حجت الاسلام فلاح زاده پاسخ داد: آیا می توان پول ذبح گوسفند در عید قربان را به فقرا داد؟

عید قربان یا عید اضحی، روزی است که مومنان، ابراهیم وار تعلقات نفسانی خود را قربانی می کنند تا از قفس تن رها شده و در اوج ها مامن گزینند. ذبح کردن حیوانی برای قربانی کردن، با توجه به شرایط افراد برای برخی واجب و برای برخی مستحب است. عده ای که استطاعت مالی دارند در این روز گوسفند یا هر حیوان دیگری را که شرایط ذبح شدن دارد، تهیه کرده و با نیت های مختلف آن را مصرف می کنند. مصرف گوشت حیوان ذبح شده و ضرورت انجام این فرمان الهی از جمله سوال هایی که بسیاری از افراد با آن مواجه هستند.
به همین مناسبت و در آستانه عید سعید قربان، با حجت الاسلام و المسلمین محمد حسین فلاح زاده، عضو دفتر استفتائات مقام معظم رهبری در قم، درباره مسائل مربوط به عید قربان گفت وگو کرده ایم. گفت وگوی خبرآنلاین را با این چهره نام آشنا در پاسخگویی به مسایل شرعی می خوانید:

 *******************

قصد حضرت ابراهیم برای ذبح حضرت اسماعیل در اسلام نمادین و بیانگر حقیقت دیگری بود. شما این حقیقت نمادین را چگونه تفسیر م یکنید؟

این اعمال آثار و اسراری دارد که توجه به آن ها حائز اهمیت است. از جمله آثار ذبح  حیوان در روز عید قربان که توجه به عمل حضرت ابراهیم است که حاضر شد در راه خدا فرزندش را ذبح کند. وقتی این عمل را در عید قربان انجام می دهیم ، این توجه و آمادگی را پیدا می کنیم تا بتوانیم در راه خدا آنچه که نیاز است جدا کرده و رگ تعلقمان به دنیا و امور دنیایی را ببریم. کشتن حیوان نمادی از کشتن حیوان نفس است. اگر در اسلام تاکید و اصرار بر ذبح حیوان است، علاوه بر اسرار دیگر، توجه به این امور نیز هست.
موضوع مهم در عید قربان، ذبح حیوان به عنوان قربانی و مصرف گوشت آن است. کسانی که در این روز خصوصا گوسفند ذبح می کنند، در برابر گوشت آن چه تکلیفی دارند؟
عید قربان یکی از اعیاد بزرگ مسلمانان است که بخشی از اعمال حج در این روز به جای آورده می شود. یکی از اعمال روز عید قربان، ذبح قربانی به قصد قربت و با نام یکی از اعمال حج در راه خداست. شتر، گاو یا گوسفند از حیوان هایی هستند که در این روز ذبح می شوند. نسبت به گاو و گوسفند از واژه ذبح و نسبت به شتراز واژه «نحر»(گلو بریدن) تعبیر می کنند. عمل ذبح مجموع این دو تعبیر است. در میان حیوانات، زکات فقط به این سه حیوان تعلق می گیرد. علاوه بر آن کفاره محرمات احرام بر این سه حیوان واقع می شود.
حیوانی که برای قربانی ذبح می شود، شرایطی دارد. باید سالم بوده، لاغر نباشد، نقص و کاستی هم نداشته باشد. این یک عمل عبادی است یعنی شخص باید با نیت و به قصد قربت این کار را انجام دهد. مصرف قربانی بنابر آنچه که در روایات آمده و قرآن هم به آن اشاره دارد، 3 بخش است. بخشی را باید تقسیم کرد و هدیه داد، بخشی برای فقراست و قسمتی هم برای خوردن خودتان است که فقها به استحباب آن فتوا داده اند.
امروزه برای حجاجی که در سرزمین منا اعمال را به جای می آورند، تقسیم گوشت قربانی توسط خودشان امکان ندارد اما در سال های اخیر تمهیدی اندیشیده شده است که گوشت قربانی حجاج به سایر کشورها فرستاده و به افراد داده می شود. در گذشته گوشت های قربانی سوزانده شده و از بین می رفت.به جز قربانی عید قربان به عنوان یکی از اعمال حج تمتع، برای سایر افراد در روز عید قربان چه آن هایی که حج را به جای آورده اند و چه آن هایی که به حج مشرف نشده اند، مستحب است که در روز عید قربان در سرزمین خود حیوانی را در راه خدا ذبح کرده و بخشی را برای خود، بخشی را برای فقر و بخشی را به هرکه می خواهند اهدا کنند.
برای عده ای از مردم این سوال مطرح است که به جای ذبح کردن گوسفند، بهتر است پولش را به فقرا بدهند. آیا می توان این عمل را جایگزین ذبح و قربانی در این روز کرد؟
برای حجاج که یکی از اعمال قربانی کردن است، پول دادن به فقرا کفایت نمی کند، حتما باید یکی از آن سه حیوان را ذبح کنند اما برای کسانی که قربانی کردن بر آنها واجب نیست و به عنوان یک عمل مستحب آن را انجام می دهند، پول دادن صواب دارد ویک کار خیر است امام آن اجر و صوابی که برای ذبح حیوان در روز عید قربان برشمرده اند نخواهد داشت. آن یک ویژگی خاصی دارد. بنابراین پول دادن و خیرات کردن خوب است اما قربانی محسوب نمی شود.
اگر پول آن به صورت ولیمه ای برای فقیران صرف شود چه حکمی دارد؟
هر عملی که به عنوان عمل مستحب در شرع مقدس مقرر شده است، آثار، برکات و اجر و صواب خاص خود را خواهد داشت. در چنین روزی ذبح قربانی ویژگی و تاثیرات خاص خود را دارد. افرادی که تمایل به مصرف پول ذبح قربانی برای مستمندان به صورت ولیمه دارند، می توانند حیوانی را ذبح کرده و با گوشت آن فقرا را اطعام کنند که خوب است و همان اجر و صواب را دارد.

توصیه شما به حاجیانی که در این روز ذبح قربانی می کنند چیست؟

روز عید، روز شادی و سرور است. قاعدتا کسانی که گرسنه و فقیرند در این روز شادی نخواهند کرد، بنابراین مومنان و مسلمانان، اگر حاجی هستند به عنوان عمل واجب اگر گوشت قربانی در این روز به فقرا دهند، بخشی از نیاز آن ها را برآورده کرده و موجب شادی و سرور آن ها نیز در روز عید می شوند.

(آماده سازی گفت وگو: نیره دخائی) /30362