نگاهی بر وضعیت کودک آزاری در ایلام

به گزارش ایرنا، چشمان مضطربش هنوز نگران است و خاطره عصر دیروز را برایش تداعی می کند، عصر یک روز تابستانی گرم که مادر خواب بود و او و خواهرش سرگرم بازی بودند و در حین بدو بدو به میزی برخورد می کند و آینه رویش زمین می افتد و می شکند.
نرگس می گوید: با صدای شکستن آینه مادرم بیدار شد، فحش و ناسزا زیادی را نثار من و خواهر کوچکترم کرد مادرم به داخل حیاط قدیمی مان رفت، فکر کردم دعوایش تمام شده ولی با شیلنگی کوتاه به داخل اتاق برگشت و شروع به کتک زدن من و خواهرم کرد.
من خیلی التماس کردم که ضربه هایش را کم کرده و آرام تر بزند ولی خشم مادر وحشتناک بود و با زدن هر ضربه انگار اصلا آه و ناله های من و خواهرم را نمی شنید، خواهر کوچکم پشت من پنهان شده بود و ضربه های تیز شیلنگ بیشتر به تن می می خورد.
مینا یکی دیگر از کودکانی است که مورد آزار و اذیت جسمی از سوی والدینش قرار گرفته، جای سوختگی سیخ های داغی را که مادرش روی پایش گذاشته یادگار تلخ دوران کودکیش است، آزاری را که بیشتر به شکنجه شباهت دارد و وی تنها بخاطر روزی را که نمره درسش علی رغم میل باطنی مادرش بود این تصویر سوختگی را تا ابد روی پایش به یادگار خواهد داشت.
کودک آزاری پدیده ای ناخوشایند و یکی از آسیب های اجتماعی محسوب شده که در همه جهان وجود دارد، پدیده ای که باعث آزار روحی و جسمی و ایجاد آثار ماندگار در وجود یک کودک شود و در برخی موارد این آثار می تواند مخفی باشد.
ممانعت از حاضر شدن در کلاس درس، محروم کردن او از غذا، حبس در اتاق، حمام یا زیر زمین، تنبیه بدنی و تجاوز جنسی به کودک هم از اشکال مختلف کودک آزاری محسوب می شود.
پدیده ای که نه تنها بر روی جسم و روح کودک تاثیر گذاشته بلکه موجب اختلال در روند رشد جسمی و روحی فرد در بزرگسالی نیز شده و آینده او را تحت تاثیر قرار داده بطوریکه دوران حساس و زیبای کودکی فرد را پژمرده می کند.

*** افزایش پدیده کودک آزاری در ایلام در سال های اخیر

اما کودک آزاری در ایلام در سال های اخیر در حال رشد است، مساله ای که معاون اجتماعی بهزیستی ایلام از آن ابراز نگرانی کرده و آن را به عنوان یکی از آسیب های اجتماعی جدی در این استان عنوان می کند.
زهرا همتی با بیان اینکه آمار کودکان آزار دیده مراجعه کننده به مراکز اورژانس اجتماعی بهزیستی در سال 92 تعداد 12مورد و در سال 93 تعداد 23 مورد بوده است افزود: این رقم در سال 94 به 62مورد افزایش یافته است.
وی آزار جسمی، جنسی، لفظی، روحی، عاطفی و یا غفلت از کودکان را از انواع مختلف کودک آزاری عنوان کرد و گفت: در استان ایلام عمده دلایل کودک آزاریکه به بهزیستی ارجاع شده اند جسمی و مهم ترین علت نیز اعتیاد والدین و فقر اقتصادی بوده است.
اما کودکی که بجای بازی و شیطنت دوران زیبای کودکی آزار های مختلف جسمی و روحی را بیشتر تجربه می کند چه آینده ای را در پیش رو دارد؟
به گفته کارشناسان حوزه اجتماعی عمده این کودکان در بزرگسالی پرخاشگر شده و برای تخلیه روانی کودکان و اطرافیان خود را در آینده مورد آزار و اذیت قرار خواهند داد.

