"هیچ چیز آنطور که ریاض فکر می کرد پیش نرفت. ما این را می دانستیم".یک دیپلمات ارشد غربی مقیم شارجه به شرط عدم افشای نامش با بیان این مطلب میگوید پیش از آغاز جنگ یمن در 26 مارس در جریان آن قرار گرفت و بلافاصله با یک مقام ارشد اماراتی که نامی ازاو نبرده ملاقات کرده است.او می گوید "پس از این ملاقات ،تصورخیالی مقام اماراتی از جنگ که انعکاسی از نگاه متحدان سعودی آنان بود او را به حیرت انداخت. چیزی شبیه فیلم های راکی".
ارزیابی تخصصی منابع مطلع نظامی غربی نشان می دهد آنها نیز از ابتدا دارای دیدگاه مشابهی بوده اند. این منابع معتقدند از جنبه فنی و تاکتیکی ، مبارزه و پیروزی علیه دشمنی که در کنار قابلیت جنگ چریکی، بخش های وسیعی از مناطق سوق الجیشی واسقرار شهری را در دست دارد تقریبا غیر ممکن است. مانند تجربه نبردسال 2008 نظامیان عربستان علیه حوثی ها در منطقه جبل الدخان که باشکست این نظامیان خاتمه یافت.به لحاظ استراتژیک و منطق نظامی هم تمرکز روی حملات هوایی بدون به کارگیری نیروی زمینی و زرهی مجهز نتیجه نخواهد داد واقدامی منجر به شکست واشتباه در اشتباه است.ضمن آنکه اساسا عربستان قادر به شروع یک نبرد زمینی سرنوشت ساز نیست.پایان حملات وسیع هوایی عربستان در شامگاه سه شنبه 21 مارس(هر چند به صورت موردی ونه سیستماتیک این حملات ادامه دارد) به خوبی نشان داد ارزیابی های اولیه منابع مسقل سیاسی و نظامی ازنتیجه جنگ 27 روزه یمن درست بوده است.البته ژنرال سعودی احمد آسیری سخنگوی ائتلاف از پیروزی "توفان قاطع" و آغاز عملیات"بازگشت امید " سخن می گوید، اما او مشخص نمی کند ائتلاف دقیقا به کدام هدف نظامی و سیاسی مشخص و استراتژیک طی 27 روزجنگ و انجام2415 عملیات هوایی دست یافت که از پیروزی قاطع سخن میگوید. از جنبه نظامی حوثی ها که مواضع خود را حفظ کرده اند، و به لحاظ سیاسی فرآیند سیاسی بی نتیجه مانده و بابهانه جنگ یعنی منصور هادی که در عربستان بسر می بردهمچنان در پشت خط ایستاده است.
اما چرا سعودی ها دست به چنین اقدام بد فرجام وپر مخاطره ایی زدند. فکر میکنم این سوال پاسخ واحدی نداردو علت اصلی را باید در آمیزه ایی چند وجهی جستجو کرد. ازتحولات ناشی از رقابت های قدرت در الیگاریشی سعودی ها گرفته تا نحوه ارزیابی آنان از محاسبات سیاسی و نظامی، حمایت های موثر بین المللی و منطقه ایی و نهایتا ارزیابی موقعیت تهران در تحولات منطقه .
اینکه وزن کدامیک از این عوامل در ترغیب سعودی ها برای شروع جنگ موثر تر بوده؟ در برابر نتیجه جنگ اکنون خیلی اهمیتی ندارد،باید ببینیم قدم بعدی چیست وآنان تغییری در مواضعشان خواهند داد؟.در این باره خیلی مطمئن نیستم. چراکه به درستی مشخص نیست جنگ یمن تا چه میزان متاثر ازنبرد درونی قدرت در این کشور است، اما متقابلا موج بازگشت آن تاثیر مستقیمی بر ساختار قدرت عربستان احتمالا به نفع ماجراجویان قدرت طلب غیر سنتی خواهد گذاشت.با توجه موقعیت ضعیف شاه سلمان و قدرت گرفتن ماجراجویان ،این یک دغدغه جدی ست که بر ثبات خاورمیانه عربی و خلیج فارس وبه تبع آن منافع و امنیت قدرت های منطقه ایی مانند ایران و بین المللی مانند ایالات متحده تاثیر ویژه ایی خواهد گذاشت.سعودی ها مدعی اند ثابت کردند بدون ایالات متحده قادر به تامین امنیت خود هستند .
گرچه قضاوت نهایی در این باره شاید قدری عجولانه به نظر برسد،ولی تا آنجا که به امروز مربوط می شود علائم این موتاسیون حاکمیتی به نفع این نیروها در عربستان قابل مشاهد است.نیروهایی که احساس قدرت واستقلال می کنند ،بر نسل جدید عربی نفوذ مالی و معنوی فراوانی دارند والبته آماده ماجراجویی هایی هم شبیه بحران یمن هستند .این وضعیت متاثر از ضعف روز افزون شاه سلمان است یا ناشی ازبه آخر خط رسیدن نسل اول فرزندان بن عبدالعزیز،یا هر دو؟ علت هر چه که باشد ما در حال روبرو شدن با شرایط ویژه گریز از مرکز نیروها هستیم که شباهتی با سنت های شناخته شده حاکم بر منطقه عربی و خلیج فارس ندارد. در یک نمونه آشکار از این تحول ،شاهزاده متعب بن عبدالله" وزیر گارد ملی عربستان اعلام کرده گارد ملی تحت امر او به همراه قبایل مرز نشین آماده مشارکت در جنگ زمینی ست .گارد ملی عربستان وزارتخانه ای مستقل است که از افراد قبایل این کشور تشکیل شده و 100 هزار نیرو به همراه یک نیروی زرهی مجهز و تعدادی هلی کوپتر آپاچی و بلک هاوک(تقریبا 50 فروند) در اختیار دارد.متعب از نزدیک ترین و حامیان به محمد بن سلمان وزیر دفاع بسیار جوان سعودی محسوب می شود و از فوریه گذشته در تثبیت موقعیت منحصر به فرد او نقش ویژه ایی به عهده داشته است. متعب همان شخص ست که در گزارش های سازمان های های اطلاعاتی ایالات متحده نام او در کنار نام شاهزاده بندرو شاهزاده طلال به عنوان حامیان افراطیون مذهبی و مشخصا القاعده و داعش آورده شده است.به همین دلیل معتقدم عواقب احتمالی جنگ یمن می تواند مشخصا به تحولاتی در درون ساختارسنتی عربستان منتهی شود که منطقه را با ناامنی های روز افزونی روبرو کند. می توان چهره برگرداند،اما فراموش نکنیم القاعده و افراطیون تکفیری مورد حمایت ریاض در کنار قبایل وفادار به سعودی هم اکنون مواضعی را جنوب یمن در اختیار دارند. matinmos@gmail.com
نظر شما