در جهان، سالانه حدود 13000 زلزله با بزرگای بین 4 تا 4.9 ، 1300 زلزله با بزرگای بین 5 تا 5.9، 130 زلزله با بزرگای 6 تا 6.9 ، یک زلزله با بزرگای 8 تا 8.9 و 0.1 زلزله (هر 10 سال یک زلزله) با بزرگای بین 9 تا 9.5 (بزرگترین زلزله ثبت شده در تاریخ) وقوع می پیوندد .در ایران هر سال حدود 250 زلزله با بزرگای 4 تا 4.9، 25 زلزله با بزرگای 5 تا 5.9، 2 زلزله با بزرگای 6 تا 6.9، و 0.2 (هر ده سال حدود دو) زلزله با بزرگای 7 تا 7.9 رخ می دهد. زلزله های بزرگ تر از حد بزرگای 8 در داخل فلات ایران مورد بحث است ولی با در نظر گرفتن زلزله های مرز فرورانش مکران در جنوب شرق فلات ایران و در دریای عمان تعداد سالانه 0.02 رخداد (هر قرن حدودا دو تا) زلزله با بزرگای بیش از 8 می توان انتظار داشت. این آمار به ما می گوید حدود 90 درصد تغییر شکل هایی که در پوسته زمین کشور ما اتفاق می افتد بدون لرزه و حدود 10 درصد با زلزله همراه است و آن 10 درصد هم ریتم و نظم مشخصی دارد. ریتمی که شبیه تمام ریتم هایی است که در طبیعت واقع می شود. با توجه به وجود کلان شهر تهران به عنوان پایتختی با بیش از 12.5 میلیون جمعیت که در معرض ریسک بالای زلزله است، و هر نوع زلزله شدید در نزدیکی یا در محدوده شهری آن موجب یک فاجعه ملی و رویدادی با تبعات بین المللی خواهد بود، اولویت های پژوهشی در امر زلزله با رویکردهای ذیل تبین می شود.
• کاهش ریسک زلزله در ایران مد نظر است. دانشمندانی در ایران، و دانشمندان ایرانی در جهان و دانشمندان خارجی علاقمند به کار بر روی مساله زلزله در ایران وجود دارند که می توانند در این زمینه به پژوهش و توسعه در امر علوم و فنون مرتبط با زلزله کمک و فعالیت کنند.
• تلاش برای ساماندهی فعالیها و امکانات و تجهیزات به صورت شبکه علمی پژوهشی در زمینه زلزله در کشور و در سطح بین المللی (با هدف بهره برداری در کشور). به این ترتیب امکان ثمر دهی تلاشها برای کاهش ریسک زلزله های ایران وجود خواهدداشت.
• سی سال قبل در دنیا در بحث مدیریت سانحه یا بحران بیشتر به پدافند غیرعامل یا دفاع غیرنظامی می پرداختند . این رویکرد به تدریج و ابتدا به سمت کمک های اضطراری، پاسخ به سانحه و امداد (جایگزین کردن رفتار علمی به جای واکنش احساسی هنگام بروز سانحه(، کمک های بشردوستانه، مدیریت اضطراری، حفاظت غیر نظامی، جلوگیری از سانحه و سرانجام مدیریت ریسک سانحه تغییر یافته است. مدیریت ریسک سانحه یعنی در مناطقی که احتمال سانحه بزرگ وجود دارد پیش از بروز آن به پیشوازش برویم و با روش های علمی از پیامدهای خسارت بار آن بکاهیم و در هنگام و پس از رخداد نیز با هماهنگی و هدایت درست اطلاعات و نیروها، از خسارتها بکاهیم.
اعلامیه ماموریت:
• توجه ویژه به مساله زلزله بر پایه اولویت ایمنی برای کشور
• توسعه پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله به عنوان و با اعتبار یکی از قطب های علمی تراز اول در سطح جهان و مرکزی مثال زدنی و قابل رقابت در همه عرصه ها در سطح جهانی.
• توسعه همکاری های داخلی به منظور شبکه سازی فعالیتهای علمی در زمینه علوم و فنون زلزله در ایران
• توسعه و ترویج تفکر علمی و ترویج علم مرتبط با زلزله در جامعه با ایجاد موزه های علمی، توسعه برنامه های آموزشی علمی در کل جامعه ، توجه به زبانها و لهجه های مختلف در ایران، حفاظت از مناطق زلزله زده در فلات ایران، و مستندسازی زمینلرزه های گذشته ایران
• توجه به مساله ریسک زلزله در تهران به عنوان یک اولویت ملی و تدوین و عملیاتی کردن یک برنامه جامع م همه جانبه.
• جذب نیروهای متخصص ایرانی و خارجی از سراسر دنیا و به کارگیری نیروهای با کیفیت بر پایه سرمایه گذاری نوین
هدفها:
با توجه به اولویت های پژوهشی در مدیریت علوم و فنون زلزله در ایران هدف آن است بر اساس تجربیات ملی و جهانی، بتوانیم کاهش ریسک زلزله را در ایران ومنطقه پیرامون به طور ملموس بر پایه معیارها و تجربیات بین المللی و ایرانی تجربه کنیم. همزمان توسعه علم و فناوری با افزایش تولیدات علمی و فنی در زمینه زلزله تجربه شود،
راهبرد:
به این منظور تشکیل سامانه داده های پایه بر مبنای آنچه که در کشور و در دنیا در مورد ایران و منطقه پیرامون ما از دیدگاههای مختلف زلزله شناسی، مخاطرات مرتبط با زلزله، داده های تاریخی و دستگاهی زلزله های ایران، ساماندهی و توسعه شبکه های لرزه نگاری در کشور، اطلاع رسانی به هنگام، و سامانه هشدار سریع زلزله در ایران و ساماندهی مساله کاهش ریسک زلزله در تهران و شهر های مهم ایران، بر پایه یک تلاش سازمانیافته ضروری است. توسعه فناوری های مورد نیاز در زلزله شناسی و مهندسی زلزله، توسعه آزمایشگاهها و تجهیزات پیشرفته مهندسی زلزله در دستور خواهد بود.
