قیمت نفت در مسیر ارزانی

در حالی که اوپک ترجیح می داد نوسان بهای نفت در محدوده 65 تا 75 دلار هر بشکه باشد، اکنون بهای نفت از میانگین محدوده مورد نظر اوپک پایین تر آمده است. اکنون تولید کنندگان اوپک به قیمت های نفت می نگرند که هفته پیش در مدتی کوتاه ده دلار و بهای نفت دریای شمال برای تحویل در ماه سپتامبر بیش از 11 دلار کاهش یافت. نگرانی در مورد اقتصاد جهانی در حال کاهش دادن انتظارات مربوط به بهای نفت برای  فروش آتی است. افزایش میزان ذخایر گواه آن است که اکنون تقاضا در مقایسه با عرضه کاهش می یابد.  به نظر می رسد  بازار نفت همچون اقتصاد جهانی، که گسترده تر است، بی ثبات می نماید.
 
نفت همچون گذشته  به گونه ای جدا ناپذیر با اقتصاد جهانی در ارتباط است. نفت هنوز هم تنها سوختی است که برای حمل و نقل مورد استفاده قرار می گیرد و به این ترتیب یکی از عوامل مهم فعالیت اقتصادی است هر چند که شدت استفاده از نفت به طور کلی در حال کاهش است. تا همین چندی پیش نشانه های موجود در بازار نفت حکایت از آن داشت که اقتصاد جهان درحال بهبود است. تقاضا برای سوخت های که در حمل و نقل مورد استفاده قرار می گیرند در اواسط سال گذشته (2009) دو باره افزایش یافت که نشانه بهبود وضعیت اقتصاد جهان به  رهبری چین بود. اما اکنون شماری از علایم گویای آنند که همه چیز آن اندازه که تصور می رفت، مثبت نخواهد بود.

قیمت های نفت کاهش یافته است زیرا دامنه اخبار ناخوشایند اقتصادی بر اخبار امیدوار کننده می چربد. تازه ترین شاخص های اصلی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی به " توقف احتمالی" بهبود وضعیت اقتصادی و گسترش رشد به ترتیب در برزیل و چین اشاره دارد. بسته 750 میلیارد یورویی اتحادیه اروپا و صندوق بین المللی پول برای تثبیت یورو که در حمایت از تلاش های یونان برای مقابله با بدهی و کسری هایش تصویب شد، تنها این نگرانی را ایجاد کرده است که اروپا وارد مرحله جدیدی از بحران مالی شده است که در آگوست سال 2007 آغاز شد. کاهش ارزش یورو و معکوس شدن روند بهبود اقتصادی اروپا که بخشی از آن ناشی از اقدامات ریاضتی در کشورهای بدهکار منطقه یورو است، تهدید کاهش واردات کشورهایی را که اقتصادشان در حال بهبود بود، به همراه دارد.
 
بازار نفت با داده هایی که بسیار پیش از انتشار آمار رسمی تولید ناخالص داخلی در اختیار دارد، گاهی چون یک شاخص اقتصادی کلیدی عمل می کند و بهای نفت روشن ترین و تازه ترین نشانه موازنه عرضه و تقاضا را به نمایش می گذارد. ذخایر نفت دوباره در حال افزایش اند زیرا رشد تقاضا درحال کاهش است. کل ذخایر نفتی که آرگوس آن ها را زیر نظر دارد، ماه گذشته حدود دو میلیون بشکه در روز افزایش یافت و به این ترتیب روند برداشت از ذخایر در زمستان تقریبا معکوس شد.
 
آرگوس هنوز هم پیش بینی می کند که تقاضای جهانی نفت پس از کاهش شدید سال گذشته، در سال 2010 افزایش می یابد؛ هرچند با این تصور که بهبود اقتصادی که در تازه ترین گزارش "دورنمای اقتصادی جهانی" صندوق بین المللی پول به آن اشاره شده است، به وقوع  خواهد پیوست. اگر روند بهبود اقتصادی متوقف و یا حتی به رکود دوباره بیانجامد، تقاضای نفت کاهش خواهد یافت. داده های آرگوس، در مقایسه با سایر منابع، از کاهش بسیار بیشتر و سپس افزایش تقاضای جهانی نفت  در ادامه دور اقتصادی حکایت دارد. این خود منطبق و همسو با کاهش شدید قیمت های نفت به دنبال رکود و افزایش سریع دوباره آن است.

روند بهبود تقاضای نفت در مناطقی به جز چین، اگر چه شکننده، در در ماه های فوریه و مارس سال جاری نمایان شد و به کاهش تقاضا  که برای مدت دو ساله ادامه داشت، پایان داد. تا آن زمان چین منبع عمده افزایش تقاضا برای نفت بود زیرا بقیه جهان می کوشید تا از رکود خارج شود. تقاضای ظاهری چین برای نفت در چهار ماهه نخست سال 2010 در مقایسه با مدت مشابه سال پیش از آن، یک میلیون و 300 هزار بشکه در روز بیشتر بود. اگر روند رو به رشد توسعه اقتصادی چین، آن گونه که شاخص های کلیدی گویای آن است متوقف شود؛ روند شکننده بهبود تقاضای جهانی نفت به سرعت تغییر خواهد یافت. رشد تقاضای جهانی برای سوخت های مورد نیاز بخش حمل و نقل متاثر از وضعیت چین است و تقاضا برای فرآورده هایی که برای ایجاد گرمایش و یا به عنوان سوخت نیروگاه ها به کار می روند پیوسته در حال کاهش است زیرا گاز طبیعی و زغال از نفت ارزان ترند.

اما عرضه نفت غیراوپک در سال جاری به شدت در حال افزایش است و اگر تقاضا بهبود نیابد اوپک برای کاهش تولید تحت فشار خواهد بود. بازار نفت در امتداد زنجیره عرضه از سرچاه گرفته تا پالایشگاه و مصرف کننده تابع تاخیر زمانی است. تولید نفت در برابر تغییرات قیمت و تقاضا به آهستگی واکنش نشان می دهد و نوسان قیمت ها را به گونه ای ساختاری اجتناب ناپذیر می سازد. کاهش فوری بهای نفت و افزایش ذخایر گویای آن است که عرضه در حال پیشی گرفتن از تقاضا است.  در شرایطی که روند بهبود اقتصادی جهان متوقف می شود، کاهش قیمت های نفت بازتاباننده ابهام فزاینده در مورد بنیادهای بازار در آینده، یعنی کاهش تقاضا و افزایش عرضه است. اکنون افزایش قیمت های نفت در مقایسه با دو ماه پیش کمتر محتمل می نماید.