وجدان متخصص را می‌توان خرید!

یکی دیگر از کارهای متخصصان، انجام پژوهش‌هایی است برای دستیابی به یک هدفِ از پیش تعریف‌شده؛ یا تفسیر پژوهش به نفعِ موضوع مورد نظر خودشان و کسی که پژوهش را سفارش داده است. متخصصان، روش‌های پیچیده‌ای برای این گونه حقه‌بازی‌ها بلدند، اما گاه می‌توان نمونه‌های کُمیک این دغل‌بازی‌ها را هم دید. در روز 23 دی ماه، در تارنمای سازمان حفاظت محیط زیست، به نقل از معاون محیط زیست انسانی آن سازمان آمد که: «بر اساس مطالعات سال ۱۳۹۵ سهم خودروهای سواری اعم از شخصی، ون و تاکسی در تولید آلودگی سه درصد است. علیرغم این که این دستگاه‌ها ۸۰ درصد ناوگان را تشکیل می‌دهند...». در تیتر گزارش هم آمده است: «۸۵ درصد آلودگی هوا ناشی از تردد اتوبوس‌ها و کامیون‌های فرسوده است». رییس سازمان محیط زیست نیز چند بار گفته است که بیشترِ آلودگی هوای تهران، بر اثر رفت و آمد شبانه‌ی کامیون‌های فرسوده است.

هر آدم عادی می‌تواند به‌راحتی حس کند که سهم بزرگ‌ترِ آلودگی‌ هوا در شهرها مربوط به خودروهای شخصی است، چرا که هم تعداشان زیادتر است و هم رفت و آمدشان در شهر بیشتر است. همچنین با دقت در آن گزارش می توان دریافت که منظور از «سه درصد»، فقط ذرات معلقِ ناشی از سوخت بوده (که گویا در پس‌سوزِ کامیون ها و اتوبوس‌ها بیشتر است) و نه مجموع آلودگی‌ها. به عبارت دیگر، در گزارش‌سازیِ یادشده، بخشی از نتیجه‌ی پژوهش، به کل کار تسری داده شده است.

می‌توان حدس زد که شرکت‌های خودروساز و واردکننده‌ی خودرو و لوازم یدکی، معامله‌گران بنزین، تراست‌های راه‌سازی، و حامیان این‌ها در حکومت که میوه‌چینانِ دوزخِ ترافیک هستند، به قصد تطهیر خود و برای جلوگیری از اصلاح رفتار مردم (در کم کردن خرید و استفاده از خودرو) چنین پژوهش‌هایی را سرهم و در رسانه‌ها پخش می‌کنند. چنان که در آمریکا هم دانشمندانی هستند که مطابق پژوهش‌هایشان، کره‌ی زمین گرم‌تر نشده یا اگر شده، نتیجه‌ی فعالیت انسانی نبوده است.

اگر نظارتِ مردمی بر طرح‌های توسعه و عمران (حتی تخصصی‌ترین‌شان) نباشد، کارشناسان و مدیران استعداد زیادی برای غلطیدن به فساد و غارت جان و مال همگان دارند.