اهداف اجرایی / توسعه ای
1-تولید دانش علمی : جستجو و کشف علمی
• فراهم آوردن دانش علمی و فنی لازم برای پاسخویی به نیازهای موجود برای کاهش ریسک در ایران. سرمایه بر روی ظرفیتهای علمی جدید و فناوری نوی برای تضمین پاسخگویی به چالش های آینده. توجه خاص به نوآوری در عین حرکت در استاندارد های بالای بین المللی.
2- توسعه مشارکت علمی ملی و بین المللی با مدیریت پژوهشی قابل انعطاف و انطباق با شرایط
• ایجاد رابطه ای پژوهشی-مدیریتی با دانشگاهها، پژوهشگاهها، موسسات پژوهشی بین المللی و موسسات دولتی داخلی و واحد های پژوهشی فعال در بخش خصوصی به نحوی که اطمینان کافی حاصل شود که فرایند تولید دانش در این زمینه بر مبنای شبکه ای علمی-ملی /بین المللی عملیاتی شده ، تولیدات علمی مورد توجه و استفاده در کشور و در سطح جهان شود. ظرفیت سازی علمی برای جذب عضو هیئت علمی، پژوهشگر میهمان و دانشجوی خارجی در پژوهشگاه زلزله.
3- تمرکز بر نتایج و تولیدات
• ارزیابی بر روی میزان موثر بودن و اهمیت تولیدات علمی مرکز و تلاش مداوم افزایش این اثر بر روی مدیریت منابع، مقررات و سیاستگزاری ها. توسعه تولید علم و فناوری در دانش و فن زلزله در ایران و در جنوب غرب آسیا. توسعه انتشار کتاب، نقشه و انتشارات چند رسانه ای از نتایج پژوهشهای به عمل آمده جهت کاربرد در اهداف آموزشی و ترویجی.
برنامه علمی Scientific Agenda
الف: توسعه واحد های و مراکز پژوهش و توسعه زلزله ایران:
در یک بازه زمانی مشخص -ده ساله - مراکز پژوهشی در نقاط مختلف لرزه خیز کشور به عنوان نود های فعالیتهای پژوهشی در امر زلزله به ویژه در مناطق زلزله زده قبلی ایران - نظیر فردوس، در استان خراسان رضوی، سلماس در استان آذربایجان غربی، اردکول قاین در استان خراسان جنوبی، بم در استان کرمان، منجیل در استان گیلان -ساماندهی شود.
ب : ساماندهی پایگاه داده های علمی زلزله ایران
تهیه آرشیو مستندات زلزله های ایران بر اساس زمان رخداد در قبل از سده بیستم و پس از سال 1900 و و تهیه آرشیو کامل نگاشتهای ثبت زلزله های ایران و دستگاههای لرزه نگاری از گذشته تا کنون. تهیه آرشیو زمینلغزش و روانگرایی در هنگام زلزله های ایران. کاتالوگها و شکل موج زمینلرزههای ثبت شده در ایران و پیش نشانگرهای غیر لرزه ای زلزله سامان می یابد .همچنین الگوهای قابل تشخیص از شکل موج زلزلهها، با استفاده از اطلاعات این بانک ممکن و عملیاتی می شود.
ج: توسعه فناوری های مرتبط با علوم و فنون زلزله
توسعه ابزارها و تجهیزات زلزله شناسی در ایران توسعه آزمایشگاه ابزارهای لرزه نگاری و مدل گسلش و زمین، توسعه تجهیزات لرزه نگاری و سنجش های لرزه ای و ارتعاشی. توسعه تجهیزات ژئوتکنیک و ارتعاش و دینامیک خاک . توسعه تجهیزات مدلسازی تمام مقیاس پاسخ زمین در هنگام زلزله . راه اندازی آزمایشگاه پیشرفته ژئوتکنیک ، سانتریفیوژ پژوهشگاه زلزله، توسعه نجهیزات سه محوری دینامیکی سنگ و توسعه تجهیزات برش ساده. راه اندازی آزمایشگاه پیشرفته دینامیک سازه. توسعه مدل به اندازه واقعی (فول اسکیل) از سازه ها. توسعه تجهیزات مقاوم سازی و مدل های سازه ها
د: توسعه برنامه آکادمیگ پیش بینی و هشدار زلزله در ایران
توسعه پیش بینی زلزله با رصد چند پارامتری، از پایش لرزه ها و تغییرات ژئوفیزیکی در زمین تا توسعه گروههای آکادمیک و هماهنگ کردن فعالیت شبکه ای این گروه ها. توسعه سامانه ملی هشدار زلزله در ایران در یک بازه 5 ساله. وایجاد سامانه بر خط و به روز شونده پیش بینی احتمالی (پیش یابی) از محور های اصلی در این راستا است.
ه: توسعه همکاری های بین المللی در سطح مشارکت با موسسات درجه اول پژوهشی در سطح جهان
برقراری پروژه های مشترک پژوهشی با موسسات بین المللی درجه اول پژوهشی در جهان بر پایه به اشتراک گذاشتن دانش و اجرای برنامه های مطالعاتی میدانی و آزمایشگاهی از سوی پژوهشگران ایرانی و محققان و با حضور محققان و دانشجویان از موسسات پژوهشی درجه اول در دنیا اهمیت ویژه دارد.
نظر شما