روزنامه همشهری زنجان نوشت: غذاهایی که به قول همان قدیمی‌ها مایه قوت جان بودند. مکان‌هایی که غذاهای سریع را در عین سادگی و سلامت آماده می‌کردند. یکی از این مکان‌ها جگرکی بود که جگر ، قلوه و یا دل گوسفند را به سیخ می‌کشیدند و برای مشتریان خود کباب می‌کردند.
«اسد‌الله شادمنش» یکی از جگرکی‌های زنجان است که نزدیک به 40 سال است که از این راه روزی حلال کسب می‌کند. «اسد‌الله شادمنش» از رسوم گذشته این شغل در ماه مبارک رمضان می‌گوید.
از جگر‌فروشی‌های قدیمی و رسم‌هایی که در ماه مبارک رمضان داشتند بگویید؟
به قول خودش هر چیزی که از قدیم الایام باقی بماند، پیرو رسم و رسوم خاصی است. ماه رمضان هم پیرو همین رسم و رسوم و سنت‌های زیباست. در قدیم مانند الان جگرکی‌ها قبل از افطار تعطیل بودند اما بعد از اذان مغرب در کنار گذرگاه‌های پررفت‌و‌آمد میز و صندلی می‌گذاشتند و مردم را به صرف کباب دعوت می‌کردند. اکنون هم که چند سال است ماه روزه داری با روزهای گرم و طولانی فصل تابستان مصادف شده و کار جگرگی‌های در گذر رونق بیشتری گرفته است. زمان‌های قدیم آماده کردن خوراکی‌ها، پروسه خودش را طی می‌کرد و مواد مخصوص برای حاضر کردن کباب آماده می‌شد. خوب به خاطر دارم بعد از نماز صبح به کشتارگاه‌ها می‌رفتیم تا امعا و احشا تازه گوسفندان را پیدا کنیم. پس از آن به مغازه رفته و آنها را تمیز می‌کردیم. بعد از آن که تمیز می‌شد آنها را قطعه قطعه کرده و به سیخ می‌کشیدیم تا سریع آماده شود و به دست مشتری برسد. چند دقیقه هم که به اذان مانده بود میز و صندلی‌ها را در گذر مقابل مغازه می‌چیدیم و با گفتن اذان و پس از اقامه نماز با مشتریان روزه خود را باز می‌کردیم.
استقبال مردم، آن زمان‌ها چگونه بود؟
اگر ماه رمضان با فصل‌های گرم سال مصادف می‌شد معمولا در گذرها مردم بیشتر استقبال می‌کردند اما اگر در فصل‌های سرد سال بود، داخل مغازه پذیرای آنها بودیم. در فصل سرد به مراتب مشتری کمتر بود. معمولا عده‌ای روزه خود را با جگر و دل و قلوه باز می‌کردند اما در بیشتر مواقع پدران اهل و عیال خود را برای خوردن شام می‌آوردند. به هر حال در هوای پاک آن سال‌ها و پس از یک روز طاقت فرسا و روزه‌داری، خوردن چند سیخ جگر یا قلوه همراه با استکانی چای بسیار می‌چسبید.
اکنون با گذر زمان وضعیت چقدر تغییر پیدا کرده است؟
چند سال است شاهد رشد قارچ گونه فست فودها و ساندویچی‌ها هستیم. مکان‌هایی که در آنجا غذاهایی برای مردم سرو می‌شود که دائم از مضرات آن در رادیو تلویزیون شنیده می‌شود. محیطی که این فست فوت‌ها دارند به دلیل شیک و جذاب بودنش مشتریان زیادی را به خود جذب می‌کند. این موضوع در کاهش مشتریان جگرکی‌ها بی‌تأثیر نیست اما هنوز هم کسانی هستند که بیشتر به اغذیه طبیعی و سالم اهمیت بدهند و معمولا از این گروه، مشتریان کمی نداریم.
آیا در ماه رمضان که در بسیاری از ساعات روز مغازه تعطیل است، از نظر درآمدی مشکلی ندارید؟
رمضان ماه پر برکتی است. خدا را شکر درآمدمان همسنگ دیگر ماه‌های سال است و در مواقعی پربرکت‌تر نیز بوده است. کار ما معمولا بعد از افطار رونق می‌گیرد.
چه شد که به این شغل رو آوردی؟
همیشه معتقدم که هیچ کاری برای مرد عار نیست و باید تلاش کرد. سال‌ها پیش ساکن تهران بودم و دچار شکست مالی شدم و به تنگنا رسیدم. اما از آنجا که نمی‌توانستم بیکار بنشینم این شغل را انتخاب کردم. تاکنون هم شکر خدا وضعیتم خوب است. 40 سال قبل جایی که کار می‌کردم چند متر آن طرف‌تر یک جگرکی داشت و من از صاحبش خواستم تا نحوه کار را به من بیاموزد و از آن روز تاکنون این شغل را دنبال می‌کنم.
آن طور که معلوم است، هنوز هم پس از 40 سال تلاش، نمی‌توانید بیکار بمانید؟
بله. پس از 40 سال من بازنشسته شده‌ام اما نمی‌توانم از کار دست بکشم. خب کار جوهر مرد است و من هم اگر کار نکنم مطمئنم بیمار خواهم شد. کار به من انگیزه زندگی می‌دهد و به نوعی سرم گرم است. بسیاری از همسن و سالان من هم اینگونه‌اند.
جگرکی‌ها با چه مشکلات صنفی رو به رو هستند؟
این صنف آرام آرام به فراموشی سپرده می‌شود. بسیاری از کودکان و نوجوانان تمایلی به خوردن جگر ندارند و خوردن فست فوت را ترجیح می‌دهند. از سوی دیگر قبلا جگر، دل و قلوه را فقط بین جگرکی‌ها توزیع می‌کردند اما اکنون به قصابی‌ها هم جگر می‌دهند.
اتحادیه از شما چه حمایتی می‌کند؟
فعالیت اتحادیه این است که سالانه 70 هزار تومان بابت تمدید پروانه از ما پول بگیرد و دیگر هیچ. در این حال، این اتحادیه هیچ حمایتی از ما نمی‌کند.
فعالیت فست فوت‌ها چقدر به کار شما لطمه می‌زند؟
عرضه سوسیس و کالباس رو به افزایش است و متاسفانه استقبال کودکان و نوجوانان موجب شده تا هر روز تعداد این رسته کاری در شهر بیشتر شود. قبل از وجود ساندویچی‌ها 10 برابر حال حاضر فروش داشتیم اما اکنون روزانه 20 تا 30 هزار تومان درآمد داریم.
شما که معتقد به روزی حلال هستید چقدر سعی می‌کنید مشتری را از خود راضی نگه دارید؟
اصل و اساس در کار و کسب درآمد، حلال بودن آن است. 71 سال از خدا عمر گرفته و تجربه کاری‌ام این بوده که اگر درآمدی حلال نبود، بالاخره از جایی انسان را با مشکل رو به رو می‌کند. کسب روزی حلال به سادگی رضای طرفین معامله در نگاهشان است. هرگاه مشتری با انصاف از خرید جنسش راضی بود، درآمد حاصل از آن معامله حلال است. رضای خداوند هم از همین راضی بودن بنده‌اش حاصل می‌شود. من نیز سعی کرده ام همیشه منصف باشم، در کارم بهداشت را رعایت کنم و گوشت و جگر تازه به مشتریانم بدهم تا آنها با رضایت کامل بهای آن را پرداخت کنند.
نظر شما