راهی برای حل مشکل خلیج مکزیک به ذهنتان نمی‌رسد؟

مجید جویا: در حالی که تاکنون همه تلاش‌ها برای بستن چاه، جمع‌آوری و پاک کردن لکه نفتی ناشی از انفجار چاه نفت شرکت بریتیش‌پترولیوم، بی.پی در خلیج مکزیک با شکست مواجه شده و هیچ کس نتوانسته مانع از گسترش این لکه نفتی شود، نیاز به یک راه حل تکنیکی جدید به شدت احساس می‌شود. به نظر می‌رسد تنها راه باقی مانده در شرایط اضطراری کنونی، روی آوردن به عامه مردم و تقاضا از آن‌ها برای ارائه پیشنهادهایشان به منظور بهره‌گیری از فناوری‌هایی باشد که به ذهن مهندسین شرکت‌های بزرگ نرسیده است.

برای مثال در روز 28 ژوئن، بنیاد ایکس‌پرایز که نهادی غیرانتفاعی است و جوایزی را برای نوآوری‌های فناوری تعیین می‌کند؛ اعلام کرد که در حال بررسی احتمال تعیین جایزه‌ای بین 3 تا 10 میلیون دلار امریکا برای ارائه یک راه‌حل عملی به منظور حل بحران خلیج مکزیک است.

به گزارش نیچر، بی.پی در عرض یک هفته بعد از انفجار درخواست خود را اعلام کرد که منجر به ارائه هزاران پیشنهاد از سراسر جهان شد. ولی منتقدین می‌گویند که درخواست بنیاد ایکس‌پرایز که تقریبا 2 ماه بعد از وقوع حادثه اعلام شده، به چیزی بیش از یک آزمون مسائل عمومی ختم می‌شود.

پاک‌سازی
تاکنون گروه فناوری واکنشی جایگزین (ART) بی.پی، دریافت بیش از 116,500 مورد ثبت شده از پیشنهادها و نوآوری‌های مهندسی را برای توقف جریان نفت خروجی از خلیج مکزیک یا پاک‌سازی لکه نفتی و خسارت‌های ناشی از آن اعلام کرده است. به گفته مایک کورتز، مدیر فنی ای‌.آر.‌تی، بیش از 300 مورد از این پیشنهادها به منظور آزمایش و به‌کارگیری به مهندسین شرکت منتقل شده که از آن میان، بیش از 20 مورد هم‌اکنون در حال آزمایش است.

این نظریات به گفته کورتز تقریبا از سوی هر گروهی ارائه شده‌اند؛ بازه‌ای که از افراد عادی تا کارشناسان صنعتی و اساتید دانشگاه، همه را در بر می‌گیرد.

ی‌.پی در پاسخ به کسانی که ادعا می‌کنند ای.آر.تی تنها یک ویترین است، تاکید می‌کند که هر پیشنهادی را جدی می‌گیرد. هانتر راو، عضو وابسته برنامه ارزیابی فناوری‌های جایگزین واسطه‌ای (IATAP) در ای.آر.تی می‌گوید: «این یک رخداد بی‌مانند در خلیج است و نیاز به راه‌حلی بی‌مانند هم دارد. ما این فعالیت را برای هدف نهایی خود؛ که همانا بازیابی خلیج به وضعیت خود پیش از حادثه است؛ مطلقا ضروری می‌دانیم ».

این برنامه جدید برای بهره‌گیری از ایده‌های عمومی فدرال است که تحت نظارت گارد ساحلی ایالات متحده به موازات تیم ای.آر.تی بی.پی عمل می‌کند.

