نه علاوی ، نه مالکی. نخست‌وزیری جدید در راه است

با اعلام نتایج نهایی انتخابات عراق رایزنی ها و مذاکرات گروههای سیاسی این کشور نیز برای معرفی نخست وزیر و تشکیل کابینه آغاز شده است. لیست العراقیه به رهبری ایاد علاوی در حالی پیروز این انتخابات شده است که از شانس چندانی برای تشکیل کابینه برخوردار نیست . 91 کرسی این لیست بسیار کمتر از تعداد آرای لازم ( نصف به اضافه یک ) برای تائید صلاحیت نخست وزیر است . این در حالی است که ائتلاف دو لیست بعدی ( ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری المالکی و ائتلاف ملی عراق به رهبری عمار حکیم ) ابتکار عمل انتخاب نخست وزیر را به شیعیان مذهبی عراق می دهد . خبر آنلاین در گفتگو با صادق الحسینی کارشناس مسائل خاورمیانه آخرین رایزنی گروهها و جریانات عراقی برای تشکیل کابینه این کشور را مورد بحث و بررسی قرار داده است.

برخی کارشناسان بر این باورند نهایتا ایاد علاوی نخست وزیری را به نوری المالکی واگذار خواهد کرد به شرط اینکه برخی پست های کلیدی دولت در اختیار این لیست باشد . شما در این باره چه نظری دارید؟

مساله به این سادگی نیست. برخی کشورهای عربی بخصوص عربستان از مدت ها پیش تلاش کردند تا بار دیگر بعثی ها را در عراق به قدرت برسانند ، به همین منظور ایاد علاوی شیعی و سکولار را در راس یک لیست سنی قرار دادند و ضمن استفاده از امپراطوری رسانه ای خود با صرف صد ها میلیون دلار تلاش کردند تا در این انتخابات به پیروزی برسند. رسانه های عربی از این اقدام بعنوان اعاده توازن در عراق نام می بردند. یعنی اینکه توازن قدرت میان شیعیان و سنی ها در عراق برقرار شود. این در حالی است که جمعیت شیعیان بیشتر از اهل تسنن است و بطور طبیعی بایستی شیعیان حائز بیشترین قدرت باشند. در هر صورت انتخابات بر گزار شد و با اعلام نتایج انتخابات مشخص شد که جریان وابسته به کشورهای عربی منطقه چندان هم نتوانسته است در این انتخابات پیروزی قابل توجهی کسب کند.پارلمان عراق 325 کرسی دارد . از این تعداد لیست العراقیه ( ائتلاف اهل تسنن و سکولارها ) 91 کرسی کسب کرده است . این در حالی است که ائتلاف دولت قانون به رهبری " نوری مالکی " نخست وزیر کنونی عراق 89 کرسی و ائتلاف ملی عراق به رهبری سید "عمار حکیم " رئیس مجلس اعلای اسلامی عراق نیز 70 کرسی را بدست آوردند. یعنی شیعیان مذهبی مجموعا 159 کرسی کسب کرده اند. کردها نیز شامل ائتلاف کردستان، تغییر، اتحاد اسلامی و جماعت اسلامی مجموعا 55 کرسی کسب کرده اند. مشاهده می شود که بر اساس این ساختار شانس علاوی برای تشکیل دولت پائین است.

در هر صورت لیست علاوی ، پیروز انتخابات است و طبق قانون وی باید مامور تشکیل کابینه شود و در صورتیکه نتواند طی یک ماه نصف به اضافه یک کرسی های پارلمان را کسب کند ، دیگر گروهها مامور تشکیل دولت می شوند، اینطور نیست؟

