شبح خشونت بر فراز عراق

این انتخابات آخر هم در عراق با خوبی و خوشی به پایان رسید. نه از خونریزی قابل توجهی خبری بود و نه از درگیری قومی و قبیله‌ای. البته این تنها انتخابات بود که در فضایی امن و آرام برگزار شد. هنوز برای آرام خواندن فضای پس از این انتخابات بسیار زود است. نتایج اولیه این انتخابات در حال عبور از فیلتر کمیته انتخاباتی و اعلام عمومی است. عراقی‌ها درست در نقطه‌ای ایستاده‌اند که به آن می‌گویند آتش زیر خاکستر. رسانه‌های این کشور لحظه به لحظه اخبار انتخابات را اعلام می‌کنند. درست مانند شمارش معکوس می‌ماند برای انفجار. تا این لحظه که برگ‌های برنده در دستان نخست‌وزیری نوری مالکی است. مردی که در طول یک سال گذشته بسیار تلاش کرده‌است تا به همه انتقادها پایان دهد. گویا کم هم موفق نبوده‌است. لیست ائتلاف حکومت قانون در حال حاضر بیشترین آرا را به خود اختصاص داده‌است.این بیشترین آرا به معنای نیمی از کرسیَ‌های به رقابت گذاشته شده‌است. اما نقطه فاجعه در شکست سنی‌ها نهفته است. بدین ترتیب پر بیراه نیست که بگوئیم سنی‌ها باز هم به حاشیه رانده شدند. آنها که سنی‌ها رقیب سیاسی می‌خوانندشان، باز هم در راس قرار گرفتند. عراق بار دیگر در آستانه افزایش فاحش سطح خشونت قرار گرفته است.

از مجموع 57 کرسی شورای بغداد ،حزب حکومت قانون نیمی از کرسی‌ها را به خود اختصاص داد. حزب الاحرار که از حمایت صدری‌ها برخوردار است تنها ده کرسی را به نام خود زد و البته حزب ایاد علاوی هم بیش از هفت کرسی را تصاحب کرد. پنجمین جایگاه را حزب گفتگو ملی اهل تسنن به خود اختصاص داد. تنها سه کرسی در این انتخابات دست این حزب را گرفت. اگر شمارش آرا باقی مانده در نهایت همین آمار را حفظ کند می توان ادعا کرد که اهل تسنن از سکوی سیاسی بغداد به حاشیه پرتاب شدند.

نتیجه این انتخابات بخصوص در بغداد بسیاری را متعجب کرد. عقل سلیم حکم می‌کرد که اهل تسنن در مقام جبران اشتباه در انتخابات گذشته برآیند. شورای محلی بغداد در دور گذشته از نوعی عدم تعادل بدیل سیاسی رنج می‌برد. از مجموع 57 کرسی موجود در شورا تنها یک کرسی به اهل تسنن اختصاص داشت و البته یک کرسی هم به کمونیست‌ها.
سنی‌ها انتخابات سال 2005 را تحریم کردند و دقیقا به همین دلیل کرسی‌های شوراها به دست شیعیان افتاد.نکته جالب اینجاست که اهل تسنن عراق بی‌توجه به آمارهای رسمی دولتی و بین‌المللی هنوز هم بر این باورند که اکثریت قومی را در کشور در اختیار دارند. سنی‌ها این بار با توجه به عدم تحریم انتخابات و حضور در صحنه امیدوار بودند که بتوانند نیمی از کرسی‌های موجود را تصاحب کنند. البته این تنها آرزوی سنی‌های عراق نبود. بسیاری از تحلیل‌گران امریکایی هم پیش‌بینی می‌کردند که سنی‌ها در این انتخابات آرای بسیاری را به خود اختصاص دهند. بهترین حالتی که می‌توانست عرصه سیاسی عراق را از نوعی عدم توازن نجات داده و اهل تسنن را هم با عرصه سیاسی پس از صدام حسین آشتی دهد. البته بودند کسانی هم که از همان ابتدای آغاز رقابتهای انتخاباتی سرسختانه بر عدم حضور چشمگیر اهل تسنن در این دور هم پافشاری می‌کردند. به باور این طیف دولت عراق با جلوگیری از شرکت آوارگان در این انتخابات ،در حقیقت مسیر را برای حضور مجدد خود در راس قدرت هموار کرده بود. دولت مالکی از مدتها پیش اعلام کرده بود که افرادی که به واسطه جنگ و ناآرامی آواره شده‌اند و در زمان انتخابات در مکان خاصی سکونت ندارند،باید برای شرکت در این انتخابات به محل تولد خود بازگردند.امری که تقریبا برای بسیاری غیرممکن بود.

