به گزارش خبرآنلاین از ایبنا هفتاد و هفتمین نشست پژوهشی مرکز میراث مکتوب به رونمایی از دو کتاب دوره صفویه با نام‌های «بدایع‌الاخبار و تاریخ شاه صفی» اختصاص داشت که با حضور نسخه‌شناسان و اساتید دانشگاه برگزار شد.
دکتر احسان اشراقی استاد تاریخ دانشگاه تهران در این نشست گفت: بر اهل علم ثابت شده است که کار تصحیح کتاب، از تالیف و ترجمه مشکل‌تر است. چون در تصحیح باید دقت کرد و کار کسی دیگر را خواند. این خواندن، تسلط و تجربه و تحلیل می‌خواهد و آشنایی با فن کتابت. این است که کار تصحیح متن، ارزش و احترام خاصی دارد. کاری است که باید زحمت بسیار کشید و شخصیت‌ها را شناخت و لغات دشوار را پیدا کرد.
این مصحح نسخه‌های خطی افزود: دو کتاب «بدایع الاخبار» و «تاریخ شاه صفی» از کتب مهم هستند. درست است که «بدایع الاخبار» مطالبش کوتاه است و مصحح ناگزیر بوده است تا ضمائمی همراه آن کند. اما این از اهمیت و ارزش متن نمی‌کاهد. «تاریخ شاه صفی» نیز کتاب معتبری است. یکی به آخر صفویه و دیگری به اوایل آن ارتباط دارد. این دو کتاب به ما نشان می‌دهند که آیا شاه صفی، پس از آن که دولت صفویه به اوج قدرت رسیده بود، لیاقت اداره کشوری را که از شاه عباس اول باقی مانده بود، داشت یا خیر؟
وی افزود: شاه صفی به سبب تربیت غلط در حرمسرا و عقده‌های شخصی، آغازگر انحطاط تدریجی سلسله صفوی بود. گو این که شاه عباس دوم زحماتی کشید، ولی پس از او صفویان به سمت انحطاط و انقراض رفتند. اما دو اثری که از دولت صفوی ماند، یعنی به رسمیت شناختن مذهب تشیع اثنی عشری و تامین مرزهای سیاسی کشور، باقی ماند. به همین دلیل است که امروز دنیا به اهمیت سلسله صفوی پی برده و مراکز صفویه‌شناسی توسعه پیدا کرده است.
استاد دانشگاه تاریخ دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: در این مراکز، صفویه‌شناسان بزرگ، نتایج تحقیقات خود را عرضه می‌کنند. این نشان می‌دهد که پیدایش دولت صفوی بسیار مهم بوده است. بنابراین خوشحالم که دو کتابی که رونمایی می‌شود، درباره صفویه است.
وی افزود: «بدایع الاخبار» را دو سال پیش یکی از دانشجویان دانشگاه تهران تصحیح و به عنوان پایان نامه‌اش عرضه کرد. استاد راهنمای او دکتر شعبانی بود. من هم داور بودم. بعد از اتمام جلسه متوجه شدم که کتاب «بدایع الاخبار» خلاصه است و اگر بنا باشد که روزی چاپ شود، باید ضمائمی داشته باشد. خوشبختانه میر محمد صادق این کار را کرده‌اند و پنج پیوست به کتاب افزوده‌اند.
اشراقی یادآور شد: کتاب «بدایع الاخبار» مربوط است به سال 1135 قمری، یعنی زمانی که دولت صفوی سقوط کرد. محمود افغان پس از گرفتن شهرها، به سوی بهبهان رفت. اما پس از محاصره طولانی، نتوانست این شهر را بگیرد. مساله مهم این است که کشوری به عظمت و قدرت صفوی، چگونه به‌دست عده‌ای از افاغنه قندهار افتاد و سقوط کرد؟ حقیقت آن است که دخالت افراد غیر مسوول، مملکت صفوی را رو به انحطاط برد.
وی افزود: البته پس از رفتن طهماسب میرزا؛ پسر شاه سلطان حسین، به سوی قزوین، امیدها زنده شد. اما وقایعی که از سال 1142 تا رسیدن نادر به زمامداری، پیش آمد، بسیار پیچیده است. در همان زمان هم با آن که اصفهان سقوط کرده بود، اما شهرهای دیگر مقاومت می‌کردند. یک نمونه از مقاومت مردم، در شهر بهبهان اتفاق افتاد. این از شگفتی‌هاست که چگونه این شهر در مقابل افاغنه توانست پایداری کند. داستان این مقاومت در «بدایع الاخبار» وجود دارد.
وی افزود: انشای «تاریخ شاه صفی» بسیار منشیانه است اما زیباست. حق بود که مصحح وقایع دوران شاه صفی را توضیح می‌داد. چرا که در این دوره بود که شورش‌هایی به‌وقوع پیوست و اقتصاد تنزل پیدا کرد و به سبب فقدان امنیت، بازارهای تجاری از رونق افتاد. توصیه من به بهرام‌نژاد این است که اگر کتاب تجدید چاپ شد، بعضی از خصوصیات شاه صفی را توضیح بدهند و به کتاب بیفزایند. هر دو این کتاب‌ها بهترین نوشته‌هایی هستند که نشان می‌دهند دولت صفوی چگونه ضعیف شد و سقوط کرد.
نظر شما