حرکت دست‌های رنگی روی دیوارها و سنگ‌فرش‌های شهر تاریخی اصفهان مرزهای فضای مجازی را در هم شکست. یک اثر شبه هنری که به قول خالقش تنها امضای جمعی از هنرمندان در فضای شهری است که از آنان گرفته شده. اثری شاید اعتراضی که نتوانسته نظر مثبت مخاطبان را با خود همراه کند. تمسخر، ناسزا و گاهی هم انتقاد آن چیزی است که صفحه اینستاگرام یکی از خالقان این اثرها را تسخیر کرده است. عکس‌ها با یک انتقاد شدید در تلگرام وتوییتر دست به دست می‌شود. بسیاری حرکت دست‌های رنگی در فضای شهر تاریخی اصفهان را بیشتر به یک آلودگی بصری شبیه می‌دانند تا یک اثر هنری. برخی نیز آن را کپی آثار هنرمندان دادائیست همچون مارسل دوشان می دانند، با این تفاوت که دادائیست ها روی مکان های متعلق به مردم خلق اثر نمی کردند . بگذریم که این کار در حد بازی های مهدکودکی و نه یک کار هنری خواندن دست‌هایی که در فرهنگ ایرانی واجد ارزش بسیار بوده است. زرتشتیان برای برکت خانه، پنجه در گج یا آرد فرو می‌کردند و آن را به دیوار کاه‌گلی می زدند، شیعیان از آن وام گرفتند و پنجه حضرت ابوالفضل العباس (ع) را ساختند و سال‌ها بعد هنرمندان اصفهانی معنی تازه‌تری برای آن در نظر گرفتند، معنایی که از نظر بینندگانشان آن طور که باید خوب از آب درنیامده و حتی تاریخ اصفهان و میراث تاریخی‌اش را نیز خدشه دارد کرده است. شاید به راستی انتخاب سنگفرش پیاده‌روی دانشکده هنر اصفهان برای حرکت دست‌های رنگی انتخاب درستی نباشد. پاسخ علی میرزایی یکی از خالقان این آثار شبه هنری را در گفت‌و‌گو با «ابتکار» بخوانید.
عکس‌های متعدد دست‌های رنگی که توسط شما و تیم‌تان روی دیوارها، سنگ‌فرش‌ها و پله‌ها در اصفهان نقش بسته در روز گذشته در فضای مجازی جنجال آفرین شده است، این اقدام که با حرکت دست‌های رنگی و مارک کردن در صفحه اینستاگرام شما به نمایش درآمده با انتقادات بسیاری از سوی کاربران مواجه شده. برایمان بگویید که این حرکت را با چه هدفی آغاز کردید؟ و چرا این دیوارها را برای کار خودتان انتخاب کردید؟
تا چند سال پیش فضای شهری اصفهان پر از بافت‌های تاریخی بود که یا به دست سازمان میراث فرهنگی مرمت شده بود یا توسط مالک آن اما امروز می‌بینیم که این بافت تاریخی در حال تخریب است. مثلا روبه‌روی همان دیواری که کار کردیم و عکس آن را در اینستاگرام منتشر کردیم و دردسر ساز شد یک ساختمان 400 ساله به راحتی تخریب شد و نه سازمان میراث فرهنگی و نه شهرداری و نه هیچ نهاد خودجوش یا ان‌جی‌‌اویی اعتراض کرد. ضمن اینکه باید بگویم دیوارهای خانه‌ای که در عکس می‌بینید با اجازه مالک آن خانه حرکت دست‌های رنگی روی آن انجام شده است.
من نمی‌گویم که این کاری که ما انجام داده‌ایم یک کار هنری یا یک کار زیبایی شناسانه است یا قرار است دیوار شهر را زیبا کند اما این کار یک المانی از حضور هنرمندی است که تنها چیزی که برای اعلام حضور خود یا بیان اثرش دارد، وجود خودش است و این وجود خود را با دست رنگی خودش به ثبت می‌رساند. یعنی در این مکان اعلام حضور می‌کند. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که عاصی و بی‌جا می‌شود و شهر از او گرفته می‌شود، شهری که مکان او است و محفلی که قرار است به راحتی اثر هنری خود را در آن به نمایش بگذارد از او گرفته شده است. اما وقتی در یک شهر رد پایی از او به جای می‌ماند به معنی آن است که به همه اعلام کند که ما حضور داریم. فکر نمی‌کنم این کار آنچنان بد باشد که این چنین واکنش منفی را از مردم گرفته است. همه در اینستاگرام برای ناسزاگویی از یکدیگر سبقت می‌گیرند. البته این حرکت به همین میزان از سوی کسانی که می‌دانستند این اقدام جریانی ادامه دار است که به نفع هنرمندان آغاز شده واکنش مثبتی داشته است.
