نقد بی‌رحمانه از خود، نیاز یک دولت دمکراتیک

حسن روحانی رئیس جمهور ایران روز های سختی را سپری می کند. این سخن اغراق آمیزی نیست و خود اونیز این را انکار نمی کند. این سختی البته تنها به این دلیل که او ماه های پایانی اولین دور ریاست جمهوری خود را سپری می کند نیست.حتی نه به این دلیل که مجبور است به تنهایی از عملکرد 3سال و نیم اخیرش تا حدی دفاع کند.به هر حال او برای مردم ایران یعنی کسانی که به رای آنها در انتخابات سال آینده نیاز مند است حرف های زیادی برای گفتن دارد. بخش زیادی از این سختی فکر می کنم به مخالفان حرفه یی او مربوط می شود که احساس می کنند روحانی ماه های پایانی ریاست جمهوری خود را سپری می کند. این احساس آنها را وادار کرده بی امان و بی رحمانه دولت روحانی و شخص اورا مورد حمله قرار داده وآنها را در نزد افکار عمومی شکست خورده جلوه دهند.
شرایط بی تردید بسیار سخت است. اما اگر آقای رئیس جمهورمترصد است پاسخگویی به آنچه که تاثیر گذار برافکار عمومی ست  به روز های نزدیک به انتخابات و ساعت 25موکول کند به باور من اشتباه استراتژیک بزرگی را مرتکب خواهد شد .زمان دفاع از دولت امروز است نه فردا. هرچند اگر این اتفاق هم رخ دهد به آن معنا نیست که او رای مورد نظرش را از بدنه جامعه در انتخابات آینده دریافت نخواهد کرد.اما اینکه روحانی رای مثبت اعتراضی از رای دهندگان دریافت کند، صرفا کار خود برای آینده  را سخت تر خواهد کرد.برای پرهیز از این اتفاق دولت و شخص رئیس جمهور نیازمند نقد بی رحمانه خود، قبل از اقدام مشابه از سوی مخالفان هستند.
از سوی دیگر به این باور اعتقاد دارم که سختی های دهشتناک رئیس جمهور روحانی بیش از آنکه ناشی از ماهیت خود مشکلات باشد، عمدتا ناشی از فقدان دفاع موثر او و نزدیکانش از عملکردی ست که شاید بهترین نباشد،اما نمره قبولی خوبی را دریافت می کند.روحانی در ارزیابی اقدامات یک سیاستمدارنو اندیش، ممکن ترین ها را برای مردم و کشورش فراهم کرد در حالی که با میراثی ازویرانی اقتصادی، جامعه یی ملتهب و نگران و تخریبی هولناک در سیاست خارجی و اعتماد بین المللی در سال2013 روبرو و قدرت را دردست گرفت.بعید است جامعه ایرانی شرایط پیش از این سال و عصر ماجراجویی های محمود احمدی نژاد را فراموش کند.اما این برای آقای روحانی کافی ست؟. مسلما پاسخ منفی خواهد بود اگر نتواند در آینده:
"اولا، واقعیت دستاورد های دولت و شرایط قبل و پس از به قدرت رسیدنش را آنگونه که هستند برای مردم  به نمایش بگذارد و توضیح دهد".
" ثانیا، قبل از مخالفان کارکشته و حساب گرش،به نقد خود بپردازد.نقد بی رحمانه از خود  فرصت را از نقد ناجوانمردانه  توسط مخالفان  خواهد گرفت".
در واقع بخش زیادی از انتقادی که به رئیس جمهورروحانی می شود و به نظر من هم انتقاد درستی ست آن است که به رقبای خود اجازه نقد ویرانگرمستند می دهد. تا اینجا البته مشکلی نیست.مشکل آن است که دولت قبل از مخالفان،خود را از نقد بی رحمانه خویش در نزد افکار عمومی محروم کرده، در حالی که چنین نقدی مورد انتظار جامعه یی ست که همچنان به او اعتماد دارد. شاید فقط این بیان یک تاریخ باشد اما انتخابات پارلمانی فوریه سال جاری نشان داد سازمان رای تضمین شده مستقل حسن روحانی به نسبت سال 2013 تقریبا دست نخورده باقی مانده. اکنون نحوه استفاده از این ذخیره ملی مهم است.شعار حمایت از دولت و شخص حسن روحانی کلید واژه اصلی بسیاری از کاندیداها در موفقیت انتخاباتی بود.نباید این موضوع را فراموش کنیم.
اما آیا رئیس جمهور ایران با موانعی در این زمینه روبروست؟.یکی از نزدیکان او می گوید"اشتباه نکنید.اتفاقا شرایط سخت نیست.بلکه خیلی خیلی سخت است!.خونسردی و ترجیح سکوت رئیس جمهور به دو دلیل است. اول، نکشاندن اختلافات به عرصه عمومی و حفظ آرامش مردم. دوم، وارد نشدن به واکنش ها ومجادلاتی که مخالفان انتظار آن را دارند". او می گوید" تا آنجا که به رئیس جمهور مربوط می شود وی معتقد است مردم هر چند ناراضی و منتقد،اما شرایط و محدویت ها را به خوبی درک می کنند. این برای اوکافی  به نظر می رسد".
لازم نیست طرفدار حسن روحانی باشیم تا این دست دیدگاه ها راباور داشته باشیم. در یک نمونه اخیر از انتشار حقوق تعدادی از مدیران دولتی، تفاوت فضای ایجاد شده منفی برای روحانی و دولتش تا به آن حد تهدید آمیز نشد که اورا به محاکمه افکار عمومی بکشاند.نقد دولت از خود و عذرخواهی ناشی از آن در این زمینه نقش بسیار مهمی را ایفا کرد.
نکته اصلی در همینجاست:"نقد بی رحمانه دولت از خود" که مهمترین ویژگی دولت های واقع گرا و مدرن در عصر کنونی تلقی می شود.در این زمینه بی شک انکار واقعیات کمکی به رئیس جمهور روحانی و دولت او نخواهد کرد. انکارها و تکذیب ها کمکی پروسه اعتماد سازی یک دولت نمیکند وتنها این فرصت را در اختیار مخالفان می گذارد که اورا زیر ضربات بی رحمانه تری یی قرار دهند. در حالی که با یک نگاه عمومی اگر دولت ها(ودر این مورد دولت حسن روحانی) پیش از مخالفان، خود اقدام به نقد بی رحمانه خویش نمایند، نه تنها صداقت یک دولت واقع گرا را دربرابر افکار عمومی به نمایش و قضاوت می گذارند،بلکه به گونه یی دمکراتیک با همراهی عمومی، مخالفان را عملا خلع سلاح خواهند کرد. به سخن واضح تر، نقد بی رحمانه دولت ها از خود که یکی از شاخص ها و معیار های اصلی یک دولت مدرن و نوگرتلقی می شود ،آنهم پیش از اقدام مشابه از سوی رقیبان، عملا به کارآمدی و پایداری آن دولت منجر خواهد شد. این شناخته شده ترین ویژگی یک دولت مدرن و جامعه یی پویا به سوی دمکراسی ست.matinmos@gmail.com