دکتر محمد رجبی : مجالس هفدهم و هجدهم، تحت تأثیر حضور آیت الله کاشانی و نهضت ملی بود
آئین افتتاحیه این نشست علمی که به همت مرکز اسناد مجلس در ساختمان مشروطه برگزار شد، دکتر محمد رجبی، رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس گفت: روشن شدن تاریخ باعث می‌شود تا مردمان جامعه، فهم مناسب تری از امروز و فردای خود داشته باشند. رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس گفت: امیدوارم برگزاری چنین نشست هایی زمینه رشد و تعالی پژوهش و شناخت تاریخ کشور را فراهم کند.
وی افزود: انقلاب مشروطه از جهاتی شبیه به انقلاب فرانسه بود که ملت ایران با رویکردی خالصانه و ایده آلیستی آن را پدید آوردند، ولی متأسفانه هر دو انقلاب در ادامه روند خود دچار برخی فراز و نشیب‌هایی شدند.
رجبی ادامه داد: مجالس هفدهم و هجدهم تحت تأثیر حضور آیت الله کاشانی و نهضت ملی که آن را روشنفکران وطن خواه تشکیل می‌دادند، واجد قدرت عظیمی شد که به ملی شدن صنعت نفت ایران انجامید.
وی با اشاره به شخصیت مغفول معنوی و علمی آیت الله کاشانی، گفت: امام خمینی (ره) می‌فرمودند که اگر آیت الله کاشانی به تهران نمی‌آمد و در قم یا نجف می‌ماند یقیناً بزرگترین عالم دوران خویش می‌شد، ولی متاسفانه شخصیت معنوی و فقاهتی آیت الله کاشانی تحت تاثیر شخصیت سیاسی ایشان ناشناس ماند. این استاد دانشگاه افزود: روشن شدن تاریخ باعث می‌شود تا مردمان جامعه فهم مناسب تری از امروز و فردای خود داشته باشند، از این رو نیاز وافری به پژوهش‌های تاریخی وجود دارد.
رجبی از ارائه نرم‌افزاری از مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی از 24 دوره مجلس شورای ملی خبر داد و گفت: این لوح فشرده که تمامی مذاکرات نمایندگان مجلس را ثبت کرده شامل بیش از 220 هزار صفحه است و بزرگترین فعالیتی بوده که کتابخانه مجلس در حوزه اسناد انجام داده است، این نرم‌افزار قابلیت جستجو با کلید واژه‌های مختلف را دارد.
رییس کتابخانه مجلس افزود: تولید چنین نرم‌افزاری در مورد مشروح مذاکرات مجلس سنا نیز در حال انجام است و امیدواریم تا پایان سال آینده آماده شود. بعد از آن تولید نرم‌افزار مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی را نیز در دستور کار قرار خواهیم داد.
دکتر سید محمود کاشانی: راز انحلال مجلس هفدهم در اسناد وزارت خارجه آمریکا
پس از سخنرانی دکتر رجبی اولین پنل علمی با ریاست دکتر سید محمود کاشانی، دکتر حسن زندیه و دکتر لطف الله آجودانی به عنوان کارشناسان کمیته علمی آغاز شد.
دکتر محمود کاشانی، فرزند آیت الله کاشانی، در قسمت از نشست تاریخ مجلس گفت: نهضت مشروطیت یک نهضت بزرگ برای انتقال دیکتاتوری به مردم سالاری بود و علما با فتوای خود مردم را بسیج کردند، اما مردم ایران که هزاران سال با نظام استبدادی خو کرده بودند مشارکت سیاسی در کشور پایگاه مردمی نداشت.
وی افزود: نقش بزرگ آیت‌الله کاشانی این است که توده‌های مردم را به شرکت در انتخابات کشاندند، از این جهت اسناد نشان می‌دهد بعد از شهریور 1320 در سالهای 23 ، 25 و 27 ایت‌الله کاشانی نضهتی را برای جلوگیری از دخالت مقامات مردمی و سیاست خارجی در انتخابات رهبری می‌کند.
