استان فارس؛ شکوه سرزمین مادری

نمی توان استان فارس را در یک گزارش معرفی کرد. تازه مگر می شود ایران را به ایرانیان معرفی کرد یا به کسانی که دل در گرو این آب و خاک دارند، نشانی مقبره کوروش و کاخ پارسه و تخت جمشید را داد؟ کودکان این سرزمین، وقتی زبان مادری می آموزند با حافظ و سعدی بزرگ می شوند پس آیا می توان به آنان نشانی حافظیه و سعدیه و شهر ترنج و نارنج را داد؟ تنها می توان در برابر عظمت بزرگترین و پهناورترین استان ایران، فارس نامیرا، سرخم کرد و با دهانی باز مانده از شکوه ایران در گذر زمان، دیدنی های فارس را در نوردید.
با این وجود، بیایید جنبه هایی از دیدنی های کمتر پرداخته شده استان فارس را با هم مرور کنیم. برای همین، نمونه ای از جاذبه های گردشگری استان فارس را برای معرفی در ایام نوروز برگزیده ایم که به آن، اشاراتی می کنیم.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، شهرستان کازرون، نمونه گردشگری فوق العاده غنی ای است که در ایران زیاد است و باید دوباره در عظمتهای آن نگریست.
شهر کازرون در بخش غربی استان فارس با تاریخی کهن، دارای آثار باستانی و تاریخی فراوان و در طول تاریخ مورد توجه سلاطین و صاحبان قدرت بوده‌است. به سبب جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، مذهبی و طبیعی همواره گردشگران بسیاری را به سوی خود فرا می‌خواند. کـازرون بارها به سبب زلزله با خاک یکسان و از نو ساخته شده‌است. در این گزارش به معرفی کوتاه برخی از جاذبه های گردشگری بینظیر کارون می پردازیم.

شهر تاریخی بیشابور
اين شهر تاريخي كه حدود دويست هكتار و سعت دارد در فاصله 23 كيلومتري شمال غربي شهر فعلي كازرون قرار دارد . بنابراطلاعات دقيق و مكتوب كه در مركز شهر بر روي دو ستون يادبود نوشته شده ، اين شهر در زمان شاپور اول ( 272-241 ميلادي ) دومين و يكي از مقتدرترين پادشاهان ساساني و توسط يك معمار سوري بنام «اپساي» دبير طراحي و ساخته شد. بنا برهمين كتيبه ، شاپور در سال 24 سلطنتش از شهر بيشاپور بازديد کرده است .
صرف نظر از اينكه خاستگاه دولت ساساني سرزمين فارس بوده، آب فراوان، هواي مساعد، زمين هاي حاصلخيز ، چشمه ها و موانع طبيعي و قرار گرفتن در مسير جاده شاهي ، باعث شد شاپور پس از پيروزي بر والرين (امپراطور روم) اين محل را براي بناي شهري كه نام خود را برآن نهاد ، انتخاب کند.
شهر تاريخي بيشاپور با موهبتي كه طبيعت زيباي جلگه شاپور در دشت سبز كازرون و رودخانه باصفاي چشمه ساسان در اختيار آن گذارده بود و بااستفاده از فرمها و موتيف هاي تمدنهاي ديگر در امر هنري و تزئيني و بر اساس و خواست و روياهاي بزرگ و جاه طلبانه شاهي ، چنان بادقت طراحي و اجرا شده كه با زيباترين و ثروتمند ترين شهرهاي دنياي متمدن آن زمان مانند انطاكيه عروس زيباي شهرهاي بيزانس ( روم شرقي) رقابت مي كرد و به از آن بود .
شهر بيشاپور براساس طرحي جديد ( هيپوداموس ) به صورت مربع مستطيل ساخته شده و تا قرن هفتم هجري قابل سكونت بوده است . دو خيابان شمالي - جنوبي و شرقي - غربي ، شهر را به چهار قسمت تقسيم کرده و هركدام از اين خيابانها به يكي از دروازه هاي شهر راه داشته است . دروازه اصلي شهر در ضلع غربي بوده كه امروز بقاياي پل آن موجود است. اين شهر از چهار طرف محافظت مي شده. درضلع شمالي قلعه دختر و ديوار برج مانند، در ضلع غربي رودخانه شاپور در ضلع شرقي و جنوبي ، خندق از شهر محافظت مي کرده است.
بيشاپور شامل دو قسمت است :

1 - ارگ سلطنتي كه بناهاي شاخص دوره ساساني مثل معبد آناهيتا ، تالار شاپور ، ايوان موزائيك ، كاخ والرين و ... را شامل مي شود.
2- قسمت عامه نشين شهر كه بخش وسيعتر شهر را شامل مي شود و در برگيرنده خانه هاي مسكوني، اماكن عمومي مثل حمام ، كاروانسرا ، بازار و ... است.

