۰ نفر
۲۳ اسفند ۱۳۸۷ - ۱۳:۲۷

حسن کیائیان

 

مسعود لواسانی: رئیس هیأت مدیره اتحادیه ناشران و کتابفروشان سابقهای بیش از دو دهه فعالیت در حوزه نشر و پخش کتاب دارد و جز این، چندین دوره عضو هیأت مدیره این صنف بوده است. انتخاب وی و همراهانش در هیأت مدیره در بهار 1385 یکی از پرسر و صداترین انتخاباتهای صنفی در کشور بود و برای نخستینبار تعداد زیادی از مطبوعات و رسانههای داخل و خارج از کشور آن را پوشش دادند. در حقیقت این هیأت مدیره با اعلام برنامههای هجدهگانه خود برای اداره صنف نشر، رفراندمی در صنعت کشور برپا کرد که بازتاب‌های گوناگونی داشت. این روزها حسن کیائیان دست‌اندرکار مذاکره و مشاوره برای به نتیجه رساندن طرح کاربری فرهنگی است. عصر هفدهم اسفند در نشر چشمه با او به گفت‌وگو نشستیم. 

 

مهمترین فعالیتهای اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در سالی که گذشت چه بود؟
هیأت مدیره کنونی اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در ابتدای کارش در بهار 1385 برنامه کاری هجده مادهای آماده کرده بود و هدف برنامه این بود که در طی این چهارسالی که در سمت هیأت مدیره اتحادیه فعالیت میکنیم بتوانیم به همه یا بخشهایی از اهداف این مواد هجدهگانه دست یابیم. طبیعتاً ما این انتظار را نداشتیم که به همه اهدافمان دست پیدا کنیم؛ بعضی از مواد این برنامه حتی میشود گفت یک مقداری دور از دسترس بود، بعضی از آن تاحدود زیادی در دسترس بود و برخی را نیز باید تلاش میکردیم تا بتوانیم به آن برسیم.

در فاصله دو سال و هشت ماهی که از انتخاب هیأت مدیره کنونی میگذرد، ما توانستیم به برخی از این اهداف جامه عمل بپوشانیم. در مورد برخی دیگر تا یک جاهایی پیش برویم و در برخی موارد هم نتوانستیم کاری از پیش ببریم و در حد حرف باقی ماند و طبیعتاً باید هیأت مدیرهای که بعد از ما انتخاب میشود، به این اهداف بپردازند. 

در مجموع، در یک سری زمینهها ما تاحدودی موفق بودیم، مثلاً در حوزه آموزش نشر دوباره بعد از مدتی کلاسهای ما شروع شده و شاهد برپایی و برگزاری دورههای چهاردهم و پانزدهم کلاسهای آموزشی بودیم. که با یک ترکیب و آرایش تازهای شروع به کار کرده است و سعی کردیم این بار طوری عمل کنیم که این دورهها بهصورت سازماندهی شده و با ترتیبات جدیدی که بتوانیم آن را همیشه نگاه داریم آغاز به کار کند. برای این کلاسها دوستانمان در کمیسیون آموزش اتحادیه، سه سطح مختلف در نظر گرفتند؛ یکی کلاسهای عمومی که در حال حاضر تشکیل میشود و دیگری کلاسهای تخصصی که در آینده به مناسبتهای مختلف و با توجه به شرایط و نیازها آنها را شروع خواهیم کرد. در ادامه این کلاسهای تخصصی، به عنوان فاز نهایی اگر بتوانیم میخواهیم، دانشکده پودمانی یا علمی کاربردی افتتاح کنیم که البته هنوز آن را شروع نکردهایم.

این یک سطحی از کار ما است که هنوز انجام نشده است. ما این کار را در کمیسیون آموزش داریم بررسی میکنیم و مشغول برنامهریزی برای آن هستیم که در صورت اتمام بررسیها، دورههای پودمانی و علمی و کاربردی را هم آغاز کنیم که اگر این کار صورت بگیرد باعث ارتقای سطح دانش عمومی صنعت نشر خواهد شد.