*** پیش بینی دنیای نفرت انگیز از دیدگاه کودکان آزار دیده/ اضطراب درونی جایگزین یادگیری و تمرکز در این کودکان

سرپرست مجتمع خدمات مشاوره و روانشناختی اداره کل بهزیستی ایلام در خصوص تاثیر کودک آزاری بر بهداشت روانی کودک می گوید: بد رفتاری با کودک عامل مهم اختلال در روند رشد جسمانی، روانی و شخصیت کودک بوده و اساس رشد او از عوامل بسیار مهمی سرچشمه می گیرد که در زندگی کودک و نحوه ارتباط او با والدینش وجود دارد.
فهیمه گلی زاده بیان کرد: بر اساس تحقیق انجام گرفته کودکانی که آزار دیده یا مورد بهره کشی قرار گرفته اند یاد می گیرند دنیای که در آن زندگی می کنند را مکانی نا امن و نفرت انگیز می دانند.
وی اظهار کرد: بزرگسالانی که این کودکان را نگهداری کرده ممکن است بی تاب، عصبی و یا افسرده باشند بنابراین بصورت دائم روش خود را با کودک تغییر داده و با رفتارهای دو سو گرایانه خود وابستگی و علاقه کودک را تحت تاثیر قرار داده و باعث شده کودک ادراک بد و ناشایستی از خود داشته باشد.
به گفته وی، این کودکان بجای تمرکز و یادگیری، بیشتر مضطرب بوده و با خیالات خود اندیشناک هستند و دائم راهی جستجو کرده که از مهلکه جان سالم بدر ببرند.
وی اظهار کرد: کودکانی که مورد آزار قرار گرفته اغلب بر اساس یک واکنش وارونه تمایل دارند خود محافظ و نگهدارنده والدینشان باشند.
وی گفت: توضیح دیگر این نقش مراقبتی واژگون شده، این است که کودکان با متوسل شدن به این مکانیزم از احساس بی قدرتی و ضعف خود کاسته و احساس دلبستگی نا ایمن را تجربه می کنند.
** احتمال بروز رفتارهای خشونت بار در آینده از سوی کودکان آزار دیده
کارشناس مسئول دفتر کودکان اداره کل بهزیستی ایلام نیز در این خصوص معتقد است: کودک آزاری به رفتاری اطلاق شده که منجر به آسیب های روانی، جسمانی، عاطفی و ذهنی کودک شده و در مراحل رشد طبیعی کودک اختلال ایجاد می کند.
آیت گوهری بیان کرد: متاسفانه کودک آزاری مشکل مهم اجتماعی جامعه است که با توجه به خلع قوانین سخت گیرانه میزان شیوع آن در جامعه روز به روز بیشتر می شود.
وی گفت: شرایط فرهنگی، اجتماعی در کشور ما موجب شده والدین نسبت به کودکان حس مالکیت پیدا کرده و در نهایت چنین باورهایی منجر به آسیب های جسمی، روانی و زمینه سازی برای فرار کودکان از خانه به علت ضرب و شتم می شود.
وی گفت: مطالعات مختلف در مورد کودک آزاری نشان می دهد چنین کودکانی ممکن است در آینده با مشکلات متعددی از جمله ترس های شدید، اضطراب، احساس گناه، افسردگی و مشکلات بین فردی مواجه شوند، این کودکان نسبت به مادران خود به طور مضطرب وابسته شده و در بزرگسالی به احتمال فراوان رفتارهای خشونت بار در آنها رشد می یابد.
وی ارتقا سطح آگاهی والدین و افراد جامعه در مورد حقوق کودکان و عوارض ناشی از کودک آزاری در بزرگسالی با استفاده از رسانه های جمعی و ین قوانین و مقررات بازدارنده و برخورد جدی با کودک آزاران را از جمله راهکارهای کاهش کودک آزاری در جامعه برشمرد.

*** اعتقادهای سنتی موثر در بروز کودک آزاری

کارشناس دفتر آسیب دیدگان اجتماعی اداره کل بهزیستی ایلام نیز در این زمینه معتقد است: کودک آزاری عبارتست از آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان و یا سعادت، راه و بهزیستی کودک به دست والدین یا افرادی که نسبت به او مسئول هستند.
مریم حکمت با بیان اینکه خشونت و آزار کودکان عملی است که از طرف بزرگترها متوجه کودکان می شود افزود: آمار نگران کننده کودک آزاری در حالی افزایش می یابد که قانون حامی کودکان در برابر والدین کمرنگ است.
وی اظهار کرد: اعتقادهای سنتی موجب پیدایش مسایلی چون احساس مالکیت والدین نسبت به کودکان شده و چنین باورهایی پدید آورنده معضلاتی همچون آزارهای جسمی و تجاوز های جنسی و زمینه سازی برای فرار کودکان به علت خشونت و ضرب و شتم از خانه می شود.
وی گفت: کودک آزاری بدترین شکل مجازاتی است که می توان برای یک کودک تعیین کرد، با این روش کودک بقیه عمرش را با زخم های روانی، روحی،عاطفی و فیزیکی سپری خواهد کرد و همچنین این امر می تواند منجر به آسیب های جبران ناپذیر ذهنی و بدنی او شود.
حکمت با تاکید بر اینکه کودکان باید در محیط امن رشد و پرورش یابند افزود: برای مقابله با پدیده کودک آزاری بهزیستی با راه اندازی مرکز اورژانس اجتماعی با ارایه خدمات تخصصی تیم سیار در جهت حمایت از کودکان آزار دیده خدمات لازم را در مواقع ضروری و لازم ارایه می کند.