تصویر یک: شهر تاریخی بیشابور

معبد آناهیتا
معبد آناهیتا از بناهای مشهور شهر باستانی بیشاپور است. این بنا به صورت مکعبی است که هر یک از اضلاع آن نزدیک ۱۴ متر است و از سنگ‌های تراشیده شده با ابعاد مختلف و بدون ملات به صورت دو جداره ساخته شده است. این بنا با الهام از سبک معماری دوره هخامنشی ساخته شده است که به وسیله بست‌های آهنی به یکدیگر قفل و بند شده‌اند.
معبد آناهیتا فاقد سقف مسطح بوده است. این معبد را در عمق ۶ متری از زمین‌های اطراف خود ساخته‌اند تا آب رودخانه شاپور به درون آن سرازیر شود. معبد بیشاپور سمبل یک پرستشگاه آب است و می‌توان آن را جایگاه نوازش با آب دانست. یعنی تنها عنصری از عناصر چهارگانه که به الهه ناهید منسوب است. نماد جانوری این ایزدبانو به شکل گاو است که در اطراف معبد، به صورت قرینه یکدیگر قرار گرفته است. این معبد نه تنها از نظر معماری، بلکه از نظر رعایت دستگاه‌های تنظیم و تقسیم و کنترل آب نیز فوق‌العاده است.

تصویر 2: معبد آناهیتا

نرگس زاران کازرون
اطراف كازرون مملو از گل‌هاي نرگس و نرگس‌زارها است. گل‌هاي نرگس كازرون از طراوت و مرغوبيت ويژه‌اي برخوردار است كه گونه‌هاي متعددي همچون نرگس شش پر، شهلا و معمولي را شامل مي‌شود كه از ميان آنها نرگس شهلا به جهت داشتن زيبايي و بوي ويژه مشهور است. بخش بزرگ نرگس زارهاي 25 هكتاري كازرون در منطقه «جره»، «بلبك»، «سرمشهد» و «فامور» در بخش جره و بالاده و همچنين نرگس خشت در بخش خشت و كنارتخته قرار دارد.‏
اين گياه پيازدار با ارتفاع بين 30 تا 45 سانتي متر و با گل‌هاي 3 تا 8 تايي در فصل زمستان به گل مي‌نشيند حدود گلدهي نرگس‌هاي كازرون 45 روز يعني از اوايل دي تا اواسط بهمن است. نرگس‌هاي كازرون به خاطر مرغوبيت زياد خواهان زيادي دارد.‏

تصویر 3: نرگس زاراهای کازرون

دریاچه در حال مرگ پریشان
دریاچه فامور(پریشان) یکی از زیباترین و بزرگترین دریاچه‌های آب شیرین ایران و خاورمیانه است که در بخش جره و بالاده شهرستان کازرون قرار گرفته است. این دریاچه به نامهای مور، پریشان و فامور نیز شناخته شده‌است.
دور تا دور این دریاچه را کوه احاطه کرده‌است فاصله دریاچه نسبت به کوه از طرف شمال حدوداً ۴ الی ۵ کیلومتر و از طرف جنوب حدوداً ۵۰۰ متر است. فاصله دریا تا کوه (از طرف شمال) روستای مالکی(قلات نیلو دهپاگاه، هلک، پریشان)، روستای عرب فامور، روستای سی سخت و در قسمت شرق قلعه نارنجی، جروق و در جنوب قلعه نرگس زار و در غرب دریاچه روستای شهرنجان، زوالی و ایازآباد قرار دارند.
این دریاچه از جمله اکوسیستمهای پایداری است که در اثر عوامل تکتونیک بوجود آمده میلیونها سال است که شرایط خود را حفظ کرده‌است و دارای ۴ گونه ماهی بومی به نام‌های ماهی زردک، ماهی سرخه، ماهی پرک و مار ماهی آب شیرین و همچنین چند گونه ماهی وارداتی نظیر ماهی کپور، ماهی فیتوفالک و آمور است که در سال ۱۳۶۸ به دریاچه وارده شده‌است. تنها کپور معمولی با شرایط تالاب سازش پیدا کرده و دوگونه دیگر مشکلات عدیده‌ای را در تالاب به وجود آورده‌اند.
این دریاچه بر اثر سوزاندن بخشی بزرگی از نیزارهای اطرافش به علت عملیات راهسازی در معرض خطر است. در طی این آتش سوزی‌ها هزاران قطعه لاک پشت و پرنده مهاجر از بین رفته‌اند. همچنین بخش اعظم این دریاچه به علت خشکسالی های اخیر خشک شده است.