دکتر کاشانی در ادامه گفت: مبارزات آیت‌الله کاشانی، نیروهای مذهبی و اقلیت‌های مجلس به نتیجه رسید و انتخابات مجلس شانزدهم اقلیت مهمی را وارد مجلس کرد. مجلس هفدهم با توجه به انتخاباتی که انجام شد می‌توانست قوی‌ترین مجلس باشد اما با یک تصویب‌نامه غیرقابل توجیه بسیاری از شهرهای مهم کشور مثل مشهد، شیراز، سبزوار، رشت و اصفهان از داشتن نماینده محروم شدند.
وی با اشاره به نقش انگلیس در مجلس گفت: انگلیس می‌خواست این مجلس منحل شود، انگلیس ملی شدن صنعت نفت را تصویب کرده بود و به دنبال آزادی انتخابات بود. تا همین امروز هم اصلاح قانون انتخابات و کنترل واقعی مجلس بر نفت مسائلی هستند که به دنبال آن هستیم.
فرزند آیت الله کاشانی افزود: اما چرا این مجلس منحل شد؟ راز این مسئله را باید در اسناد وزارت خارجه آمریکا بینیم. وقتی آمریکا و انگلیس به نخست وزیر زاهدی اصرارکردند، شاه می‌گوید: زاهدی باید قانونی روی کار بیاید نه با کودتا! و در همان موقع است که منحل کردن مجلس کلید می‌خورد.
فرزند آیت‌الله کاشانی با بیان اینکه اگر یک مجلس نیرومند داشته باشیم ملت ایران روی صلاح را می‌بیند گفت: بزرگترین تحول در صورتی اتفاق می‌افتد که یک مجلس نیرومند داشته باشیم اما هنوز بعد از گذشتن شصت سال از زمانی که پیشگامان اصلی نضهت فعالیت می‌کردند هنوز قانون انتخابات در کشور اصلاح نشده و انتخابات اخیر مجلس شورای اسلامی با قانون انتخابات زمان محمد علی شاه انجام شده است.
کاشانی تصریح کرد: امیدواریم بتوانیم از تجارب پیشگامان‌مان استفاده کنیم تا انتخاباتی برگزار کنیم که نمایندگان حقیقی مردم وارد مجلس شوند و همچنین شاهد مجلسی قدرتمند باشیم.
قسمت دوم این نشست نیز با موضوع «بررسی مسائل اقتصادی در مجالس هفدهم و هجدهم» با حضور دکتر نصرالله صالحی، دکتر محمد حسن رجبی و رحیم نیکبخت به عنوان کارشناسان آغاز شد.
سخنرانان دو پنل علمی این نشست تخصصی
در پنل علمی اول چهار سخنرانی به شرح زیر برگزار شد:
مناطق ناآرام در انتخابات مجلس هفدهم/ عباس سرافرازی
بررسی فعّالیت‌های نیروهای مذهبی در رقابت‌های انتخاباتی دورۀ هفدهم مجلس شورای ملّی به روایت اسناد/ رحیم روحبخش
نقش آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی در دوران دکتر مصدق/ قاسم تبریزی
از انتخابات تا انحلال؛ آغاز و انجام مجلس هفدهم بر اساس اسناد منتشر نشدۀ آرشیوهای بریتانیایی/ مجید تفرشی
در پنل دوم علمی این نشست نیز با موضوع «بررسی مسائل اقتصادی در مجالس هفدهم و هجدهم»، چهار سخنرانی به شرح زیر ارائه شد:
دخالت‌های استعمارگرانۀ انگلیس در موضوع نفت در دورۀ هفدهم مجلس شورای ملّی (با استناد به روزنامۀ مهدآزادی تبریز)/ سیدمسعود پیمان
مجلس هفدهم و اقدامات اقتصادی و مالی/ حبیب‌اله سعیدی‌نیا
بررسی مسئلۀ نفت ایران و تقابل با شرکت نفت ایران و انگلیس در مجالس هفدهم و هجدهم (با تأکید بر صورت مذاکرات مجلس)/ محمد حسن‌نیا
تعامل مجلس و دربار در سالهای 1331 و 1334 بر اساس منطق قدرت/ عبدالرحمن حسنی‌فر
سخنران اختتامیه این مراسم دکتر علی ططری، دبیر علمی همایش بود.