*** ضرورت اصلاح ادبیات رفتاری با کودکان در خانواده ها

اما نحوه گفتار و رفتار والدین و فضای حاکم در خانواده ها چقدر زمینه را برای کودک آزاری مهیا می کند؟ معاون امور اجتماعی بهزیستی ایلام در این زمینه ادبیات عمده خانواده های ایلامی در برابر کودک را سراسر از خشونت عنوان می کند.
همتی می گوید: متاسفانه در ادبیات گفتاری مردم ایلام خشونت در برخورد با کودک وجود داشته که این رفتار در گفتار والدین باید اصلاح و بازنگری شود.
وی گفت: متاسفانه این رفتار به حدی است که در رسانه ملی نیز در برخی نمایش ها و سریال ها نحوه رفتار پدر و مادرها با فرزندان بصورت خشونت آمیز و پرخاشگرانه بوده که موجب الگو برداری بینندگان از این رفتار بویژه در زوج هایی که از مهارت فرزند پروری آگاهی ندارند، می شود.
***وجود کودک آزاری در بیشتر خانواده ها/ برتری پسر بر دختر در جوامع سنتی یکی از اشکال کودک آزاری
معاون اجتماعی بهزیستی ایلام با بیان اینکه بسیاری از موارد کودک آزاری پنهان بوده و به بهزیستی ارجاع نمی شوند گفت: مالکیت پدر و مادر بر فرزندان موجب شده آنها از این حس مالکیت سوء استفاده کرده و در برخی موارد به تنیه جسمی و روانی آنها روی بیاورند.
وی اظهار کرد: کودک آزاری بطور معمول در همه خانواده ها وجود داشته ولی شکل آن متفاوت بوده به طوری که در خانواده های تحصیلکرده کودک آزاری به شکل لفظی، عاطفی، تحقیر و غفلت از کودک وجود داشته و در خانواده های غیرتحصیل کرده به صورت جسمی است.
وی تبعیض بین فرزندان و یا برتری داشتن پسر بر دختر را نوعی کودک آزاری دانست که متاسفانه این دیدگاه در جوامع سنتی وجود داشته و یکی از اشکال کودک آزاری محسوب می شود.
وی احساس نا امنی و فرار از خانه را در نتیجه کودک آزاری دانست و گفت: عمده این کودکان با بیماری های روحی، روانی مواجه شده و همچنین گوشه گیر و منزوی می شوند بطوریکه در برقراری ارتباط با همسالان خود مشکل پیدا می کنند.
معاون اجتماعی بهزیستی ایلام بیان کرد: همچنین کودکانی که مورد خشونت و آزار چه روحی و چه جسمی قرار می گیرند برای تخلیه خشم درونی و نهفته دوران کودکیشان فرزندان و اطرافیان خود را در بزرگسالی مورد خشونت قرار می دهند.

*** ضرورت آگاهی والدین از عواقب خشونت علیه کودکان/ سلب سرپرستی کودکان خشونت دیده از والدین بد سرپرست توسط بهزیستی با حمایت و هنکاری دستگاه قضایی

همتی با تاکید بر اینکه خانواده ها باید از عواقب تنبیه و کودک آزاری آگاه باشند گفت: پدر و مادرها باید بدانند که خشونت و آزار کودکان سلامت روانی و جسمی آنها را تهدید خواهد کرد.
وی اظهار کرد: بر اساس قانون، بهزیستی این حق را دارد که با حمایت و همکاری دستگاه های قضایی حضانت کودکان خشونت دیده را از والدین بد سرپرست سلب کرده و آنها را در مراکز شبانه روزی تا زمان فراهم شدن شرایط مناسب خانواده برای پذیرش کودک نگهداری کنند.