تئوری‌های اقتصادی و نظام کوپنی

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران نوشته است: از قرن پانزدهم میلادی، تئوری‌ها و مکاتب مختلفی در رابطه با نحوه مدیریت اقتصاد شکل گرفته است که شاید تعداد آن به 13 مکتب می‌رسد. اما این 13 مکتب به‌رغم عناوین متفاوتی که دارد در سه چارچوب کلی قابل تقسیم‌بندی است. یک گروه مدافع اقتصاد بازار‌محور هستند که معتقدند دست نامرئی بازار می‌تواند عرضه و تقاضا را به تعادل برساند و البته اینکه دولت نباید در این فرآیند هیچ نوع دخالتی داشته باشد.
وی در ادامه می نویسد: گروهی دیگر اما از مدیریت اقتصاد با برنامه‌ریزی متمرکز دفاع می‌کنند. مانند آنچه در دنیای شرق حاکمیت داشت. در این نوع اقتصاد‌ها مدیریت منابع و مصارف به‌طور مطلق در اختیار دولت است و مردم نیز به مثابه ابزاری در دست دولت به خدمت اجرای این سیاست‌ها در‌می‌آیند. در میان این مکاتب، مدل دیگری نیز برای مدیریت اقتصادی وجود دارد که نه به‌طور 100 در‌صدی مبتنی بر بازار است و نه به‌طور کامل فرماندهی آن را دولت برعهده دارد. اقتصادی مبتنی بر مدل دولت- ملت که هم دولت در‌آن دخالت دارد و هم مردم. این نظریه اکنون نه‌تنها در تئوری‌ها که درحوزه عمل نیز به عنوان نظریه غالب تلقی می‌شود.
آل اسحاق در بخشی از مطلب خود آورده است: وقتی نظام کوپنی بر اقتصاد حاکم شود، منابع و مصارف به سوی سهمیه‌بندی سوق می‌یابد. در چنین سیستمی، هنگامی‌ که منابع و اختیار توزیع کالا در اختیار نهاد یا شخص خاصی قرار می‌گیرد و اعطای این منابع منوط به صدور مجوز یا امضا می‌شود، دسترسی به این منابع یا کالا‌ها تالی فساد می‌شود. من عنوان اتاق طلایی را برای این نهاد انتخاب کرده‌ام. در چنین شرایطی نه‌تنها مسیر سوءاستفاده باز می‌شود که چند‌نرخی شدن این کالاها نیز اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. در این صورت فاصله نرخ کوپنی کالا و نرخی که در بازار آزاد عرضه می‌شود منجر به شکل‌گیری رانت خواهد بود. این بخشی از آثار نظام کوپنی است‌. به بیانی ساده‌تر، کسانی که به اتاق طلایی نزدیک‌ترند، از امکانات بیشتری برخوردار خواهند بود. در این روش اقتصاد به تعادل نمی‌رسد و تعادل و توسعه در سایه نظام اقتصادی مدیریت‌شده قابل تحقق است. به هر روی اما بحث من مخالفت و موافقت با سیستم کوپنی نیست بلکه می‌گویم اکنون ما به طرح و برنامه‌ای که شرایط ویژه اقتصاد کشور را مدیریت کند نیازمندیم.
برای خواندن متن کامل این مطلب، لطفا اینجا را کلیک کنید.