الان چه قدر در ارشاد به ضوابط حرفهای و فنی برای صدور پروانه نشر توجه میشود؟ به نظر میرسد ارشاد در صدد تجدید نظر در امر صدور پروانه نشر است. 
میدانید که ما با صدور پروانه نشر توسط وزارت ارشاد مخالف هستیم و فکر میکنیم این شیوه کنونی محصول زمانی است که قانون نظام صنفی به شکلی که هم اکنون هست، وجود نداشت و در شرایطی که قانون نظام صنفی مصوب مجلس شورای اسلامی پیش روی ما است اجازه صدور پروانه نشر علیالاصول باید در اختیار اتحادیههای صنفی ناشران و کتابفروشان باشد.

یعنی تصمیمگیری در مورد اعطای مجوز نشر باید در چارچوب اتحادیههای صنفی و تخصصی صورت بگیرد؟
همین طور است. در گذشته در یک مقطعی ارشاد به ما پیشنهاد کرد که اتحادیه مسئولیت برگزاری آزمون فنی را بر عهده بگیرد و ما این تصمیم را برداشتن یک گام به سمت حرفهای و تخصصی شدن صدور پروانه نشر دیدیم و مشارکتی را در فرایند صدور پروانه نشر بر عهده گرفتیم. تا بعد بتوانیم وارد فاز بعدی شویم و پروانه نشر را اتحادیه صادر کند. شبیه اختیاری که در چارچوب قانون هم اکنون اتحادیه در صدور جواز کسب کتابفروشیها و دفاتر نشر دارد.

این فاز بعدی که از آن صحبت میکنید چیست؟
متقاعد کردن مسئولین وزارت ارشاد برای این که پروانه نشر را هم بر طبق ضوابط نظام صنفی مانند جواز کسب اتحادیه باید صادر کند.

مشارکت اتحادیه با وزارت ارشاد در صدور پروانه نشر چگونه است؟
از چند سال پیش اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران مسئول بررسی و تشخیص صلاحیت فنی و تخصصی متقاضیان دریافت پروانه نشر از وزارت ارشاد، شده است. به این ترتیب که وزارت ارشاد این افراد را به ما معرفی میکرد و ما از آنها آزمون تشخیص مهارت فنی میگرفتیم و در صورت تأیید مهارت فنی افراد به وزارت ارشاد اعلام میکردیم که آنها از نظر دانش فنی میتوانند پروانه نشر دریافت کنند.

از این گذشته ما در کمیسیونی که رأی نهایی را برای صدور پروانه نشر صادر میکند نیز نمایندهای داریم.

شما در مقام ارزیابی عملکرد و فعالیتهای هیأت مدیره صنف نشر، بر اساس اهداف و برنامههای اعلام شده چه نمرهای به این هیأت مدیره میدهید؟
ببینید من فکر میکنم اینگونه نمره دادن و ارزیابی کردن درست نیست. ما در بعضی زمینهها موفق بودیم و در برخی دیگر از زمینهها موفق عمل نکردیم؛ در ارزیابی کار ما باید شرایط را هم در نظر گرفت که تا چه اندازه برای تحقق این اهداف مساعد بوده است.

میتوانید در این زمینه نمونههایی بیاورید؟
بله مثلاً فرض کنید در حل و فصل مشکلات مربوط به حوزه ممیزی کتاب، پیشرفت چندانی نداشتیم. در مقدمه برنامهای که داشتیم تعامل با وزارت ارشاد و کلیت دولت را به عنوان یکی از اهدافمان در نظر گرفته بودیم که این به عنوان مقدمه و زمینهای برای پیشرفت کارهایی بود که میخواستیم انجام دهیم اما متاسفانه با اتفاقاتی که از زمان بیستمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران در سال 1386 به این سو رخ داد، تعامل اتحادیه با وزارت ارشاد دیگر مثل سابق نیست و ما از این بابت خوشحال نیستیم و به سهم خود تلاشمان را هم برای این تعامل انجام دادهایم. در چارچوب منافع صنفیمان سعی کردیم کارهای درستی که انجام میشود را تأیید کنیم و در جایی که فکر میکنیم اشکالاتی وجود دارد، نقد کنیم.