کار ایاد علاوی برای تشکیل دولت جدید به مراتب سخت تر از مالکی است، چراکه هم شیعیان مذهبی و هم کردها تمایل زیادی برای ائتلاف با العراقیه ندارند . موضع ائتلاف دولت قانون و ائتلاف ملی عراق مشخص است . احتمال ائتلاف این دو گروه با العراقیه بسیار کم است . کردها هم نسبت به برخی اقدامات و مواضع جناح العراقیه معترضند . به اعتقاد کردها ، علاوی با پول برای خود در کرکوک رای خریده است و چون کرکوک مساله ای حیثیتی برای کردهاست اجازه نخواهند داد جناح علاوی به راحتی قدرت گیرد . از سوی دیگر کمتر از دو ماه پیش طارق الهاشمی از چهره های مطرح سنی عراق و عضو جناح العراقیه طی سخنانی نسبت به واگذاری ریاست جمهوری عراق به کردها اعتراض کرد و خواستار واگذاری این پست به اهل تسنن شد . این موضع نیز کردها را به شیعیان بیشتر نزدیک کرده است .
از سوی دیگر بعد از اعلام نتایج رسمی انتخابات ،تحول مهمی در عراق رخ داد. محکمه الدستوری عراق حکمی را صادر کرد و اعلام کرد که حق تعیین دولت به گروهی داده می شود که زودترین ائتلاف پارلمانی را تشکیل دهد. یعنی هر ائتلافی بتواند 163 کرسی را کسب کند مامور تشکیل کابینه می شود .این اولین و مهمترین گام برای کنار نهادن ایاد علاوی از تصدی مسند نخست وزیری است . البته علاوی به تلاش های خود ادامه می دهد . حتی اعلام کرده است که برای تشکیل دولت حاضر به همکاری با همه جناح های سیاسی است . چهره های مختلف عربی نیز به وی تبریک می گویند . حتی سعد حریری هم تلفنی به وی تبریک گفته است. ولی من معتقدم علاوی به هیچ وجه نخست وزیر نمی شود. البته نوری المالکی نیز شانسی برای تصدی پست نخست وزیری ندارد. تحلیل من این است که شخص سومی بعنوان نخست وزیر مامور تشکیل کابینه می شود ، در داخل عراق نیز در حال حاضر همه چیز به صدری ها بستگی دارد . بخشی از کرسی های ائتلاف ملی عراق به نمایندگان جناح صدر اختصاص دارد . آنها نیز با نخست وزیری مالکی مخالف هستند . باید دید مذاکرات درون جناحی دو گروه ائتلاف ملی عراق و ائتلاف دولت قانون به کجا می انجامد.

بر فرض اینکه این تحلیل درست باشد ، چه افرادی شانس تصدی نخست وزیری را دارند؟

مساله تشکیل دولت در عراق از دو منظر بطور همزمان پیگیری می شود . هم از سوی جناح های داخل عراق مذاکرات و رایزنی ها در حال پیگیری است و هم از خارج عراق یک توافق چارجانبه مطرح است . کشورهای ایران ، آمریکا ، عربستان و سوریه بعنوان قدرت های تعیین کننده در فرایند معرفی نخست وزیر مطرح هستند . به این معنا که فرد مورد توافق جناح های داخل عراق نباید دشمنی و خصومتی با یکی از این کشورها داشته باشد . نوری المالکی با سوریه و عربستان نتوانست روابط مناسبی را برقرار کند . ایاد علاوی نیز در مورد ایران موضع دارد . پس این دو فرد در توافق چارجانبه نمی گنجند ، ولی فردی مانند عادل عبدالمهدی برای این پست مناسب است . وی هم برای آمریکا ئیها ، هم ایران و هم نسبتا برای سوریه و عربستان مناسب است. نوری المالکی تمایل دارد فردی از جناح خود مانند الادیب را برای نخست وزیری معرفی کند . صدری ها هم علاقمندند چهره ای از طرف خود را معرفی کنند که البته آنها فرد مطرحی را برای نخست وزیری ندارند.

در این شکلی از ساختار قدرت که شما ترسیم کردید ، العراقیه چه جایگاهی خواهد داشت؟

در عراق کابینه ائتلاف ملی تشکیل خواهد شد . مشابه آنچه که در لبنان تشکیل شد ، با این تفاوت که در لبنان سنی ها در راس دولت هستند ولی در عراق شیعیان در راس قدرت خواهند بود. لیست ایاد علاوی نیز چند وزارتخانه مهم را کسب خواهد کرد.