چاره کمبود آب تهران چیست؟ این همه ساخت و ساز نکنید تا مهاجرت نکنند و آب کم نیاید

امید سلیمی بنی: از زمانی که چیت چیان، وزیر نیرو، پایش به شورای شهر تهران رسید و از علیرضا دبیر، عضو این شورا شنید: "لطفا دوستان آب و برق هر وقت پول می خواهند به شورا نیایند!" همگان گفتند دست وزیر درد نکند به پارلمان شهری رفت، ولی یک متخصص مدیریت آب می گوید این کارها فایده ای ندارد و درمان کمبود آب در تهران نمی شود. دکتر مهدی میرزایی در گفتگو با خبرآنلاین تاکید کرد شهرداری باید جلوی تمام ساخت و سازها، به جز نوسازی را بگیرد، تا جمعیت تهران اضافه نشود. این تنها کاری است که از دست مدیریت شهری در زمان فعلی برمی آبید.

شورای شهر چقدر در موضوع مصرف آب، تاثیر دارد که وزیر نیرو بحث کمبود آب را با این شورا در میان می گذارد؟
اگر شاهد روزی وزیر نیرو شوم هرگز با شورای شهر مشکلات کمبود آب را در میان نمی گذارم. زیرا مدیریت شهری از جمله شورای شهر نه مصرف کننده آب است و نه کنترلی بر تولید و توزیعت آب دارد. سیستم توزیع آب شهری در اختیار وزارت نیروست و تامین کننده نیز این وزارت است. شهر نیز مصرف کننده است.
تنها چیزی که می توان در چرخه تولید و مصرف آب تاثیر بگذارد جمعیت درون تهران است و شورای شهر نیز خیلی نمی تواند روی افزایش یا کاهش میزان جمعیت تهران تاثیر بگذارد، این مسئله بستگی به بحثهای کلان کشور دارد که شورای شهر بخش تصمیم گیر عمده ای در این باره نیست.

یعنی مدیریت شهری در مصرف آب موثر نیست؟
با این وجود ممکن است تصمیم اشتباه مدیریت شهری، جمعیت یک بخش از شهر را کم یا زیاد کند، ولی نمی توان تاثیر زیادی روی جمعیت کل شهر بگذارد، ولی باید پذیریت باز کردن بحث کمبود آب در تهران با شورای شهر خوب است. چون افکار شهروندان را حساس می کند.

پس چه کاری از دست دولت برای تامین آب تهران بر می آید؟
واقعیت این است که شاید دیگر دولت نتواند کاری برای کمبود آب در تهران کند، چون منابع دیگری برای تامین آب تهران باقی نمانده، یعنی اگر وزیر نیرو بگوید خشک سالی شود، آب کم می آوریم، می توان هم اکنون گفت حتی اگر خشک سالی هم نشود با افزایش فعلی جمعیت در تهران، دیگر نمی توان آب مورد نیاز شرب را تامین کرد. شاید این در ذهن مدیران وزارت نیرو است که مدیریت شهری را به صورت یکپارچه درآورند و زیر مجموعه مدیریت شهری، توزیع آب شهری و جمع آوری آبهای سطحی را هم به شهرداری و شورای شهر واگذار کنند. اینجاست که باید گفت محال است شهرداری تهران زیر بار موضوع تامین و توزیع آب برود. چون اولا این کار سود ندارد و تمام شرکتهای آب و فاضلاب در ایران و تهران، زیان ده هستند و از دولت کمک مالی می گیرند. اگر هم تولید کننده آب بخواهد هزینه واقعی آن را بگیرد شاید مردم مجبور شوند برای هزینه آب مصرفی خود به اندازه بنزین پول بپردازند که شدنی نیست. مسئله دیگر این است که وقتی پایمان را از تهران بیرون می گذاریم می بینیم 90 درصد مصرف آب در بخش کشاورزی است و زیر 10 درصد آب به سهم شرب اختصاص داده شده. در نتیجه شوراهای شهر، به استثنای تهران، نقش چندانی روی مصرف آب در کشور ندارند.

چرا کمبود آب را نمی توان با مشارکت شورای شهر حل کرد؟
کمبود آب یک مسئله چند بخشی است و یک بخشی که بگوییم در اختیار وزارت نیرو یا مدیریت شهری باشد، نیست. به لحاظ فنی هم نمی شود گفت آب را باید به هر قیمتی تامین کرد. طرحهای انتقال آب به تهران نیز همیشه مطرح بوده و می گفتند آبهای ارتفاعات 2هزار و 3هزار را از مازندران وارد تهران کنند و حتی بحث این است که همه آب طالقان را به تهران بیاورند. یا همه آب "ماملو" را به پایتخت بکشند. این روشها نیز عاقبت روشنی دارد. وقتی آب را تامین می کنید، جمعیت زیاد می شود و ایجاد انگیزه می کنید که جمعیت بیشتری به تهران بیاید.

آیا انتقال آب از سایر حوزه ها، چنانچه وزیر نیرو گفته، چاره کمبود آب تهران نیست؟
اتفاقا انتقال آب به تهران به مدیریت آب در این کلانشهر ضربه می زند. اگر همه آبهای ایران را به تهران بیاورید، بعدش چه؟ باز هم جمعیت زیاد می شود. راه حل مشکل آب در تهران، راه حلهای توسعه ای نیست. این بزرگترین ایراد است که وزارت نیرو دارد. دیدگاه های توسعه ای باید جای خود را به دیدگاه های مدیریتی بدهد که بازده بالاتر و کم هزینه تری دارد.
امیدوار هستیم دولت جدید، نگاه جدید هم مشکل کمبود آب در تهران داشته باشد. وقتی می گوییم مدیریت، یعنی باید چند بخشی و چند بعدی به این مشکل نگاه کنیم. مفهوم مدیریت آب، فقط مدیریت تامین و توسعه آب نیست. مدیریت تقاضا و مصرف آب نیز جزئی از مدیریت است. شما جمعیت را در شهر اضافه نکنید و سعی کنید فرهنگسازی کنید تا آب کمتر و بهینه مصرف شود. راه حل مشکل کمبود آب، همین است.

لااقل مدیریت شهری درباره فرهنگسازی مصرف بهینه آب می تواند موثر باشد؟

بله، قطعا، ولی اگر شهرداری در ساخت و ساز را ببندد و بگوید هیچ ساخت و سازی برای طبقات بیشتر خانه ها انجام نمی شود، یعنی شهروندان حق نداشته باشند طبقات را زیاد کنند، می شود تقاضای آب را مدیریت کرد. ولی آیا شورای شهر می تواند چنین کاری کند؟ محال است چنین اتفاقی بیفتد. ولی بحث باز کردن آب در شورای شهر با وجود کم تاثیری، کار خوبی است و آموزش مردم برای کنترل مصرف، دست وزارت نیرو، آموزش و پرورش، صدا و سیما و رسانه هاست.

47231