ایران بازیگر نابلد بازار نفت در سال های آتی

برخی از موسسات بین المللی انرژی در جهان بر نقش تاثیرگذار ایران در بازار سال های آتی نفت می گویند و برخی با تحلیل وضعیت سرمایه گذاری و سیاست های اجرایی در صنعت نفت ایران بر حذف این کشور از جمع صادرکنندگان نفت اصرار دارند.اما نکته مشترک در تمام این پیش بینی ها ، نقش تاثیرگذار سیاست های اجرایی در صنعت نفت ایران طی 5 سال آینده است.چرا که تمام این موسسات تاکید دارند 5 سال آینده برای نفت ایران بسیار سرنوشت ساز خواهد بود و در صورت درصدی اشتباه در نحوه سرمایه گذاری ، تزریق مناسب گاز به میادین ، توسعه به موقع میادین و ... صادرکننده بودن ایران به رویایی دست نیافتنی بدل خواهد شد.

البته وضعیت عرضه و تقاضا نیز در سالهای اینده قطعا بر سیاست های ایران تاثیرگذار خواهد بود که شاید بررسی وضعیت بازار نفت طی سال های آینده بتواند در راستای رسیدن به هدف بازیگر نقش اول شدن در بازار نفت موثر باشد.

تلاش برای بازیگر اصلی بودن

در این میان هر یک از موسسات تحقیقاتی بین المللی معتبر از وضعیت بازار نفت طی سال های آتی پیش بینی خاص خود را دارند که البته این پیش بینی ها در دوحالت خوشبینانه و بدبینانه تعریف شده است.پیش بینی  خوشبینانه با رشد اقتصاد جهانی و پشت سر گذاشتن بحران مالی جهانی همراه است و بدبینانه آن در ادامه روند فعلی و بدتر شدن اوضاع مالی جهان خلاصه شده است.

اما در تمام این پیش بینی ها اگرچه اعداد و رقمی متفاوت از عرضه و تقاضا در بازار مطرح می شود اما در یک مساله نظری واحد دیده می شود و آن کاهش تقاضای نفت در سال های آتی است.

در این میان مستندترین این آمارها مربوط به آژانس بین المللی انرژی است که تاکید دارد تا 5 سال آینده 4 میلیون و 700 هزار بشکه از تقاضای جهانی نفت کاسته خواهد شد.براین اساس در سال 2015 تقاضای جهانی نفت از 86 میلیون و 300 هزار بشکه نیاز روزانه فعلی به 81 میلیون و 600 هزار بشکه کاهش خواهد یافت.

در این میان به بیشترین تقاضا در چین و خاورمیانه اشاره می شود و تاثیرگذاری این کشورها در نفت آینده بدون انکار است.

اما آنچه تا کنون مجامع بین المللی بر سر آن اختلاف نظر دارند شاید بازیگر اصلی بازار نفت باشد.چرا که هر موسسه بنابر تفکرات و تحلیل های خود، یک کشور و یا یک سازمان را بازیگردان اصلی بازار نفت در سال های آینده می داند.

برخی آمریکا و برخی روسیه راتاثیرگذارترین سال های اتی بازار نفت می دانند.در این بین مسوولان نفتی ایران نیز تحلیل خود را دارند.براساس پیش بینی معاون وزیر نفت در امور پژوهش و فن آوری ، ایران و عراق بازیگران اصلی بازار نفت دنیا تا 25 سال آینده خواهند بود.

اگرچه در این بین بسیاری از کارشناسان احتمال تاثیرگذاری عراق در بازار نفت طی سال های آتی را بالا می دانند اما حضور تاثیرگذار ایران در بازار نفت سال های آتی در هاله ای از ابهام قرار گرفته است.

البته محمدرضا مقدم این پیش بینی خود را با استناد به نظریه موسسه انستیتو اقتصاد انرژی ژاپن اعلام می کند و معتقد است این موسسه معتبرترین موسسه ای است که در شرایط فعلی پیش بینی هایش به واقعیت ها نزدیک تر است اما کارشناسان نفتی نظریه ای دیگر را در خصوص نفت ایران مطرح می کنند.

براساس اظهارات کارشناسان نفتی ، در خوشبینانه ترین حالت با ادامه روند فعلی، ایران تا 15 سال آینده واردکننده نفت خواهد شد و در بدبینانه ترین حالت تا 8 سال دیگر نفتی برای صادرات نخواهیم داشت.