پیشنهادهای ثبت شده در سایت ای‌آرتی پس از ورود به یک بانک اطلاعاتی به 2 دسته تقسیم می‌شوند: کنترل در منبع و پاک‌سازی. مرحله بعدی، یک فرایند ارزیابی برای بررسی این‌ است که آیا این پیشنهاد قبل از این هم در نظر گرفته شده است یا خیر و مواردی که از این مرحله عبور می‌کنند، توسط گروهی شامل 50 متخصص در پاک‌سازی زیستی، فناوری‌های مرتبط با لکه نفتی و مهندسی مکانیک، جداسازی و بازبینی می‌شود.

به گفته بی.پی برخی از ایده‌های برگرفته از برنامه ای.آر.تی در عملیات پاک‌سازی به کار گرفته خواهند شد. برای مثال، شرکت‌های متعددی، محصولات خود را برای جداسازی جلبک‌های دریایی از محلول آب و نفت پیشنهاد داده‌اند. راو می‌گوید: «واقعیت این است که اکنون هیچ راهی برای انجام این کار وجود ندارد. تنها راه ممکن برای این که این بخش از خلیج مکزیک به وضعیت قبلی خود بازگردد، انجام کاری مانند این است».

محصول دیگری که توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرده، یک سانتریفیوژ برای جداسازی آب از نفت است که توسط شرکتی به نام Ocean Therapy Solution در لوئیزیانا که موسس آن کوین کاستنر (بازیگر معروف) است، تولید شده است. به گفته راو، این سیستم می‌تواند در هر روز تقریبا 800هزار لیتر محلول را تصفیه کند و به مراتب سریع‌تر و کارامدتر از دیگر سیستم‌های موجود در بازار است. بی.پی در نظر دارد تا 32 دستگاه از این سیستم را در خلیج مکزیک به کار بگیرد.

فرایند بسته؟
مدت کوتاهی بعد از آغاز نشت نفت، دواین اسپرادلین، مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره شرکت Innocentive مستقر در والتهام ماساچوست که در استفاده از پیشنهادهای عمومی تخصص دارد، توجه مدیران عالی‌رتبه بی.پی را در مورد همکاری برای راه‌حل‌ها به خود جلب کرد. اینوسنتیو شبکه‌ای شامل 200هزار حل‌کننده مسئله است.

هفته‌ها بعد از آن،در اوایل ماه ژوئن / اواسط خرداد، اسپرادلین پیامی را از بی.پی دریافت کرد که حاکی از تمایل مدیران این شرکت برای همکاری بود. ولی بعد از بازبینی سیاست‌های شرکت، بی.پی در یک ای‌میل به اسپرادلین گفت که معاهده‌های اسپرادلین «بیش از اندازه پیچیده و ظالمانه» است.

اسپرادلین می‌گوید: «بی.پی عمدتا به بسته‌های حاوی راه حل‌های جامعی علاقه‌مند است که توسط شرکت‌های تجاری تهیه شده باشند. من به آن‌ها اجازه می‌دهم تا به تعدادی از راه حل‌ها نگاه کنند، ولی در عین حال به شما می‌گویم که آن‌ها در یک فرایند بسته کار می‌کنند و طبق ارزیابی من تا به حال تقریبا 6 هفته زمان بالقوه را برای یافتن ایده‌های نوآورانه جدیدی که تاکنون به طور تجاری به بازار عرضه نشده‌اند، از دست داده‌‌اند».

اما بی.پی این را رد می‌کند. کورتز پاسخ می‌دهد: «ما از هر ایده جدیدی استقبال می‌کنیم و از طریق فرایند خود، خیلی از ایده‌های جدید نوآورانه را ارزیابی می‌کنیم».

شرکت‌های تجاری مانند پروتر اند گمبل، زیراکس و موسسات حکومتی مانند ناسا، عموما برای کمک گرفتن و یافتن راه‌حل‌هایی برای مشکلات درونی خود به اینوسنتیو رو می‌کنند.  این چالش‌ها می‌توانند پاداش‌های نقدی تا مبلغ یک میلیون دلار را به همراه داشته باشند. اینوسنتیو برای تشویق چالش‌های نوآورانه متن-باز خود، با تعدادی از شرکت‌ها همکاری می‌کند که شامل گروه انتشاراتی نیچر، اکونومیست و بنیاد راکفلر هم می‌شود.