درست متوجه شدم که از نظر شما این آثار یک هنراعتراضی است؟
اعلام حضور کردن می‌تواند وجه اعتراضی نیز داشته باشد ولی این اقدام در درجه اول ایجاد یک المان به هنرمند رسمیت می‌بخشد. نقش بستن دست بر روی دیوار گرچه گویای یک مفهوم نیست ولی به عنوان یک المان تصویری بسیار کامل است.
آیا این اقدام با هماهنگی شهرداری آغاز شده و این سازمان در جریان این المان سازی در شهر اصفهان بوده است؟
خیر. شهرداری اطلاعی از این موضوع نداشته است.
فکر نمی‌کنید که شهرداری با شما برخورد کند؟ آیا در قبال این کار هنری برخورد شهرداری را به جان می‌خرید؟
ممکن است برخورد شود ولی من می‌توانم به شهرداری نیز پاسخگو باشم و دلیل این کار را برایشان شرح دهم. من پشت کاری که انجام داده‌ام حرف دارم و برای این حرف حاضرم که پای کاری که کرده‌ام بایستم. اما دلیل این برخورد باید مشخص باشد. آیا با تخریب‌های شهرداری، تخریب عموم مردم و مالک‌های خصوصی این برخورد صورت می‌گیرد؟
یکی از عکس‌هایی که در اینستاگرام با واکنش بسیاری روبه‌رو شد مربوط به سنگفرش پیاده‌روی دانشگاه هنر است، جایی که بسیاری با آن خاطره دارند، دلیلی شما از انتخاب آن چه بود؟
انتخاب این مکان‌ها بسیار مهم است. مکان‌هایی که برای این کار انتخاب شده با مشورت تیم برگزیده شد، مکان‌هایی که برای آنها خاطره انگیز و نوستالژیک بوده است. اما به نوعی یک پوستی با حافظه آن مکان ایجاد می‌تواند.
انتقاد به این است که کارتان واجد ارزش است اما نباید دیوارهای یک شهر تاریخی برای این حرکت هنری انتخاب می‌شد. شاید دیوار یک اتوبان در تهران مکانی مناسب‌تر برای این حرکت نمادین بود اما هر دیواری در شهر تاریخی اصفهان به جز مخدوش کردن آن نتیجه‌ای ندارد.پاسخ شما به این انتقاد چیست؟
قرار بود این حرکت در ادامه بر روی دیوارهای بتنی انجام شود. اما انتخاب مکان را به شور گذاشتیم و این مکان‌ها پاتوق این هنرمندان بود. لازم است که بگویم رنگ‌هایی که مورد استفاده قرار گرفته به مرور زمان پاک می‌شود و آسیبی به نمای شهر نمی‌زند.
شما سه عکس از نمای شهری با حرکت دست‌های رنگی در صفحه اینستاگرام خود منتشر کردید و زیر آن چندین و چند نظر از کاربران که بیشتر آنها انتقادی بود. با مشاهده این نظرات چه حسی داشتید؟
خیلی شوکه شدم چون فکر نمی‌کردم که چنین بازخوردی را ببینم. با این حال در میان این بازخوردهای منفی افرادی نیز بودند که از همان ابتدا شروع به انتقاد و ناسزا گفتن نکردند و از من درباره مانیفست و هدف این کار پرسیدند و وقتی درباره کار شنیدند نگاه مثبت‌تری به آن داشتند. توصیه من این است که کمی فرصت دهند چرا که در شروع هر فردی نمی‌توان درباره کلیت کار قضاوت کرد. یک حرکت خودجوش نیاز به حضور مردم دارد، نه سرکوب از جانب مردم.
یکی از انتقاداتی که از سوی مخاطبان به شما و کارتان وارد شده این است که مکان‌هایی که برای خلق آثار انتخاب کرده‌اید بخشی از میراث فرهنگی است. آیا شما به این موضوع که آسیبی به میراث فرهنگی اصفهان وارد نشود توجه داشته‌اید؟
در کوچه سنگ فرش که ما بخشی از حرکت دست را در آنجا انجام دادیم دیوارهای کاه‌گلی و سنگی بسیار است اما ما حتی یک دست هم روی دیوار یا جایی که می‌توانست جنبه تاریخی داشته باشد نزدیم. آنجاهایی هم که حرکت دست‌های رنگی را انجام دادیم با مجوز مالک شخصی آنجا بوده است. ما هیچ وقت با کلنگ به جان پل خواجو نمی‌افتیم.
۴۷۲۳۵
نظر شما