جایگاه دعا در اسلام از بیان مرحوم فلسفی

به گزارش خبرآنلاین مطلب زیر، قسمتی از شرح و تفسیر دعای مکارم الاخلاق از صحیفه سجادیه توسط خطیب شهیر حجت الاسلام و المسلمین محمد تقی فلسفی است.
دعاى شریفه «مکارم الاخلاق (1)» حاوى تعالیمى مهم و درس هایى آموزنده و انسانساز است و به هر نسبت که افراد علاقمند و با ایمان در مضامین آن دقت کنند و محتواى آن را به نیکى فرا گیرند و دستورهایش را عملا به کار بندند، به همان نسبت از سعادت واقعى و کمال راستین برخوردار مى گردند و به مکارم اخلاق و سجایاى انسانى متخلق مى شوند. البته اگر این دعا شرح و تفسیر شود و جملات آن با استفاده از آیات و اخبار، مورد بحث و بررسى قرار گیرد، قطعا فواید و نتایج آن براى مسلمانان بیشتر خواهد بود.
مشروعیت دعا از نظر شرع مقدس، یکى از قطعى ترین امور دینى و از جمله ضروریات اسلام است، یعنى قرآن شریف و روایات پیغمبر و ائمه معصومین علیهم السلام این مطلب را به مردم آموخته اند که مسلمانان و پیروان قرآن باید حوائج و مقاصد خود را و حل مشکلات و گرفتارى هاى خویش را در پیشگاه خدا عرضه کنند و از ذات اقدس او بخواهند که آن مشکلات را حل نماید و آن گرفتارى ها را برطرف سازد. بنابراین اصل مشروعیت دعا در اسلام قطعى و مسلم است .
جالب آنکه نه تنها در دین اسلام، دعا امرى است قطعى و مسلم، بلکه در ادیان انبیاى گذشته و نزد پیامبران سلف نیز مساله دعا یک امر حتمى بوده و پیشوایان الهى این مطلب را به مردم گفته و آموخته اند.
علاوه بر این خودشان در مواقع و موارد متعدد در پیشگاه بارى تعالى دعا کرده اند و خداوند بعضى از آن دعاها را در قرآن شریف آورده است. یک مورد در قضیه حضرت شیخ الانبیاء و المرسلین، ابراهیم خلیل است. موقعى که هاجر و اسماعیل را به سرزمین بى آب و گیاه مکه آورد و آنان را در آنجا مستقر نمود، عرض ‍ کرد:
ربنا انى اسکنت من ذریتى بواد غیر ذى زرع عند بیتک المحرم ربنا لیقیموا الصلوه (3 )
پروردگارا! من کسانى از اهل بیت و ذریه خود را در این سرزمین بى آب و گیاه، در کنار بیت مقدست اسکان داده ام براى آنکه اقامه نماز کنند و دینت را بر پا دارند. آنگاه دعا مى کند و مى گوید:
فاجل اءفئده من الناس تهوى الیهم (4)
بارالها! تفضل کن و در مقابل این خدمت دینى، دلهاى مردم را به آنان متمایل بنما.
دعاى دیگر که خدا در قرآن آورده، از حضرت زکریاست. او در ایام پیرى و شکستگى خود و در روزگار پیرى همسر خود به پیشگاه الهى عرض مى کند:
و انى خفت الموالى من و رائى و کانت امراتى عاقرا فهب لى من لدنک و لیا(5)
خداوندا! من بعد از خود در امر دین تو از کسان و بستگانم خائفم . پروردگارا در این سنین پیرى خودم و همسرم ، به لطف و کرمت به ما فرزندى عنایت کن که جانشین من شود و مسائل مربوط و متناسب با من را انجام دهد. بارى تعالى دعاى او را مستجاب کرد و حضرت یحیى را به وى عطا فرمود.
اما دعاى سوم از حضرت موسى بن عمران (ع) است. موقعى که موسى (ع) از طرف خداوند مأمور مى شود نزد فرعون برود و او را به لطف الهى مى پذیرد ولى دعا مى کند و مى گوید:
رب اشرح لى صدرى و یسرلى امرى واحلل عقده من لسانى یفقهوا قولى (6)
بارالها! تو به من در این کار بزرگ، شرح صدر عنایت فرما، مشکلات مرا در این راه آسان کن و زبان مرا گویا نما تا آنان سخنان مرا بفهمند و به دین تو متوجه شوند.
آیات دیگرى نیز در قرآن شریف هست که خداوند در آنها از دعاى پیامبران سخن گفته و قضایاى آنان را نقل نموده است.
مقصود از ذکر این چند آیه توضیح این مطلب است که مسئله مشروعیت دعا نه فقط در دین مقدس اسلام است و نه فقط پیغمبر اسلام و ائمه معصومین علیهم السلام خود دعا کرده اند، بلکه دعا در ادیان سلف هم مشروعیت داشته و جزو تعالیم الهى بوده و پیامبران خدا و پیشوایان دین هم مشکلات و تمنیات خود را در پیشگاه خدا عرضه مى کردند، دعا مى نمودند، و از او اجابت مى خواستند.

/30462