تصویر 4: دریاچه پریشان

تنگ تاریخی چوگان
تنگ تاریخی چوگان در 23 کیلومتری شهر کازرون و روبروی شهر باستانی بیشاپور واقع شده و رودخانه شاپور در جهت شمال شرقی به جنوب غربی در میان آن روان است. این تنگ طبیعی و تاریخی در کنار ویرانه‌های شهر تاریخی بیشاپور قرار دارد و دارای 3 روستا است که عبارتند از: روستای تنگ چوگان بالا، تنگ چوگان پایین، تنگ چوگان وسطا.
تنگ چوگان در دل خود گنجینه‌ای بی‌نظیر از آثار و حجاری‌های دوره ساسانیان را جای داده و به همراه طاق بستان در کرمانشاه و نقش رستم و نقش رجب در نزدیکی تخت جمشید یکی از محوطه های تاریخی با ارزش آن دوره به شمار می آید.
نقش برجسته های این تنگه نسبت به سایر نقوش دوره ساسانی بزرگتر و شلوغ‌تر هستند به گونه‌ای که 3 تا از این نقش برجسته ها بیش از ۳۰ متر مربع مساحت داشته و در هر کدام نقش پیکر بیش از ۳۰ نفر تراشیده شده است که تنها نقش برجسته صحنه شکار خسرو پرویز در طاق بستان کرمانشاه با آنها قابل قیاس است.
در این تنگه ۶ نقش برجسته کنده شده که تقریبا همگی نزدیک به ورودی آن و در فاصله‌ای کمتر از ۵۰۰ متر از شهر باستانی بیشابور قرار دارند. اگر از سمت بیشابور به این تنگه وارد شوید ۴ عدد از این نقش برجسته‌ها در شمال و سمت چپ و دو تای دیگر در جنوب و سمت راست قرار دارند.
اولین نقش برجسته که بزرگترین و شلوغ ترین نقش برجسته در بین دیگران است نقشی مربوط به جشن پیروزی شاپور اول بر امپراطوری روم است. در اولین نقش برجسته شاپور اول در مرکز نقش و سوار بر اسب به تصویر کشیده شده است. جنازه گردیانوس در زیر پاهای اسب شاپور افتاده و دستان والریان به نشانه اسارت در دست شاپور قرار دارد. فیلیپ نیز در جلوی اسب شاپور زانو زده و تقاضای صلح دارد. افسران و نظامیان ایرانی در ۵ ردیف سوار بر اسب در پشت سر شاپور قرار دارند و سربازان و صاحب‌منصبان رومی نیز در ۵ ردیف در جلوی شاپور در حال حمل هدایا و پیشکش‌هایی برای او دیده می‌شوند.
در این نقش برجسته ۱۱۵ پیکر دیده می‌شود که از این نظر رکورددار نقش برجسته های ایرانی به شمار می‌آید.
دومین نقش برجسته مربوط به پیروزی بهرام دوم بر اعراب بیابانگرد می‌باشد. در این نقش برجسته بهرام سوار بر اسب در سمت چپ نقش قرار داشته و اعراب در حال راهنمایی توسط سرداران ایرانی به منظور پیشکش اسب و شتر در مقابل او دیده می‌شوند.
سومین نقش برجسته که کامل ترین و زیباترین نقش برجسته زمان ساسانی به شمار می‌آید مراسم دریافت فر ایزدی (حلقه شهریاری) توسط بهرام اول از اهورامزدا را به تصویر کشیده است.
نقش برجسته چهارم صحنه پیروزی بهرام دوم (شاپور دوم- ذوالاکتاف) بر یاغیان را به تصویر کشیده است. در این نقش پادشاه در مرکز نقش نشسته بر تخت و به صورت روبرو به تصویر کشیده شده است در حالیکه در سمت راست او سربازان و سرداران ایرانی به احترام ایستاده و اسرا و یاغیان در سمت چپ توسط سربازان ساسانی به حضور شاه آورده می‌شوند.
نقش برجسته پنجم که در سمت راست تنگه واقع شده و سالم ترین نقش برجسته در میان نقوش 6 گانه است نیز به پیروزی شاپور بر دولت روم اختصاص دارد.
ششمین و آخرین نقش برجسته که آنهم در سمت راست تنگه و دقیقا در کنار جاده واقع شده است متاسفانه بیشترین آسیب را در طی زمان دیده و قسمت‌های بالای آن تقریبا از بین رفته است.
در این نقش برجسته مراسم دریافت فر ایزدی (حلقه شهریاری) توسط شاپور اول از اهورامزدا و همچنین پیروزی وی در جنگ با رومیان به تصویر کشیده شده است.
در این نقش، زیر سم اسب مظهر اهورامزدا، اهریمن و زیر پای اسب شاپور، گردیانوس، امپراطور کشته شده، لگدمال می‌شوند. فیلیپ نیز طبق معمول جلوی اسب شاه زانو زده و تقاضای صلح و بخشش دارد.

