سخن از پایداری، مسأله‌ی ما نیست! هست؟

    اندیشگانِ «پایداری»، در شمارِ موضوعاتی است که درجهی اهمیت آن در جستارهای محیط زیستی، نشان از آگاهی و رفاه نسبی منطقه یا جامعه‌ای دارد که گرایه‌های محیط زیست در آن به چالش کشیده شده است. به سخنی دیگر، معرفی، اندازه‌گیری و پایش پیوسته‌ی «شاخص‌های پایداری» در قلمرو مدیریت منابع طبیعی و محیط زیست مسأله‌ی بسیار مهمی است؛ امّا برای آنانی که مجال آن را دارند یا این مجال به آنها داده شده است تا به مسایل بزرگ و مهم خویش بیاندیشند! و نه آن گروه بزرگ از ملّت‌هایی که هنوز در کابوس تهیه‌ی نان شب و آب سالم گرفتار هستند. اگر شیب سقوط ایران از منظر عملکرد محیط زیستی -EPI- به 61 پله در طول شش سال رسید، بدون آنکه وکیلی یا وزیری در دلش آشوبی برپا شود، شاید نشان از آن دارد که اغلب ما مجال اندیشیدن به "مهم‌ترین‌ها" را نداشته‌ایم! داشته‌ایم؟
    به هر حال، به نظر می‌رسد پیشینه‌ی توجه جدی به واژه‌ی پایداری به دوره‌ی طرح جستارهای بین‌المللی مرتبط با گزارش کمیسیون بروتلند، تحت عنوان «آینده مشترک ما» در سال 1987 برسد؛ گزارشی که این واژه را با واژه‌ی «توسعه» مرتبط ساخت. گزارش مزبور بر جنبه‌های اقتصادی پایداری از طریق توسعه پایدار به مثابه توسعه اقتصادی، نیازهای نسل کنونی را- بدون مخاطره انداختن قابلیت توانمندی نسل‌های آتی در رفع نیازهای خودشان- تأمین کند، مورد تأکید قرار داد. در حقیقت، طرفداران پندارینه‌ی «تلفیق و پیوستگی پایداری و توسعه» از آن هنگام تلاش کردند تا رشد اقتصادی در مکتب نئوکلاسیک‌ها را با چالش جدید حفاظت از محیط‌زیست یا شناخت بیوفیزیکی «محدودیت های رشد» به مثابه محدودیتی برای رشد اقتصادی، مواجه ساخته و به تعامل و هارمونی رسانند. واژه‌ی پایداری همچنین توسط گروه مشورتی پژوهش‌های بین‌المللی کشاورزی (CGIAR) در گزارش وضعیت جهان در سال 1989 به معنای مدیریت موفقیت‌آمیز منابع کشاورزی به منظور تحقق نیازهای در حال تغییر انسان‌ها در عین حفاظت یا تقویت کیفیت محیط‌زیست و حفاظت از منابع طبیعی مورد استفاده قرار گرفته است. در حالی که قبل از آن واژه پایداری در چارچوب بهره‌وری به مثابه تصویر تشریحی بوم‌سازگان‌ها، «پایداری قابلیت یک سامانه به منظور حفظ بهره‌وری به رغم آشفتگی‌های عمده (تنش‌های شدید)» بکار گرفته شده بود.
    این مجموعه گفتارها را ادامه خواهم داد ...