سارا معصومی: باراک اوباما در جامه رئیس‌جمهوری ایالات متحده همگان را متعجب کرده‌است.بسیاری از رهبران کشورهایی که رابطه‌ای نه چندان مسالمت‌آمیز با ایالات متحده را ظرف هشت سال گذشته تجربه کرده‌اند،حالا بی‌آنکه باراک دعوت‌نامه‌ای برای آنها فرستاده باشد،به دنبال برقراری رابطه دیپلماتیک با واشنگتن هستند.از کره‌شمالی تا کوبا همگان باراک را مردی متفاوت می‌خوانند.مردی که گویا از تبار ساکنان سابق کاخ‌سفید نیست.
در طول پنجاه سال گذشته کوبا بیش از هر کشور دیگری مخالفت با ایالات‌متحده را تجربه کرده‌است. امریکا در نیم قرن گذشته مستکبری بود که مقامات هاوانا همواره از او گریزان بودند. فیدل کاسترو رهبر انقلاب کوبا کشور را در سخت‌ترین شرایط و با زنجیره‌ای از تحریم‌های متعدد سرپا نگاه داشت، اما هرگز در برابر خواسته های کاخ سفید کمر خم نکرد. حالا اما با انتخاب باراک اوباما همه چیز گویا تغییر کرده‌است. فیدل کاسترو در نخستین اظهار نظر مکتوب خود پس از ورود رسمی باراک به کاخ سفید،پا را از حد تبریک ساده دو مقام رسمی به یکدیگر فراتر نهاده و باراک را نماد رویای محقق شده امریکایی‌ها خواند.
رائول کاسترو رئیس‌جمهوری کوبا هم که پس از برادر، بر مسند قدرت تکیه داده، باراک را مردی می‌داند دوست‌داشتنی. فیدل به صراحت ادعا می‌کند که نمی‌توان در صداقت باراک شک کرد.رئیس‌جمهوری جدید امریکا حالا تنها یک مسئولیت دارد:پشت یک میز بنشیند و مذاکره کند.از زمان آیزنهاور تا کنون هیچ رئیس‌جمهوری به اندازه باراک پرونده‌هایی برای مذاکره بر روی میز نداشته‌است.
در خصوص روابط هاوانا- واشنگتن آواز دهل از دور شنیدن مصداق عینی دارد.هر چند فیدل با سخنان امروز خود در حقیقت چراغ سبزی به باراک نشان داد اما از حرف تا عمل راه بسیار است.بازساری روابط با هاوانا و پایان دادن به تحریم‌های کوبا،بدین معناست که باراک باید به شکایت از اوضاع دموکراسی در کوبا پایان دهد.راه دیگر هم این است که کوبا این انتقادات را بپذیرد.هر دو این راهکارها بسیار دور از ذهن به نظر می‌رسد.سناریوهایی که چندان هم آسان محقق نمی‌شوند.
کاسترو اخرین بار در سال 1959 به ایالات متحده سفر کرد،از آن زمان تا کنون نه اراده دو کشور برای بازسازی روابط افزایش یافته و نه البته از میزان موانع بر سر راه تحقق این امر کاسته شده‌است.در این میانه اما برخی حوادث به خودی خود مسیر را برای برقراری ارتباط میان دو کشور هموار‌تر کرده‌است.
• در سال 2006 بود که بیماری فیدل کاسترو او را وادار به واگذاری قدرت به برادر کوچکترش رائول کرد.حرکتی که به ذات می‌توانست منجر به نزدیکی روابط دو کشور تا حدودی شود.
• اوباما برای پیروزی در انتخابات نیازی به آرای مخالفان کاسترو در ایالت فلوریدا نداشت. انتخابات اخیر نشان داد که حتی تبعیدی‌های کوبا هم به پایان یافتن تحریم‌ها علیه کشورشان امیدوار هستند.
• در طول چند هفته گذشته بسیاری از رهبران کشورهای لاتین به هاوانا سفر کرده‌اند. در حال حاضر کل منطقه یک‌صدا خواهان پایان یافتن تحریم‌ها علیه کوبا است.