دکتر علی ططری: انتشار 140 مقاله علمی درباره ادوار مختلف مجلس شورای ملی و ساختار و کارکرد پارلمان
دکتر ططری، مدیر مرکز اسناد گفت: این چهارمین نشستی است که از سال 88 تا کنون به طور مرتب در حوزه تاریخ پارلمانی برگزار شده است.
دبیر علمی چهارمین نشست تخصصی تاریخ مجلس گفت: تاکنون بیش از 140 مقاله در سه نشست تخصصی تاریخ مجلس منتشر شده است. همچنین بیش از 240 مقاله در حوزه اسناد مجلس در سه فصلنامه اسناد بهارستان، پیام بهارستان و مطبوعات بهارستان منتشر شده است.
وی سپس با نگاهی آماری به چهارمین نشست تخصصی تاریخ مجلس گفت: در این نشست 101 چکیده مقاله به دبیرخانه همایش رسید که 91 چکیده پذیرفته شد. که 23 درصد این مقالات توسط آقایان، 38 درصد توسط خانمها و 19 درصد از مقالات نیز به طور مشترک نوشته شده بود.
ططری با اشاره به رشته تحصیلی صاحبان مقالات گفت: 93 درصد صاحبان مقاله در رشته تاریخ تحصیلکرده بودند که از این میان بیش از هفتاد درصد آنان دارای مدرک کارشناسی ارشد بوده اند.
مدیر مرکز اسناد کتابخانه مجلس با اشاره به محورهای موضوعی مقالات ارسالی گفت: بیشترین مقالات در زمینه صنعت نفت بوده است، اما در سایر رده ها نیز به ترتیب انتخابات، احزاب، دولتها، ترکیب اجتماعی نمایندگان، سیاست خارجی، لوایح قانونی، مسائل اجتماعی و فرهنگی، مباحث اقتصادی و غیره موضوعات مورد بحث مقالات ارسالی به دبیرخانه چهارمین نشست تخصصی تاریخ مجلس بوده است.
او با اشاره به دستاوردهای سلسله نشستهای تاریخ مجلس گفت: از سال 88 که اولین نشست تخصصی تاریخ مجلس برگزار شد، دبیرخانه دائمی همایش در مرکز اسناد کتابخانه برقرار شده است. و ما توانسته ایم ارتباط دائمی و موثری با پژوهشگران و محققان حوزه تاریخ داشته باشیم.
ططری با اشاره به لوح فشرده مشروح مذاکرات مجلس که در ایام نمایشگاه کتاب رونمایی شد، گفت: لوح فشرده مشروح مذاکرات مجلس با زحمات فراوان تهیه شد و ما خوشحالیم که این مژده را بدهیم که این لوح کم نقص ترین لوحی است که تا کنون برای مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی منتشر شده است.
وی گفت: ما توانستیم اسناد بسیاری را خریداری کنیم، این اسناد را فهرستنویسی و منتشر کنیم و این موفقیت بزرگی بود. همچنین توانستیم به عنوان بازوی فرهنگی قوه مقننه به نقد عملکرد خودمان بپردازیم.
ططری در پایان گفت: اکنون میتوان به جرأت ادعا کرد که دیگر در حوزه تاریخ نگاری مجلس محدودیتی نداریم و تاریخ نگاری مجلس و پارلمان از محدودیت بیرون آمده و عنوان هر یک از این مقالات میتواند به عنوان موضوع یک پایان نامه و رساله دانشگاهی مورد بحث قرار گیرد.
/6262
نظر شما