چرا ما ایرانی ها پرخوریم؟

هادی معیری نژاد- پرخوری یکی از عادات غلطی است که ما ایرانیان دچار آن هستیم و چاقی و مرگ زودرس بر اثر سکته وفشار خون و غیره از اثرات آن است.
اخیرا مطلبی منتشر شد که در آن بر طبق تحقیقات دانشمندان 10 کشور نخست دنیا از نظر پرخوری عبارتند از: آمریکا، روسیه، مصر، مکزیک، آلمان، برزیل، بریتانیا، آرژانتین، ترکیه و ایران
اما چرا چنین است آیا پرخوری دلایل اجتماعی دارد یا یک عادت کاملا فردی است؟
معمولا خورد و خوراک و عادات غذایی توسط خانواده به فرد آموخته می شود و رویکرد های خانواده ها به تغذیه و فرهنگ آنان به طور مستقیم بر روی کودک و فرهنگ تغذیه وی اثر می گذارد.
این اولین عامل تاثیر ، فردی بودن عادت پرخوری را زیرسئوال میبرد گرچه ممکن است برخی پیش فرضهای ذاتی در بعضی از افراد و خصوصیتهای ژنتیک و یا نژادی در پرخوری موثر باشد اما سهم فرهنگ در ایجاد این عارضه همه گیر تر و شایع تر است.

در کشور ما ازدیرباز یعنی از هنگامی که آریایی ها از چادر نشینی و دامداری به تشکیل تمدن یکجانشینی و کشاورزی روی آوردند ارزشهای جامعه دامپروری نیز متحول شد.
اگر لاغر اندام بودن و چست و چالاک بودن در بین مردم کوچ رو یک ارزش بود اما برای افرادی که ثروتمند ترین تمدنهای دنیای باستان را بنا نهادند ، تنومندی و چاقی و قدرتمندی ارزش شد.
تمدن ایران به دلیل ثروت سرشار هم در طبقه حاکمان و هم در طبقه زیر دستان یک سر و گردن از نظر تغذیه و تنوع آن از تمدنهای اطراف خود سر بود.
تنوع غذایی کشورهای امروزی که در حوزه تمدن هخامنشی ایرانی محسوب می شدند موید این نظر است . انواع خورشها پلوها خوراکها و کباب ها و شیرینی ها از حوزه دره پنجاب گرفته تا سواحل مدیترانه مانند لبنان نشان دهنده این است که مردم در فلات ایران سعی و تلاش فراوانی برای تهیه غذای خوشمزه و شاهانه داشته اند.
وجود روغن و چربی های حیوانی گوشت وغلات ( به عنوان نمونه آبگوشت) نشان دهنده آن است که قوت بخشی و خوشمزه بودن غذا بر سالم بودن آن می چربیده است.
این در حالیست که تمدنهای شکل گرفته در کنار اقیانوسها و دریاهای آزاد علیرغم ثروتمندی از تغذیه سالم برخوردار بوده اند به عنوان نمونه در ژاپن و یونان و کشورهایی که اکنون به تغذیه مدیترانه ای شهرت دارند به دلیل استفاده از غذاهای دریایی و سبزیجات از لحاظ تناسب اندام و طول عمر بر ایرانیان و اعراب برتری دارند.
از طرف دیگر افراد فقیرجامعه برای نشان دادن مکنت نسبی خود سعی می کردند تغذیه خود را مانند طبقه حاکم شاهانه کنند لذا چرب بودن غذا ، دوده گرفتن دود کش خانه و داشتن شکم بزرگ از ارزشهایی شدکه به درون جامعه زیر دستان نیز رسوخ کرد و نوعی پرخوری عصبی با انگیزه های ارتقای طبقاتی به عنوان عادتی غلط در بین مردم استوار شد.
بعد از ورود اسلام هم این اخلاق مستقیما به دربار خلفای اموی و عباسی نفوذ کرد و ثروت جامعه مسلمین در آن سالها دلیل تعمیق فرهنگ تغذیه متنوع و شاهانه شد که بعد در دربارهای صفوی ، عثمانی و گورکانان هندی به اوج رسید به نحوی که بسیاری از رستورانهای معروف جهان حتما از سبک غذایی ترکی ،لبنانی-عربی ، فارسی و هندی در منوی خود دارند. که همگی در حوزه تمدن اسلام بودند.
هم اکنون هم در جامعه ما بسیاری از مردم در برخورد با فردی لاغر به او نگاهی از سر ترحم و تحقیر دارند اما فردی چاق و شکم گنده هنگام پرخوری با فریاد ماشالله ماشالله دیگران مشایعت می شود گرچه ممکن است یک ساعت بعد همان شخص بر اثر سکته دار فانی را وداع گوید.
لذا پرخوری در اکثر خانواده های ایرانی به عنوان ارزش وجود دارد و توصیه های سلامت تاکنون هیچ اثری بر این عادت غلط نداشته است.
از طرف دیگر تبلیغات جدید، فست فودها و طعمها و روشهای پخت و پز جدید که وارد فرهنگ ایرانی شده است نیز این عادت را تجدید کرده است ؛ کم نیستند جوانانی که بر سر خوردن چند ساندویچ و یا پیتزا با هم شرطبندی می کنند.
البته دلایل اجتماعی پرخوری از عارضه چاقی گرچه در نقاطی مشترک است اما در کل متفاوت است ؛دلایل اجتماعی چاقی مخصوصا بین زنان ایرانی بسیار متفاوت است و بحث جداگانه ای را مطلبد اما در مورد پرخوری این نکته مسلم است که این پدیده نه تنها فردی نیست بلکه دلایل اجتماعیش ریشه در فرهنگ و تمدن چند هزار ساله ما دارد.
 4545