در آستانه میلاد مسعود حضرت امام اباالحسن الرضا (علیه السلام) هستیم، امامی که بزرگان دین و عالمان دینشناس او را عالم آل محمد (ص) میخوانند. در وجه تعلق این عنوان به این امام بزرگوار تاکید شده است که به لحاظ درجه دانش و کمالات علمی مابین ائمه همام (ع) هیچ تفاوتی نیست و اگر وجود مقدس امام رضا (ع) به عنوان عالم آل محمد (ص) نامیده میشوند بیشتر به خاطر بستر تاریخیای است که برای آن حضرت پیش آمد تا وزانت و تفوق علمی خاندان مکرم پیامبر اسلام (ص) و ائمه دین را به دیگران نشان دهند و اولویت و جایگاه برجسته علم را در نزد این خاندان منتسب به وحی و نبوت به ظهور برسانند.
این هم از ظرایف تاریخ است که تنها امامی که مرقد شریف او در میان ایرانیان است، مرقد عالم آل محمد (ص) است. ایرانیانی که خود به فرموده نبی مکرم اسلام (ص) تا هرآن کجا که باشد برای دستیابی به علم و دانش تلاش خواهند نمود و بدان دست خواهند یافت.
دستگاه و آستان ملک پاسبان این امام رئوف، سالها است که قلب تپنده و مرکز انتشار معنویت و روحانیت در سراسر ایران اسلامی است. آستان قدس رضوی در گستره تاریخ نقطه تجمیع همه انواع عرض ارادتهای مشتاقان و عاشقان امام رضا (ع) و از جمله هدایای مالی و نذورات بوده است. از خردسالان و کودکانی گرفته که بعضا همه پسانداز قلکهای کودکانه خود را نذر ضریح آن حضرت میکنند و با هزار شور و شوق در هنگام زیارت آن حضرت آن خرده مبلغ را با هزار رنج و تعب، اما با دلی پر از شور و نشاط داخل ضریح حضرت میاندازند تا تاجران و کلان سرمایهدارانی که از آن سوی دنیا فقط برای تقدیم هدایای مالی و نذوراتشان و ساییدن چهره بر خاک کیمیا اثر آن آستان نورانی رنج سفر را بر خود هموار میکنند و فقط برای یک شب میهمان حرم باصفای آن امام میشوند. چه بسیار ملاکان و زمیندارانی که در طول تاریخ همه املاک و داراییهای خود را وقف آستان امام رضا (ع) نمودهاند و چه بسیار گنجینهدارانی که همه ذخایر و عتایق خود را خاضعانه و به امید جلب نگاه رئوفانه امام هشتم (ع) تقدیم آستان این امام بزرگوار نمودهاند.
به لطف این همه توجهات و هدایا و نذورات مردم عاشق و دلداده امام هشتم و به مدد حسن تدبیر مسئولان و دستاندرکاران این آستان، اینک دستگاه امام رضا (ع) دستگاهی متمول و ثروتمند است. گستره و ابعاد فعالیتهای مختلف سازمان اقتصادی آستان قدس رضوی موید این مدعا است. خوشبختانه این منابع به نحو خوبی در خدمت زایران و مجاوران حضرت قرار گرفته است. مجموعههای بیمارستانی بسیار مجهز موجود در مشهد مقدس و مناطق اطراف نمونهای گویا از خدمات انجام شده با منابع آستان قدس رضوی است.
