وزیر دفاع اسرائیل در حالی به ترکیه سفر می کند که روابط تل اویو _ آنکارا طی چند روز اخیر برای چندمین بار با تنش همراه بود. اوج این بحران زمانی بود که سفیر ترکیه در اسرائیل احضار شده و از سوی معاون وزیر خارجه ، مورد توهین قرار می گیرد. این اقدام واکنش تند مقامات آنکارا را در پی داشت . گرچه این ماجرا با عذرخواهی سریع و صریح مقامات تل اویو رو برو شد و به نظر می رسد که ظاهرا حل شده اما تحلیل گران بر این باورند که دامنه اختلافات میان ترکیه و اسرائیل هر روز در حال افزایش است. خبر به بهانه توهین اخیر مقام اسرائیلی به سفیر ترکیه در تل آویو این موضوع را در گفتگو با غلامعلی لطیفی کارشناس مسائل ترکیه مورد واکاوی قرار داده است.
ارزیابی شما از تنش اخیر میان ترکیه و اسرائیل چیست ؟ آیا اقدام مقام اسرائیلی را واکنشی به ماجرای مجادله کلامی اردوغان و پرز در داووس می توان تعبیر کرد ؟
بعد از برخورد تندی که رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه در حاشیه اجلاس داووس با شیمون پرز رئیس جمهوری اسرائیل بعمل آورد ، سیاست خارجی ترکیه در عمل به جای اروپا به سمت شرق گرایش پیدا کرد. پس از اقدام اردوغان روزنامه ها و احزاب مخالف دولت در ترکیه علیه دولت صف آرایی کردند و تا مدت ها نیز روزنامه ها این بحث را داشتند که در صورتی که ترکیه قصد پیوستن به اتحادیه اروپا را دارد ایا رفتار تنش آمیز با اسرائیل در راستای منافع ملی ترکیه است یا نه ؟ این انتقادات تا قبل از مشخص شدن نتیجه گزارش تحقیق و تفحص سازمان ملل درباره جنگ غزه ( مشهور به گزارش گلدستون ) ادامه داشت اما بعد از اینکه قاضی گلدستون مشخص کرد که اسرائیل در غره جنایات جنگی مرتکب شده است ، انتقادهای داخلی از اردوغان نیز کاهش یافت . در حقیقت این گزارش تائید کننده ادعاهای اردوغان در داووس بود. پس از انتشار گزارش گلدستون حمایت از فلسطینی ها در روزنامه ها و تلویزیون های دولتی پررنگ تر شد و منتقدین دولت نیز از انتقادات خود کاستند. این شرایط کاملا به زیان اسرائیل و به سود فلسطین بود تا اینکه رفتار تحقیر آمیز مقام اسرائیلی با سفیر ترکیه در تل آویو تنش جدیدی ایجاد کرد که البته واکنش جدی و تند مقامات ترکیه به حدی بود که اسرائیلی ها سریعا مجبور به عذرخواهی شدند . من فکر نمی کنم این اقدام واکنشی به ماجرای داووس باشد چرا که در داووس ترک ها پیروز شدند ولی در این موضوع اسرائیل سریعا مجبور به عقب نشینی و عذرخواهی شد .
این تنش های اخیر در رابط اسرائیل و ترکیه در مناسبات این کشور سابقه داشته است یا به روی کار امدن دولت اسلامگرای حزب عدالت و توسعه محدود می شود؟
کمال آتاتورک ایده پیوستن ترکیه به اروپا را پایه گذاری کرد . از آن زمان تا کنون هر گاه اروپایی ها به ترک ها روی خوش نشان ندادند ترک ها نگاهی به شرق انداختند . اصلا هم مساله به اینکه دولت از کدام جناح است . اسلامگراست یا سکولار ؟ محدود نشده است.الان هم یکی از آن مقاطع تاریخی است که اروپا روی خوش به ترکیه نشان نداده است و ترک ها هم نگاه ایشان را به شرق معطوف کردند.
پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا با چگونه مشکلاتی مواجه است که نگاه به شرق یا رودررویی با اسرائیل می تواند این موانع را رفع کند ؟
مساله اینطور که شما پرسیدید نیست . ترکیه بیش از 50 سال است که دنبال پیوستن به اتحادیه اروپا است . الان ترکیه در بسیاری از مسائل اروپایی به حساب می آید . مثلا ترکیه عضو ناتو است یا در مسابقات فوتبال ترکیه کشور اروپایی محسوب می شود . در برخی دیگر از معاهدات اقتصادی و فرهنگی نیز چنین همکاری بین ترکیه و اروپا برقرار است اما در حال حاضر پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا با موانع عجیبی مواجه شده است . مثلا اینکه بر اساس قانون اساسی اتحادیه اروپا هر کدام از 27 عضو این اتحادیه حق وتو دارند بر این اساس یک کشوری با دو میلیون جمعیت می تواند مانع پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا شود این در حالی است که ترکیه با جدیت در حال حل و فصل مسائلی مانند مناقشه ارمنستان ، قبرس یا مباحث مربوط به کردها ست . از طرف دیگر ترکیه رشد اقتصادی بالایی داشته است بطوریکه در میان کشورهای اروپایی چهارمین رتبه را کسب کرده است . همه این شرایط با عث می شود مقامات ترکیه وقتی با موانعی جهت پیوستن به اتحادیه اروپا مواجه می شوند خود را به سوی شرق و جهان اسلام سوق دهند تا بدین وسیله هشداری به اروپا داده باشند . شاید همین امر باعث شده که اخیرا اتحادیه اروپا حاضر شده است ترکیه را به عنوان عضو ناظر در اتحادیه بپذیرد که این پیشنهاد مورد مخالفت ترکها قرار گرفته است . ترکها خود را مستحق عضویت در اتحادیه اروپا می دانند به همین دلیل به کمتر از عضویت رضایت نمی دهند.
سفر ایهود باراک وزیر جنگ رژیم صهیونیستی به ترکیه را در چه راستایی تحلیل می کنید؟
تنش مستمر در روابط مطلوب ترکیه و اسرائیل نیست . چرا که این دو کشور پیمان های مهم نظامی و اقتصادی دارند و در عین حالی که روابط ایشان گاهی به سردی می گرود تلاش می کنند پیمان های استراتژیک خود را حفظ کنند . سفر بارک به آنکارا در راستای تامین منافع اسرائیل و برقراری روابط فی مابین قابل تحلیل است. واقعیت این است که اسرائیل احساس می کند در برقراری رابطه حسنه با ترکیه منافع زیادی دارد لذا نمی خواهد این منافع را از دست دهد.
بر اساس صحبت های شما اگر روند پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا تسهیل یابد ، روابط این کشور با اسرائیل نیز به حالت عادی بر می گردد؟
البته ممکن است ترکیه 10 سال بعد به عضویت اتحادیه اروپا در آید و در آن زمان مسائل دیگری نیز پیش بیاید لذا من می گویم در شرایط فعلی در صورتی که موانع پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا رفع شود روابط این کشور با اسرائیل نیز به حالت عادی برمی گردد.
نظر شما