با توجه به برگزاری این انتخابات حالا می‌توان نتیجه گرفت که این آوارگان عراقی هستند که از هر طیف و جریانی که باشند قرار است در روزهای آینده سیمای جدید شکاف در عراق را به نمایش بگذارند. گویا قرار نیست پاک‌سازی قومی که از سال 2006 در عراق به راه افتاد حالا حالاها به اتمام برسد. بر اساس آخرین نظرسنجی‌ها 64 درصد از آوارگان عراقی از بغداد هستند. کسانی که پس از ورود امریکایی‌ها به پایتخت فرار را بر قرار تریجح داده‌اند.

بر اساس نتایجی که تا کنون از این انتخابات به دست آمده‌است،اهل تسنن تنها 10 درصد از آرای پایتخت‌نشینان را به خود اختصاص داده‌اند. حالا اهل تسنن حقیقت را باور کرده‌اند.شکست تلخ است اما سهم سنی‌ها از این انتخابات شکست بود.
پیروزی چشمگیر نوری مالکی و متحدانش در این انتخابات می‌تواند خبر خوبی برای ملی‌گرایان باشد.همانها که خواب برخورداری از دولتی قوی و کارآمد را می‌دیدند. مالکی حالا می‌تواند با تکیه بر همین پیروزی در انتخاباتی شاید نه چندان مهم از منظر ملی، به حضور در قدرت در چند سال آینده امیدوار باشد.
شیرینی برگرفته از این پیروزی، با تلخی نگرانی از شورش اهل تسنن در هم آمیخته است. حسی دو گانه که این روزها در جان و ذهن مالکی رخنه کرده‌است.او بالاخره موفق شد هموطنانش را متقاعد کند که می‌تواند نخست‌وزیری خوب برای آنها باشد.اما حالا با شکست‌خوردگان این میدان چه کند؟ پیش‌بینی عکس العمل اهل تسنن کار چندان ساده‌ای نیست. اهل تسنن از این انتخابات نیمی از قدرت را انتظار داشتند.انتظاری که حالا برآورده نشده‌است.

اهل تسنن در استان انبار پیروزی خوبی را نصیب خود کردند. احمد ابو ریشا که از دیپلماتهای مورد اطمینان امریکا در جامعه اهل تسنن عراق است در خصوص راهکار پیش‌روی اهل تسنن می‌گوید: ما در استان انبار برای خود دولت مستقل تشکیل خواهیم داد. دیکتاتوری صادقانه بهتر از دموکراسی ست که با تقلب به دست آید.

بی‌شک از این سخنان بوی صلح و آرامش به مشام نمی‌رسد. به نظر می‌رسد که عراق باید خود را برای اپیزود دیگری از خشونت مهیا کند. همانطور که پیش‌بینی می‌شد قرار نبود انتخابات شوراهای استانی عراق مانند آبی بر روی آتش باشد. همه مشکلات این کشور با انتخاباتی آرام و بی‌دردسر حل نخواهد شد. این انتخابات مولود مشکلات بیشتری هم بود. مشکلاتی که باید ریشه‌شناسی شود و از پایه و اساس حل گردد. البته از انصاف به دور است که ادعا کنیم پس از این انتخابات گوشه گوشه عراق طعم مصیبت را خواهد چشید. دولت عراق می‌تواند با آرامش بر تمامی این مشکلات فائق آید. تنها دستاورد مثبت این انتخابات شاید این بود که عراقی‌ها با مشارکت در آن و انتخاب مالکی نشان دادند که به دنبال دولتی مقتدر هستند.همان نعمتی که عراق مدتهاست از موهبت آن بی‌نصیب است.

فارین پالیسی / ترجمه : سارا معصومی