ژاپن شریک هسته‌‌ای ایران می‌شود؟

مینا علی اسلام:اظهار نظر مقام‌های مختلف ایران در ارتباط با توان غنی سازی تا مرز بیست درصد در داخل کشور همچنین برنامه ریزی برای ساخت ده تا پانزده مرکز غنی سازی طی سال‌های آینده و ادامه نگرانی مسئولین در ارتباط با چگونگی انتقال سوخت به خارج یا مبادله سوخت و محل انجام این کار نشان می‌دهد که در شرایط کنونی تهران بیش از هر گزینه دیگری به ادامه فرایند غنی سازی تاکید دارد و اگر مذاکره یا تصمیم جدیدی در دست بررسی باشد، این کار در کنار ادامه غنی سازی امکان پذیر خواهد بود.

خبر سازی های هدفدار

خبرسازی های رسانه‌های خارجی مبنی بر تلاش تهران برای فراهم آوردن مواد اولیه مورد نیاز در ادامه غنی سازی نیزادامه دارد. خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی مدعی شده بود که ایران تلاش دارد تا در معامله‌ای مخفیانه ۱۳۵۰ تن سنگ اورانیوم پالایش‌شده از قزاقزستان خریداری کند.هر چند ساعتی بعدنمایندگی جمهوری اسلامی ایران در نیویورک در بیانیه ای، خبر منتشره خبرگزاری آسوشیتدپرس راعاری از صحت دانست.این بیانیه افزوده است: اینگونه خبرسازی جعلی در جهت حلقه های زنجیره ای از فضاسازی های روانی در خدمت اغراض سیاسی قدرتهای سلطه گر صورت می گیرد.

در این شرایط اما روسیه تلاش زیادی دارد تا ایران را متقاعد کند که با تن دادن به پذیرش پیشنهاد رسمی آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر انتقال اورانیوم کمتر غنی شده ایران به خارج و دریافت سوخت هسته‌ای مورد نیاز در قبال آن، صلح آمیز بودن برنامه‌هایش را به جامعه بین المللی نشان داده و از سخت تر شدن اوضاع پیشگیری کند.

بر اساس گزارش خبرگزاری نووستی، روسیه پیشنهاد آژانس را اولین گام برای احیای اعتماد جامعه بین المللی به صلح آمیز بودن برنامه‌ هسته‌ای ایران می‌داند؛ آندره نسترنکو، سخنگوی وزارت امور خارجه‌ روسیه اعلام کرد که "به تصور ما، طرح پیشنهاد شده آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره‌ خروج اورانیوم با غنای پایین ایران جهت ارتقای غنا در خارج از کشور و تبدیل آن بری سوخت رآکتور تحقیقاتی می‌تواند اولین گام واقعی در راستای اعتماد سازی نسبت به صرفا صلح آمیز بودن ماهیت برنامه‌ هسته‌ای ایران باشد و فضای لازم را برای آغاز گفت‌و‌گو فراهم سازد".

تاکید روسیه این است که پذیرش طرح آژانس تازه اولین گام برای اعتمادسازی استف این یعنی که برای روس‌ها چگونگی برخورد ایران در ادامه مسیر پس از پذیرش این پیشنهاد نیز اهمیت دارد و گروه 1+5 که روسیه نیز عضوی از آن است در صورت مشاهده مجموعه از عملکردهای مثبت ایران در همکاری با جامعه بین المللی از تاکید و برنامه‌ریزی برای تحریم‌ها و فشارهای بیشتر منصرف خواهد شد.

با این وجود طرف روسیه همچنان تاکید دارد که تهران هیچ پاسخ رسمی در خصوص این طرح ارائه نداده است و این مساله خود می‌تواند روس‌ها را نیز در شرایط کنونی که مهلت اعطا شده به ایران پایان یافته است، ترغیب به همراهی با غرب کند. اما نسترنکو تاکید کرد که روسیه به تلاش‌های خود چه در سطح دوجانبه و چه در چارچوب گروه 1+5 برای حل مساله‌ هسته‌ای ایران ادامه می‌‌دهد تا شاید موفق شود تهران را متقاعد کند که فرصت آغاز گفت و گو پیش از آغاز فشار را مورد توجه قرار دهد.

این مقام روس تاکید دارد که هنوز طرح تحریم‌های جدید به شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه تهران در گروه 1+5 صورت نگرفته است، اما می‌توان پیش بینی کرد که طرف‌های غربی با آغاز فعالیت سیاسی در سال 2010 بررسی تحریم‌ها علیه ایران را در دستور کار قرار دهند.

ژاپن شریکی جدید؟

در عین حال تحول جدیدی در مساله هسته‌ای ایران در دست بررسی است که حکایت از ورود ژاپن به سطح همکاری‌های هسته‌ای ایران با کشورهای خارجی دارد. چنین به نظر می‌رسد که ژاپن برای همکاری هسته‌ای با ایران آمادگی دارد و تهران نیز قصد دارد از این آمادگی در جهت توسعه برنامه‌های هسته‌ای خود بهره برداری کند اما هنوز مشخص نیست که ورود ژاپن به عرصه هسته‌ای کشور آیا به معنا مقصد قرار گرفتن این کشور برای اورانیوم کمتر غنی شده ایران است یا خیر؟

در واقع اگر ایران با مبادله اورانیوم به گفته برخی مقام‌های کشور مشکلی نداشته باشد، ژاپن می‌تواند مقصد مورد نظر باشد اما نکته این جاست که به گفته آقای متکی، وزیر خارجه ایران، محل تبادل اورانیوم مهم نیست آن‌چه اهمیت دارد اعتمادسازی متقابل غربی‌هاست. هرچند متکی پیش از این بر مبادله سوخت در داخل خاک ایران تاکید داشت.

شاید یکی از دلایل این تناقض گویی‌ها یا تفاوت دیدگاه ها ناشی از فقدان انسجام لازم در موضع‌گیری‌های سیاست خارجی کشور باشد. در عین حال برخی اعضای کمیسیون سیاست خارجی مجلس نیز نسبت به بی اطلاعی مجلس و این کمیسیون از روند مذاکرات و تحولات هسته‌ای کشور اظهار تاسف می‌کنند.

در این شرایط اما علاء الدین بروجردی رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و اکینو شیروتا سفیر ژاپن در ایران بر آمادگی تهران و توکیو برای همکاری هسته‌ای تاکید کردند. در این دیدار بروجردی تاکید کرد که" در افکار عمومی ملت ایران هیچ‌گونه نکته منفی نسبت به ژاپن وجود ندارد و این پشتوانه خوبی برای گسترش هرچه بیشتر همکاری‌های دوستانه دو کشور است." او همچنین گفت که ایران از فعال شدن ژاپن در عرصه هسته‌ای کشور استقبال می‌کند.

به این ترتیب به نظر می‌رسد که این استقبال با توجه به تاکیدی که ایران بر سابقه روشن ژاپن در روند همکاری‌های دو جانبه دارد می‌تواند مبنایی برای آغاز همکاری‌های هسته‌ای دو کشور در ابعاد مختلف باشد.