بخشهایی را که اتحادیه موفق بوده و نتیجه گرفته است چه مواردی است؟
در مورد خرید کتاب ما به بخشی از اهدافمان دست پیدا کردیم که شامل اعلام کتابهای خریداری شده بود، ولی تا این لحظه آییننامه مربوطه و اسامی هیأت خریداریکننده کتابها را اعلام نکردند که این جزو خواستههای ما بوده است. 

لغو یارانه کاغذ یکی از اهداف ما بود که خوشبختانه با همراهی وزارت ارشاد و مجلس هفتم این اتفاق افتاد. قطع یارانه کاغذ خیلی برای ما مهم بود در واقع این ما میخواستیم قطع یارانه کاغذ کاملاً محقق شود اما متأسفانه برخی اوقات چیزهایی میشنویم که حکایت از اتفاقات دیگری دارد که الان مجال بررسی درستی و نادرستی آن نیست. به هر حال از ابتدای سال 1386 تاکنون اکثریت ناشران دارند بدون استفاده از یارانه کاغذ فعالیت میکنند.

وزارت ارشاد اعلام کرده است که به دنبال تصویب طرحی با عنوان کاربری فرهنگی از طرف هیأت وزیران و تنظیم لایحه مربوط به آن برای تقدیم به مجلس شورای اسلامی است، اما این طرح به نظر میرسد که مشابه تلاشی است که از سالهای قبل در اتحادیه ناشران پیگیری شده است و در مراجع مختلفی دنبال شده است.
پیشینه تهیه این لایحه و طرح به اوایل دهه 1370 باز میگردد که یک سری مزاحمتهایی برای فعالیتهای ناشران در دفاتر مسکونی از سوی شهرداری ایجاد شد و برخی از دوستان به صورت انفرادی و برخی دیگر به صورت گروهی تلاشی را آغاز کردند و در نهایت هم مصوبهای از شهرداری گرفته شد که در دفاتر مسکونی، ناشران اجازه فعالیت داشته باشند. پس از گذشت مدتی از صدور این مجوز اتحادیه توانست در سال 1375 مصوبهای برای فعالیت کلیه ناشران کشور در محیطهای غیرتجاری و اداری از مراجع قانونی بالاتر بگیرد

منتها این مصوبه کافی نبود برای اینکه هم قانون نیست و هم امروزه هزینه احداث کتابفروشی بسیار بالا است و اگر کسی بخواهد کتابفروشی تأسیس کند بر اساس بررسی و تحقیقی که ما انجام دادهایم  باید رقم کلانی را به آن اختصاص دهد. اتحادیه در طرح خود به طور تقریبی این ارقام را احصاء کرده است

الان در حوزه کتابفروشی متوسط سود حاصله از متوسط سود سرمایه در حوزههای مختلف تجارت جامعه کمتر است کما اینکه در هشت سال گذشته حدود 210 یا 220 کتابفروشی یا دفتر انتشارات تعطیل شده است. این همان تعدادی است که یک بار به غلط درباره سه سال گذشته مطرح شده بود. و این نشان میدهد که تمایل سرمایه حوزه کتابفروشی، بیشتر به سمت خروج است. این البته به معنای آن نیست که کتابفروشی جدیدی افتتاح نشود یا سرمایه جدیدی در این حوزه وارد نشود بلکه ما نسبت ورود و خروج سرمایه از این بخش را با هم مقایسه میکنیم.