• اوباما در طول رقابت انتخاباتی بارها به صراحت اعلام کرد که دوست دارد با فیدل بر سر یک میز بنشیند و مذاکره کند.حالا او رئیس‌جمهور است و می‌تواند به سخنان خود جامه عمل بپوشاند.
در نهایت هم کاسترو آب پاکی را بر دست همگان ریخت.به نظر می‌رسد که فیدل به این رهبر جوان امریکا علاقه دارد.فیدل با تعریف و تمجید از باراک اوباما در حقیقت مسیر را برای برادرش رائول هم هموار کرد.رائول پس از برادر بزرگ‌تر به راحتی اوباما را مردی به ظاهر خوب معرفی کرد.
سیاستهای اوباما در خصوص کوبا تقریبا مشخص است: او به زودی محدودیت قائل شده در زمان بوش برای سفر کوبایی‌های پناهنده به امریکا را لغو خواهد کرد. از سوی دیگر از این پس کوبایی‌های ساکن امریکا برای ارسال هرمیزان پول برای خانواده‌های خود در کوبا هم محدودیت نخواهند داشت. دستور اوباما برای پایان دادن به فعالیت زندان گوانتانامو حداکثر تا یک سال آینده هم خبر دلگرم‌کننده‌ای برای کوبایی‌ها بود.اوباما در طول رقابتهای انتخاباتی اما تاکید کرد که از اهرم تحریم علیه کوبا برای وادار کردن دولت این کشور به برقراری دموکراسی در آن استفاده خواهد کرد.ماه می گذشته بود که اوباما در توضیح سیاست خارجی خود در قبال کشورهای امریکا لاتین گفت: مسیر نیل به آزادی برای کوبایی‌ها باید از برقراری عدالت در خصوص تک‌تک زندانیان کوبایی آغاز شود. برخورداری از آزادی بیان،آزادی مطبوعات و رسانه‌ها و برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه حق تمامی کوبایی‌ها است.
سخنان اوباما در آن مقطه زمانی با واکنش تند دولتمردان کوبایی روبه‌رو شد.سخنگو رائول کاسترو بلافاصله اعلام کرد که کوبا تحت فشار نیروهای خارجی دست به هیچ اقدامی نخواهد زد.دولتمردان کوبایی بر این باورند که هیچ شخصیتی در ساختار سیاسی ایالات متحده عزم جدی برای عادی‌سازی روابط با کوبا در چنته ندارد.اگر جان کری و جان مک‌کین زمانی برای عادی‌سازی روابط با ویتنام پیش‌قدم شدند در خصوص کوبا همچین چیزی عینیت نیافته‌است.
کوبایی‌ها به خوبی می‌دانند که باراک اوباما نمی‌تواند به راحتی بر میراث بوش و روسای جمهور پیش از او در طول پنجاه سال گذشته غلبه کند.در نیم قرن گذشته سران کاخ سفید در هر دوره‌ای سعی کرده‌اند با اعمال تحریم‌های شدید بر کوبا و به انزوا کشاندن این کشور،مقدمات جان گرفتن مخالفان فیدل را فراهم کنند.حالا اما پس از پافشاری بر این استرتژی زمان آن فرا رسیده است که باراک به سودمند نبودن آن اعتراف کند.بسیاری از تحلیل‌گران بین‌المللی بر این باورند که لغو تحریم‌ها علیه کوبا و مذاکره مستقیم میان هاوانا و واشنگتن می تواند بسیار بیش از به انزوا کشاندن این کشور مثمرثمر باشد.در شرایطی که اوباما با لغو تحریم‌ها علیه کوبا گام مثبی به سمت برقراری رابطه با هاوانا بردارد،افکار عمومی کوبا هم دولت را برای کوتاه آمدن از مواضعش تحت فشار قرار خواهند داد.
رائول کاسترو هفته گذشته به صراحت اعلام کرد که حاضر است زندانیان سیاسی در بند این کشور را به ایالات متحده منتقل و در ازای آن پنج متهم کوبایی که در امریکا در زندان هستند راتحویل گیرد.حالا رویای کوبایی‌ها در یک جمله خلاصه می‌شود. همه برای روزی دعا می‌کنند که باراک اوباما به عنوان نخستین رئیس‌جمهوری ایالات متحده در طول نیم قرن گذشته پا بر خاک کوبا بگذارد.
نظر شما