اینک اما وقت آن رسیده است که این سرمایه اجتماعی ارزشمند، که همانا عشق و ارادت خالصانه مردم به عالم آل محمد (ص) است، بیش از پیش در خدمت انتشار و رشد علم و دانش در تنها کشور شیعه و متعلق به امام عصر ( عج) قرار گیرد. میدانم که سالها است دانشگاه علوم اسلامی رضوی با حمایت و پشتیبانی آستان قدس رضوی در حوزه علوم انسانی و اسلامی مشغول تربیت دانشجویان و دانشمندان متعهد و آگاه است. اما به گمان این حقیر با توجه به حجم منابع و توان مالی این مجموعه، رسالت آستان قدس در مقطع کنونی که توسعه علمی سرلوحه سیاستها و جهتگیریهای کشور قرار گرفته است، بسیار فراتر از حمایت از مجموعه دانشگاه علوم اسلامی رضوی است. توجه کنید که نظام دولتی و آموزش عالی کشور به جهت حجم گسترده نیازهای مالی کشور و تنوع مصارف و هزینهها نمیتواند به طور علیحده به دانشگاههای ممتاز و برجسته کشور خدمات ویژه ارایه نماید. این کار شاید هم خلاف عدالت باشد و هم خلاف قوانین. اما بهرحال واقعیت آن است که دانشگاههای کشور به لحاظ وضعیت علمی در یک سطح نیستند و آمارها و مستندات روشن نشان میدهند که مثلا در حوزه فنی و مهندسی دانشگاه صنعتی شریف به طور کلی در سطحی بالاتر از دیگر دانشگاههای کشور قرار دارد. از سوی دیگر سالانه تعداد زیادی از دانشجویان و فارغالتحصیلان این دانشگاه به خارج از کشور مهاجرت میکنند. این امر اگرچه دلایل گوناگون و متعددی دارد، اما از جمله عمدهترین دلایل آن، فقدان تجهیزات علمی و دستگاههای آزمایشی و منابع تحقیقاتی روزآمد و متناسب با نیازهای علمی روز کشور و دنیا است که بتواند تکافوی نیاز محققان و دانشمندان جوان کشور را بنماید. محدودیت منابع، از سوی دیگر راه را برای حمایت از مبتکران دانشمند و شرکتهای دانشبنیان نوپا و تازه تاسیس تنگ و ناهموار ساخته است و این خود مانع دیگری بر سر راه محققان و نخبگان جوان گردیده است.
پیشنهاد مشخص من این است که آستان قدس رضوی به عنوان متولی دستگاه و حرم شریف عالم آل محمد (ص) بعد از بررسی و در نظر گرفتن ابعاد مختلف، به طور راهبردی مسئولیت حمایت از تحقیقات و فعالیتهای علمی و پژوهشی و نیز تجهیز خاص (لااقل) یک دانشگاه کشور را به طور کامل بر عهده بگیرد. گستره این حمایت میتواند از تجهیز لابراتوارها و امکانات سختافزاری مورد نیاز برای پژوهش در این دانشگاه تا حمایت از دانشجویان دکتری و محققان جوان را در بر بگیرد. این حمایت البته میتواند صرفا حالت غیر انتفاعی نداشته باشد، بلکه آستان قدس میتواند در قالب چارچوبهای قراردادی مشخص، این حمایت را به دیگر فعالیتهای اقتصادی خود منضم نماید. اما بهرحال اگر این اتفاق روی دهد، تصویری که از ماجرا ساخته میشود تصویری بغایت زیبا و دلنشین است.
تصور کنید که –مثلا- دانشگاه صنعتی شریف به عنوان دانشگاه نخست کشور در زمینه فنی و مهندسی به طور خاص تحت حمایت ویژه آستان قدس رضوی قرار گیرد. پیام این حرکت آن است که دستگاه منتسب به عالم آل محمد (ص) منابع خود را صرف حمایت از عالمان و دانشمندانی میسازد که خود شیعه و دلداده این امام همام هستند و نتیجه این میشود که نخبگان جوان هم در داخل کشور بمانند و هم خود را بر سر سفره امام رضا (ع) بیابند و برکت وجود این امام رئوف تمام اقطاب این حرکت را در بربگیرد. این حرکت به طور کلی در سطح مراکز آموزش عالی و در دیگر نقاط دنیا بیسابقه نیست و اینک بنیادها و مراکز مختلفی هستند که دانشگاههای برجسته و طراز اول دنیا را مورد حمایت خود قرار میدهند و البته مجموعهای از اهداف اقتصادی و غیر اقتصادی را نیز از این حمایت برای خود تعریف نمودهاند.
امیدوارم این پیشنهاد مورد توجه سیاستگذاران و مدیران عالی آستان قدس رضوی و همچنین دیگر نهادها و دستگاههای ذیربط قرار گیرد.
نظر شما