شما دلایلش را میدانید؟
این مساله دلیل سادهای دارد و کاملاً روشن است. این امر که متوسط سود سرمایه در حوزه کتاب، به خصوص کتابفروشی، از متوسط سود سرمایه در اقتصاد و تجارت در کشور ما کمتر است، مسالهای کاملاً قابل اثبات است. بنابراین طبیعی است که بر اساس اصل ظروف مرتبطه سرمایه از این حوزه میل به خروج پیدا کند. یعنی الان اگر میبینید که در تهران یا شهرستانها کتابفروشی سرمایه 300 یا 400 میلیونی خود را به کار کتاب اختصاص داده است باید بدانید که او از سود بیشتری که میتوانست با همین سرمایه در فعالیت اقتصادی دیگری به دست آورد، آگاهانه صرف نظر و چشمپوشی کرده است.

 سود کار کتاب و کتابفروشی به نسبت از سود مشاغل دیگر بسیار پایینتر است. بنابراین کتابفروشان همواره در معرض انواع و اقسام مضیقهها، دغدغهها و وسوسهها قرار دارند که در نهایت احتمال خروج و رها کردن این شغل برای فعالان آن بسیار زیاد است.

باز گردیم به موضوع اول یعنی همان طرح کاربری فرهنگی.
بله، اتفاق خوبی که افتاد این بود که ناشران توانستند در مکانهای غیرتجاری فعالیت کنند. این شرایط خوبی است اما کافی نیست. ما به دنبال این بوده و هستیم که کتابفروشان نیز بتوانند در اماکن غیرتجاری یا اماکن مسکونی هم فعالیت کنند. این طرح به دنبال این نگاه تهیه شده است. «طرح تخصیص کاربری فرهنگی» کارشناسی شده است و همکارانمان ما در زمان تهیه آن در اتحادیه زحمات زیادی را برای تنظیم آن کشیدند. این طرح آماده و برای تصویب به وزارت ارشاد، مجلس شورای اسلامی، شورای اسلامی شهر و شهرداری تهران، فرستاده شد. پاسخهایی که ما دریافت کردیم همه در تأیید آن بود. مثلاً کمیسیون فرهنگی مجلس هفتم این طرح را به مرکز پژوهشهای مجلس ارجاع داده بود و مرکز پژوهشها نیز آن را به عنوان بهترین طرح جایگزین یارانه کاغذ اعلام کرد که متاسفانه این همزمان شد با پایان کار مجلس و بعد از انتخابات مجلس این مساله پیگیری نشد.

امسال ما دو نامه برای آقای حداد عادل نوشتیم که این طرح را در دستور کار کمیسیون فرهنگی قرار دهند که متأسفانه تا این لحظه به ما پاسخی ندادهاند. همچنین ما این طرح را به وزارت ارشاد و شهرداری فرستادیم و تاکنون از این دو مرجع پاسخی دریافت نکردیم. اما مسیری که در شورای شهر رفتیم، متفاوت بود. پس از تماسهای فراوان و جلسات متعددی که با اعضای کمیسیون فرهنگی شورای شهر تهران داشتیم، با همراهی اعضای این کمیسیون، طرح «تخصیص کاربری فرهنگی» پیشنهادی اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران به صحن شورای شهر تهران رفت و با همراهی اعضای کمیسیون فرهنگی و دفاع ما و اعضای کمیسیون مربوطه در بهار امسال این طرح رای آورد و توسط رئیس شورای شهر به شهرداری تهران ابلاغ شد که متأسفانه فرمانداری تهران به این طرح اعتراض کرد.
بر اساس قانون فرمانداری حق اعتراض به مصوبات شوراهای شهر را دارد میتواند این مصوبات را وتو کند

هم اکنون بر اساس مصوبه شورای شهر تهران و یکی از بندهای این مصوبه شهرداری تهران و اتحادیه ناشران و کتابفروشان موظف شدند، در توافقی آییننامهای را تنظیم کنند که برای قانونمند کردن استفاده از مزایای کاربری فرهنگی قانونمند شود و جلساتی با بخش معاونت فرهنگی شهرداری در این رابطه برگزار کردهایم، که ادامه دارد.

