باکری
سردار رمضان شریف، مشاور فرمانده کل و رئیس مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس، در مراسم رونمایی از کتاب «بیا تماشا کن» که به زندگی و زمانه شهید مهدی باکری میپردازد، بر اهمیت تاریخنگاری نسبت به تاریخنویسی صرف تأکید کرد و گفت: تاریخنگاری مرحلهای متعالی است که جامعه را به خودآگاهی میرساند؛ در مرکز اسناد تلاش میکنیم فراتر از ثبت وقایع، به تحلیل چرایی و چگونگی رخدادها بپردازیم. این کتاب نمونهای موفق از چنین رویکردی است که شهید باکری را آنگونه که بود، نه با اغراق یا شعار، به تصویر کشیده است.
او افزود: دشمنان سپاه شناخت خوبی از این نهاد دارند، اما متأسفانه گاهی در داخل قدر آن دانسته نمیشود. سپاه با تکیه بر سرمایههای عظیمی مانند شهید باکری، سلیمانی و خرازی توانسته جغرافیای کشور را حفظ کند، اما عملیات روانی گستردهای علیه آن جریان دارد.
رئیس مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس با اشاره به ویژگیهای اخلاقی و مدیریتی شهید باکری گفت: مهدی باکری ترکیبی از شجاعت و عقلانیت بود؛ شجاعتی که با تدبیر و محاسبه همراه بود. نیروهای او نه صرفا از روی دستور، بلکه به دلیل عشق و علاقهای که به او داشتند، از فرماندهیاش تبعیت میکردند؛ این همان مفهوم فرماندهی بر قلوب است.
او همچنین به تلاشهای دشمنان برای ایجاد تفرقه در مناطق مرزی عنوان کرد: امروز برخی با طرح مباحث قومیتی مانند پانترکیسم به دنبال ایجاد شکاف هستند، اما زندگی شهید باکری پاسخ محکمی به این جریانهاست؛ او یک ترکزبان بود که جانش را فدای تمامیت ارضی ایران و اسلام کرد و در وصیتنامه و سیرهاش جز عشق به ایران و اسلام نمیبینیم.
سردار شریف با یادآوری نقش تربیتی جنگ و فرماندهان شهید بیان کرد: جنگ ما صرفا یک نبرد نظامی نبود؛ بلکه یک دانشگاه انسانسازی بود. فرماندهانی مانند باکری، همت و زینالدین، جوانانی تربیت کردند که امروز ستونهای امنیت کشور هستند. وظیفه داریم این الگوها را بدون تحریف به نسل جدید معرفی کنیم تا قهرمانان واقعی خود را بشناسند.
رئیس مرکز اسناد دفاع مقدس در پایان با تأکید بر لزوم تداوم انتشار آثار مستند و فاخر در حوزه دفاع مقدس گفت: امیدوارم کتاب «بیا تماشا کن» بتواند تصویری واقعی و بدون روتوش از شهید باکری ارائه دهد و برای آیندگان و پژوهشگران تاریخ معاصر منبع دست اول و قابل استناد باشد.
۲۵۹
نظر شما