در اواخر ماه آوریل / اوایل اردیبهشت، هنگامی‌که دامنه نشت مشخص شد، اینوسنتیو از جانب بی.پی یک چالش واکنش اضطراری را بدون هیچ‌گونه پاداش مالی بر روی صفحه اصلی خود قرار داد.

اسپرادلین می‌گوید: «ما به خود این اجازه را دادیم که چالش نشت نفت را بر روی سایت قرار دهیم، چرا که متقاعد شده بودیم به محض این که بی.پی بفهمد که وضعیت موجود تا چه حد جدی است، به دنبال هر راه‌حل ممکن از افراد حرفه‌ای حلال مسئله خواهد گشت».

به گفته اسپرادلین، مسئله اینوسنتیو که تاریخ پایان آن 16 جولای / 25 تیر است، تاکنون بیش از 2400 پاسخ ثبت شده داشته که کمتر از نیمی از آن‌ها راه‌حل‌های عملی هستند و خیلی از آن‌ها را می‌توان به راحتی اجرا کرد.

یکی از راه حل‌هایی که برای مسئله اینوسنتیو مطرح شد، حمله به نفت زیر آب با اتصال قایق‌های پوشیده شده با یک ماده سنگین بود تا مانعی حفاظتی را در اطراف مناطق در خطر سواحل لوئیزیانا ایجاد کنند. در گذشته، حل‌کننده‌های مسئله اینوسنتیو با موسسه بازیابی نشت نفت در کوردووای آلاسکا همکاری کرده بودند تا مشکلات ناشی از نشت نفت اگزون‌والدز را برطرف کنند.

نبود شفافیت
ولی اسپرادلین می‌گوید که بی.پی هیچ‌گاه اطلاعات بیشتری برای کمک به فرایند نوآوری باز برای نشت نفت در خلیج مکزیک ارائه نکرده است: «بیشتر افراد در شبکه ما مجبورند به سفرهای ماهی‌گیری بزرگ بروند تا دریابند که ساختار و ترتیب تجهیزات در بستر دریا باید چگونه باشد.اگر داده‌های بستر دریا پنج هفته پیش از این در دسترس افراد خارج از بی.پی قرار می‌گرفت، تصور کنید که دنیا چگونه می‌توانست به این مشکل واکنش نشان دهد. این فرایند را می‌شد از همان روز اول مدیریت کرد و جوامع بین‌المللی می‌توانستند با بی.پی همکاری کنند تا شانه به شانه افراد پاسخگو، راه‌حلی برای مشکل بیابند».

کارشناسان همچنین می‌گویند که برخی از راه‌حل‌ها را می‌شد سال‌ها پیش از این تصحیح کرد؛ البته در صورتی که کمک‌های مالی مناسب برای این نوع تحقیق و توسعه در اختیار آن‌ها قرار می‌گرفت. نانسی کینر، مهندس محیط زیست و از گردانندگان مرکز پژوهش واکنش ساحلی در دانشگاه نیوهمپشایر در دورهام می‌گوید: «خط پایان برای همه این تحقیقات این بود که پولی برای آن سرمایه‌گذاری نشده بود، چه توسط دولت فدرال و چه توسط صنعت».

اسپرادلین اشاره می‌کند: «شرکت‌ها انگیزه کمتری برای سرمایه‌گذاری بر روی پیشگیری، برنامه‌ریزی و بازیابی از فاجعه دارند؛ ولی پاک‌سازی نفتی واقعیتی از زندگی برای صنعت نفت و گاز است. درک این واقعیت که ما دست‌وپا می‌زنیم تا یک فناوری خوب برای پاک‌سازی پیدا کنیم، تا حدی  سخت و مطلقا غیر قابل قبول است».