بسیاری از دیپلماتها و سیاسیون جهان، با توجه به تحولات اخیر بین‌المللی به این معما می‌اندیشند که اساس سیاستهای واقعی روسیه چیست و سیاستمداران این کشور چه اهدافی را دنبال می‌کنند. روسها در جایی هم به نعل می‌کوبند و هم به میخ و در مقطعی با در پیش گرفتن سیاست تهدید و ارعاب در جستجوی برقراری ارتباط با غرب است. همین سیاست دوگانه روسها به نوعی همگان را در درک واقع‌بینانه از اهداف این کشور دچار شک و تردید کرده اند. اما بسیاری بر این اعتقادند که تغییرات اخیر رخ داده در سیاستهای روسیه مقطعی است و کرملین دیر با زود به همان تاکتیک‌ها و استراتژی سابق خود باز می‌گردد.
یکی از مهمترین تغییرات و دوگانگی‌هایی که روسها چندی پیش به نمایش گذاشتند،شرکت در مراسم خاکسپاری لخ کاژینسکی،رییس جمهور لهستان بود که در حادثه سقوط هواپیما (10 آوریل)به همراه خانواده و همچنین تعدادی از مقامات بلندپایه این کشور کشته شد. علیرغم فضای خصمانه حاکم بر روابط لهستان و روسیه،پوتین،نخست‌وزیر روسیه با اعزام هیئتی ویژه به لهستان، دستور تحقیق و تفحص در خصوص علل سقوط هواپیما را صادر و حتی جسد کاژینسکی را تا لهستان مشایعت کرد.مردم لهستان که همواره مواضع خصمانه روسیه در قبال کشورشان را مورد انتقاد قرار می‌دادند،حضور مدودف در مراسم خاکسپاری رییس‌جمهورشان را ستودند. آن هم در شرایطی که بسیاری از روسای جمهوری کشورهای اروپایی به دلیل غبار ناشی از آتشفشان ایسلند،از حضور در این مراسم خودداری کردند.یکی از مقامات بلندپایه لهستانی در خصوص موضع اخیر روسها می‌‌گوید:چنین همراهی و مشایعت از سوی کرملین آن هم با توجه به احتمال میزبانی این کشور برای استقرار سپر دفاعی موشکی آمریکا کمی غیرعادی و عجیب بود.پروژه‌ای که همواره روسها آن را مهمترین تهدید علیه منافع ملی خود تلقی می‌کردند.
جالب است بدانیم که لهستان تنها کشوری نیست که پیام دوستی و مصالحه عجیب روسها را دریافت می‌کند.در ماه آوریل در جریان ناآرامی‌های قرقیزستان، روسها حتی یک ثانیه را نیز از دست نداده و پس از کنار رفتن باقی‌یف،رییس‌جمهور مخلوع این کشور به دولت موقت خانم رزا آتونبایوا قول دادند که کمکهای مالی برای این کشور ارسال کنند. هر چند که تغییر رژیم در قرقیزستان موقعیتی طلایی برای کرملین بود که با دستهای آمریکا مقدمات آن فراهم شد،اما با این حال این مسئله مانع از آن نشد که روسها در مقابل استقرار سپرموشکی آمریکا کمی از خود انعطاف نشان دهد.
حتی پس از این واقعه روسها موضعی خلاف جهت آمریکا اتخاذ کردند. به گونه‌ای که در نشست بریک( BRIC) با حضور برزیل،روسیه،هند و چین که در کشور برزیل در 16 آوریل برگزار شد،روسها برای مخالفت با واحد پول دلار و سیستم مالی آمریکا،سیستم جدید پولی را پیشنهاد دادند که همین موضع عجیب روسها تعجب بسیاری از دیپلماتها را به همراه داشت.
اوکراین از دیگر کشورهایی است که شامل الطاف عجیب روسها شد. کرملین در 21 آوریل در ملاقات با مقامات بلندپایه اوکراین قبول کرد که در مقابل اجازه این کشور برای استفاده از آبهای دریای سیاه،قیمت گاز خود را کاهش دهد.اما در 27 آوریل مدودف در ملاقات با مقامات نروژی موافقت کرد تا خط حائلی بر روی دریای سیاه قرار گیرد تا هر یک از کشورها بتوانند عادلانه از این فضا استفاده کنند.این موضع دوگانه و عجیب روسها حتی سایر اعضای حاضر در جلسه را نیز شگفت‌زده کرده بود.
شاید بتوان رژه میدان سرخ را نماد دوگانگی و عدم تعادل در رفتار مسکو مثال‌زدنی دانست. این رژه با حضور 200 گروه نظامی از کشورهایی همچون آمریکا،انگلستان،فرانسه و روسیه در نهم ماه می برای جشن پیروزی اروپا در جنگ جهانی دوم برگزار شد.شاید بتوان گفت یکی از دلایل برگزاری چنین رژه‌ای و حتی به نمایش گذاردن ژست‌های مقطعی صلح‌طلبانه کرملین آنست که در حال حاضر روسها به این واقعیت رسیده‌اند که حداقل در مقطع کنونی، لزومی به پیگیری سیاستهای تقابلی با غرب و آمریکا نمی‌بینند آن هم زمانی که آمریکا در حال از دست دادن قدرتش در حوزه‌های نفوذ اتحاد جماهیر شوروی سابق است و اروپا نیز با بحرانهای شدید اقتصادی روبروست و گسترش دامنه ناتو به شرق نیز با توجه به این چالشها متوقف شده است.
با این حال منطقی نیست که اینگونه تصور کنیم روسیه برای کسب منافع بیشتر خود سیاست تهدید و ارعاب را رها کرده است.چرا که دلایل محکمی وجود دارد مبنی بر اینکه این سیاست روسها بیش از یک سال دوام نخواهد داشت.به گفته بسیاری از منابع دیپلماتیک، دلیل اول انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکاست که در پاییز امسال برگزار خواهد شد.روسها امیدوارند که بعد از این انتخابات، اوباما تجدیدنظر در روابط آمریکا و روسیه را کنار نهاده و دیگر به آن نیندیشد. روسها مترصند که از این موقعیت استفاده کرده و با در دست گرفتن ابتکار عمل،بازی را به نفع خود تمام کنند.دلیل دیگر،انتخابات مجلس دوما و متعاقب آن انتخابات ریاست جمهوری روسیه است.قبل از برگزاری این انتخابات،دولت روسیه باید شهروندانش را متقاعد کند که وضعیت اقتصادی بهبود یافته است. پوتین درصدد است که با رشد 6 درصدی سالانه، اقتصاد روسیه را در میان 5 اقتصاد برتر دنیا قرار دهد و شانس پیروزی خود را افزایش دهد.
ژاپن تایمز/21 ژوئن 2010
ترجمه:زهرا خدایی
نظر شما