تصویر 5: نمونه ای از نقش برجسته های تنگ چوگان

غار شاپور
به فاصله 12 کیلومتر از شهر کازرون به سوی شیراز در استان فارس، شهر باستانی بیشاپور قرار دارد. در مقابل بیشاپور دره زیبایی است که به آن تنگ چوگان گفته میشود. جاده آسفالته به طول 6 کیلومتر دره را به روستای تنگ چوگان متصل میکند، از این روستا با یک و نیم ساعت کوهپیمایی میتوانیم به دهانه غار برسیم.
غار شاپور بر روی دیواره کوهی که دشت تنگ چوگان را به شکل نیم دایره در بر گرفته، زایش یافته است. دیوارههای ورودی تنگه پوشیده از نقش برجستههایی تراشیده شده بر روی سنگ هستند که هر یک بخشی از تاریخ دوره ساسانیان را به نمایش گذاشتهاند. در سمت راست ورودی تنگه آثار قلعهای، که گویا محل نگهبانی از شهر بیشابور بوده است، به چشم میخورد. کف دره بستر رود شاپور است که آب آن از طریق کانالهایی متعدد به داخل شهر منتقل میشده است.
غار، درون کوهی با کانیهای زایش یافته است. دهانه غار طولی برابر با 30 متر و ارتفاعی برابر با 15 متر دارد. قبل از ورود به درون غار در سمت چپ دخمهای قرار دارد که بخشی از آن دست ساخته است. حدود 10 متر بعد از ورودی غار مجسمه 7 متری شاپور اول ساسانی جلوه گری میکند. غار از چند بخش تشکیل شده است: بخش اول نسبتاً هموار است و با طولی حدود 80 متر به لبه پرتگاهی منتهی میشود. دو طرف دیوارهای این بخش را حجاری و صاف، و گویا برای کندن نقشهای برجسته و یا نوشتن آماده کرده بودند که نیمه تمام ماندهاند و بر روی تاقچههای بزرگ آنها چیزی به چشم نمی خورد.
در سمت چپ انتهای این بخش دو آب انبار به فاصله 5/0 متر از هم در داخل سنگ کندهاند که هر یک حدود یک متر عمق دارد. ابعاد یکی 4×3 متر و دیگری 1.5×2 متر است و هر دو پلهای برای دسترسی به آب دارند. آبی که از سقف به کف غار میچکیده در این حوضها جمع میشده و نیاز ساکنان را تأمین میکرده است. در سمت چپ آب انبارها یک آبشار سنگ زیبا و در پشت آن زیباترین چکنده و چکیدههای بزرگ به چشم میخورند.
سپس گودالی بسیار بزرگ به قطر تقریبی 100 متر، که نسبت به کف تالار اول حدود 30 متر عمق دارد، قرار دارد که بیننده را به یاد دریاچهای خشک شده میاندازد. برای ورود به انتهای غار باید از پرتگاه بگذریم و با صعود از سربالایی گودال وارد دالان نسبتاً وسیع دیگری شویم. در انتهای سمت چپ گودال، محلی مسطح قرار گرفته که بخشی از آن دست ساخته است و گویا محل ذبح قربانی و اجرای مراسم بوده. سقف غار در این تالار حدود 40 متر و بلندترین فضای آن است. با گذر از این تالار وارد دالانی وسیع میشویم که تا انتهای غار ادامه دارد. طول غار از دهانه تا انتها حدود 450 متر است. غار دو شعبه دیگر دارد که از چندان وسعتی برخوردار نیستند.

تصویر 6: مجسمه غول پیکر شاپور

از یاد نبریم این گزارش تنها به معرفی چند جاذبه گرشگری از یک شهرستان استان فارس پرداخت. استانی که هر شهرستان و هر وجب از خاک آن، گفتنی ها و دیدنی های بسیار دارد. در نوروز به فارس سفر کنید.

46231