آیا از سوی مسئولان و دست اندرکاران وزارت ارشاد در مورد کم و کیف طرح در دست بررسی آنها با عنوان کاربری فرهنگی نیز قرار دارید؟
متأسفانه ما در جریان طرح مورد نظر ارشاد نیستیم. اما برای ما مهم نیست که این قانون و طرح از سوی چه نهادی به سر انجام برسد و اگر وزارت ارشاد این کار را بکند ما خیلی ازشان سپاسگزاریم و اگر نه، راهی که رفتهایم را ادامه خواهیم داد مهم خروجی آن است که تلاشی است در جهت ترغیب مردم به ایجاد کتابفروشیهای جدید در کشور.

در بحث مالیات سال 87 چه اتفاقی افتاد؟ مصوبه دوسالانه بالاخره...
نه متأسفانه آن مصوبه که قرار بود هر دو سال یک بار بین ارشاد و سازمان امور مالیاتی امضاء بشود از پارسال تا الان امضاء نشده یا شده و ما در جریان نیستیم. به نظر ما این مسئله کاملا روشن است. در آن ماده واحدهای که به مجلس رفته، به صراحت به معافیت مالیاتی ناشران و کتابفروشان اشاره شده است. در ماده واحدهای که در اردیبهشت سال 80 در آخرین روز مجلس پنجم تصویب شد، به صراحت نام ناشران و کتابفروشان آمده در بند ل ماده 139 قانون مالیاتهای مستقیم هم اگرچه فقط اسم ناشران آمده و بعد نوشته مؤسسات فرهنگی معتقدم باتوجه به ماده واحده باید شامل کتابفروشیها هم بشود، اما بدنه سازمان امور مالیاتی در مورد کتابفروشان زیر بار نمیرود البته بعضی از ممیزان فرهنگی و درد آشنای دارایی معافیت مالیاتی کتابفروشان را میپذیرند ولی اکثریت آنها سعی میکنند مقاومت کنند. من فکر میکنم این مسئله باید میان وزرای ارشاد و دارایی حل و فصل بشود. این کار قانونش وجود دارد. بند ل هم تلویحاً چنین چیزی را پذیرفته است. در آن تفاهمنامهای که قرار بود سازمان امور مالیاتی هر دوسال یک بار با ارشاد امضا بکند یکی از مواردش فروش و پخش کتاب است منتها بدنه دارایی باید توجیه بشود، یعنی از بالا دستور بدهند که معافیت کتابفروشها را بپذیرد.

یعنی این قانون در بعضی مناطق اعمال میشود، در شمال یا جنوب؟
شمال و جنوب نیست. بعضی از ممیزان دارایی در حوزههای مختلف مالیاتی این را میپذیرند.

امسال وضع فروش و تولید کتاب در نیمسال دوم چطور بود چون نیمسال دوم معمولا فروش کتاب بسیار بیشتر است و تابستان کمی رکود هست در بازار کتاب. نیمه دوم سال 87 از نظر فروش و تولید کتاب چطور بود؟
ببینید کتاب بر خلاف بسیاری از کالاها قیمتهایش جهشی بالا نمیرود و جهشی هم پائین نمیآید. وقتی قطعنامه 598 تصویب شد یکسری مشاغل لطمه بسیار زیادی خوردند ولی در مورد کتاب این اتفاق نیفتاد سوای اینکه طبیعی بود که مقداری از تقاضا برای خرید کتاب کم شده باشد. الان هم اینطوری است. کتاب کالایی است که قابلیت تطبیق با تورم را ندارد، یعنی کالایی را که ما داریم عرضه میکنیم قیمتش جهشی بالا نمیرود و یکباره هم با مخ زمین نمیخورد. این بحرانهای اقتصادی قطعاً در کاهش فروش کتاب دخیل است. بحرانهای اقتصادی الان عام و جهانگیر شده است و بورس کشورهای مختلف را با مشکل مواجه کرده است. همه اینها طبیعی است که در تقاضا برای خرید کتاب تاثیر بگذارد اما ما کمابیش کارمان را انجام میدهیم، یعنی ناشران در حد امکان کتاب چاپ میکنند و کتابفروشان هم تا جایی که میتوانند پاسخ میدهند به نیاز خریدارانشان و امیدوارم که این گردنه و بحران را تمام مردم دنیا و به خصوص هممیهنان ما نیز از سر بگذرانند و به سمت یک اقتصاد شکوفا حرکت کنند که کتاب، نقش برجستهای در آن داشته باشد.