در اینصورت تاثیرگذاری ایران در بازار نفت در25 سال آینده در هاله ای از ابهام قراردارد و قطعا منوط به اعمال سیاست های تزریق مستمر گاز به میادین نفتی ، حفظ ظرفیت تولید فعلی و توسعه میادین جدید نفتی خواهد بود.اگرچه در این میان مسوولان نفتی با تاکید بر سرمایه گذاری هایی که قرار است امسال در نفت صورت بگیرد ابراز امیدواری می کنند ظرفیت تولید نفت ایران تا 5 سال آیندهبه 5 میلیون بشکه در روز افزایش یابد.

در این بین گفته می شود عدم سرمایه گذاری در توسعه میادین نفتی و تزریق گاز به میادین طی سال های گذشته لطمات زیادی را به نفت ایران وارد کرده است که جبران آن کمی دشوار خواهد بود.   

براساس گزارش موسسه ژاپنی ، سهم کشورهای خاورمیانه در تامین نفت دنیا تا سال 2035 میلادی روزانه 20 میلیون بشکه است که در بین کشورهای این منطقه هم اکنون سوریه، قطر، یمن و عمان از تولید و حجم ذخایر شکننده نفت برخوردار هستند، از این رو ایران، عربستان، عراق، کویت و امارات متحده عربی بازیگران اصلی نفت خام در منطقه خاورمیانه تا 25 ساله آینده خواهند بود. براین اساس تا سال 2020 میلادی میزان مصرف آمریکا به 20 میلیون بشکه در روز افزایش می یابد اما همزمان تولید نفت این کشور 4.3 میلیون بشکه کاهش خواهد یافت از این رو آمریکایی ها باید 70 درصد نفت مورد نیاز خود را با واردات از سایر کشورها و به ویژه عربستان تامین کنند.

به گفته مقدم این آمارها نشان می دهد که با توجه به اینکه تا 9 سال آینده بخش عمده نفت آمریکا توسط عربستان تامین خواهد شد نقش ایران و عرق در تامین انرژی سایر مصرف کنندگان بزرگ دنیا حیاتی تر می شود.

همچنین بر اساس گزارش سال 2010 میلادی موسسات ژاپنی، در منطقه شرق آسیا چین تا سال 2035 میلادی نقشی محوری در مصرف انرژی دنیا ایفا می کند. از سوی دیگر کشورهای بزرگ مصرف کننده انرژی با در نظر گرفتن معیارهای مختلفی همچون مسائل زیست محیطی، نظارت بر انتشار کربن، تغییر و تحولات اساسی در سبد سوختی خود انجام داده اند. از دیگر معیارهای تعیین مصرف انرژی در کشورها تا سال 2030 و 2035 میلادی موضوع قیمت جهانی انرژی های مختلف فسیلی و به ویژه نفت خام است، به طوری که بر اساس این گزارشها تا سال 2025 میلادی قیمت اسمی برای نفت خام در بازارهای جهانی 94 دلار در نظر گرفته شده که به نظر می رسد این قیمت تا سال 2035 میلادی تا سقف 200 دلار به ازای هر بشکه نیز افزایش یابد.

این در حالی است که طبق آخرین برآوردهای صورت گرفته از سوی آژانس بین المللی انرژی، میانگین قیمت واردات نفت خام احتمالا از بشکه ای 77 دلار در سال جاری میلادی، با حدود 10 دلار (13 درصد) رشد به بشکه ای 86 دلار در سال 2015 خواهد رسید.

در جدیدترین گزارش آژانس بین المللی انرژی درباره دورنمای میان مدت بازارهای نفت و گاز آمده است: در کوتاه مدت و بلند مدت، مسایل اقتصاد جهانی، به ویژه مشکلات مالی اتحادیه اروپا و فعالیت های بازارهای مالی، بیشترین تأثیر را در بی ثباتی بازار نفت خواهند داشت.

با این همه، بنا به اعلام آژانس بین المللی انرژی، این عامل ها چیزی از اهمیت همیشگی عامل عرضه و تقاضا در بازار نفت کم نمی کنند.

تخمین میزان تقاضای نفت در مناطق مختلف جهان

منبع: چشم‌آنداز جهانی نفت - اوپک