بهطور مشخص آیا گزارشی از ناشران یا کتابفروشان داشتهاید که گویای کاهش یا افزایش فروش کتابهایشان در نیمه دوم سال 87 بوده باشد؟
بله تا حدودی، بهخصوص در حوزه کتابهای درسی شنیدهام که وضع خیلی خراب است. یعنی برآوردی که کرده بودند محقق نشده است.

مدت این دوره از اتحادیه کی تمام میشود؟
خرداد سال 89. یک سال و چهار ماه دیگر.

برنامه خاصی دارید که در سال آینده بخواهید انجام بدهید؟
ما سعی میکنیم مواردی را که تا کنون نیمه کاره پیش بردهایم ادامه بدهیم.

مثلاً چه مواردی؟
مثلاً ادامه بحث تخصیص کاربری فرهنگی، تلاش برای کاهش تصدیگری دولت، بحث معافیت مالیاتی کتابفروشان، ادامه تلاش برای کاهش تعرفه آب و برق و گاز و... برای همکاران، گسترش و ادامه کار صندوق قرضالحسنه اتحادیه، ادامه کار شرکت تعاونی مسکن، ادامه انتشار نشریه و چند کتابی که بناست منتشر کنیم و موارد دیگری از این دست

اتحادیه کلاً چند کمیسیون دارد؟
اتحادیه معمولاًکمیسیون دارد که الان  4 کمیسیون فعال است؛ کیمسیون بازرسی، کمیسیون حل اختلاف، کمیسیون آموزش و کمیسیون فنی. ما سعی خودمان را میکنیم که مواردی را که میتوانیم پیش ببریم و مواردی را هم که نمیتوانیم سعی کنیم کلنگش را بزنیم و کارهای اولیهاش را انجام بدهیم، تا إنشاء الله هیئت مدیرهای که در آینده خواهد آمد بتواند آنها را به انجام برساند.

درخشانترین موضوع این بحث، موضوع آموزش بود، در سال آینده موضوعی را دارید که کلید بزنید؟
ما ادامه بحث صندوق قرض الحسنه اتحادیه را داریم که راه افتاده و به همکاران ما وام میدهد. شرکت تعاونی مسکن را داریم که خوشبختانه کارش را شروع کرده است. بعد بحث آموزشمان هم که هست و یکسری کارهای روزانه هم هست که داریم انجام میدهیم.

درخواست مجوز کسب و دفتر انتشارات و مکان کتابفروشی را شما چند روزه صادر میکنید؟
پرونده که تکمیل بشود مجبوریم آن را به اداره اماکن بفرستیم وقتی اداره اماکن به ما پاسخ مثبت بدهد ما ظرف چند روز، حد اکثر یکی دو هفتهای، جواز درخواستی را صادر میکنیم.

کد خبر 5266

برچسب‌ها

خدمات گردشگری

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
7 + 1 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 2
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • بی نام IR ۱۷:۵۶ - ۱۳۸۷/۱۲/۲۳
    1 0
    لینک از داستان و زندگی! سخنرانی مستور باز نمی شه! فکر کنم مال عکسشه!
  • مرتضی واثقی IR ۱۶:۴۰ - ۱۳۹۰/۰۳/۱۰
    4 0
    سلام.من قصد دارم در شهرستان ساری یک کتابفروشی باز کنم ولی کسی مرا در این امر حمایت نمیکند.از شما راهنمایی میخوام که ببینم از چه جایی میتوانم مساعدت مالی برای تاسیس یک کتابفروشی بکیرم