آنچه در اینجا می خوانید خلاصه گفته های دکتر راودراد است.
* نخست باید بگویم که با یک رسانه دولتی نمی توانیم، رسانه دینی داشته باشیم. وقتی رسانه، دولتی است، دین را متاثر می سازد و ابزاری می شود برای توجیه حکومت بر جامعه؛ در حالی که اگر ما در کنار رسانه های دولتی، رسانه های خصوصی هم داشتیم که به سراغ ترویج دین در جامعه بروند، این شائبه کمتر پیش می آمد.
* رسانه دینی موثر آن است که در فضایی رقابتی با رسانه های دیگر حضور داشته باشد و بتواند مخاطب خود را جذب کند؛ یعنی رسانه ای با اهداف صرفا دینی؛ اما نحوه اداره حرفه ای.
* بعضی اقدامات به ظاهر دینی تلویزیون می تواند کارکرد های ضد دینی داشته باشد؛ مثلا نمایش مستقیم مناسک مذهبی از تلویزیون مانند روضه خوانی ضد دین است؛ چون هر چیز فضا و مکان متناسب با خود را لازم دارد. مسلما ارتباط و برخورد با روضه در مورد کسی که در خانه در حال خواب و استراحت است یا در مهمانی یا در حال غذاخوردن و فعالیت های مختلف است، با کسی که در فضای مذهبی روضه یعنی در حسینیه و مسجد است و با خواست و نیت قلبی رفته که بشنود و گریه کند، تفاوت دارد.
* روضه ای که از تلویزیون در این فضای متفاوت پخش می شود ، تاثیرات متفاوتی هم خواهد داشت. برای درصد بسیار کمی از مخاطبان مثل خانم های مسن که دلشان می خواهد، روضه بشنوند؛ اما نمی توانند از خانه بیرون بروند، ممکن است تاثیرات مثبتی داشته باشد؛ ولی برای اکثر مخاطبانی که در معرض آن قرار می گیرند، این تاثیر را ندارد؛ یا شبکه را عوض می کنند یا در بعضی مناسبت ها که همه شبکه ها همین را پخش می کنند، با نارضایتی و حالت معترض به آن نگاه می کنند؛ بنابراین روضه ای که در مسجد می تواند روی مخاطب اثر بگذارد، در خانه فقط باعث خنده و تمسخر می شود.
* با این شیوه تبلیغ دین در رسانه مخالفم. مخاطب هر نظری نسبت به حکومت و دولت داشته باشد، روی نظر او نسبت به دین هم تاثیر می گذارد. اگر او به آن رسانه دولتی اعتماد نداشته باشد -که بسیاری ندارند- با برنامه های دینی هم با بی اعتمادی روبه رو می شود؛ پس به جز اینکه جای مناسک آیینی در تلویزیون نیست، در مورد تلویزیون ما این آسیب هم وجود دارد.
* ما اکنون مخاطبان برنامه های دینی تلویزیون نیستیم. ما مخاطب مجبورشده آنیم؛ چون چاره ای جز تماشای همین ها که هست نداریم. اگر مخاطبان قدرت انتخاب داشته باشند، تعدادشان کم می شود؛ اما کیفیتشان بالا می رود. مثال آن هم تلویزیون دینی متعلق به اونجلیست هاست که سخنرانی و شعائر مذهبی کلیسا را از تلویزیون پخش می کند. کسانی که نمی توانند به کلیسا بروند، آن شعائر را همراه تلویزیون انجام می دهند و به موعظه کشیش گوش می کنند. مخاطبان آن در مکاتبه های خود نوشته بودند که کاش زمان پخش فلان مراسم را تغییر می دادید که ما بعد از بردن بچه ها به مدرسه آن را انجام دهیم؛ اگرچه تعدادشان کم بود ولی چون خودشان این شبکه را انتخاب می کردند، فعال بودند.
* در تلویزیون نمی توان بحث و نشست دینی یا سخنرانی داشت؛ برای اینکه تلویزیون رسانه تصویر است، نه رسانه سخن؛ مگر اینکه آن گفت و گو جنبه تصویری داشته باشد؛ مثلا روی یک فیلم، سریال یا عکس صحبت شود در حین صحبت کارشناس تصاویر مربوطه نشان داده شود.
* سخنرانی مذهبی در تلویزیون برای مخاطب گیرایی ندارد؛ چون تلویزیون رسانه ای سرگرم کنندهاست. از نظر عمق و سطح رادیو رسانه عمیق تری است؛ برای همین بعضی کارشناسان رسانه به اصطلاح می گویند رادیو رسانه روشنفکران است.بحث های فکری را می توان در رادیو طرح کرد؛ برای همین «رادیو معارف» جای درستی قرار گرفته است. چون معارف دینی را فقط با سخن گفتن می توان تشریح کرد؛ اما در تلویزیون باید احساسات مخاطب را را با نمایش مناسک آیینی برانگیخت؛ مثلا با نمایش تعزیه که برنامه دیدنی است.
* برای همین در تلویزیون تبلیغ دینی به روش غیر مستقیم با نمایش مناسک آیینی و برنامه های سرگرم کننده ممکن است؛ نه با استفاده از پخش سخنرانی و روضه و دعا.
* در حال حاضر، سریال «کلید اسرار» سریال دینی ما است. کپی ایرانی آن را هم ساخته اند؛ «شاید برای شما هم اتفاق بیفتد». بر این مژده گر جان فشانم رواست! چرا باید از کلید اسرار تقلید کنیم. چطور می شود سریال «کیف انگلیسی» و «در چشم باد» که تاریخی-ایدئولوژیک هستند، این قدر قوی اند، اما وقتی پای دین وسط می آید کمترین خلاقیت وکار هنرمندانه نمی بینیم؟
* سریال دینی آن است که بخواهد دین را ترویج کند، نه اینکه وقایع دینی را نشان دهد.
* آنچه با معیارهای مدیران و سیاست گزاران رسانه ما جور در می آید، فعلا کلید اسرار است که نشان می دهد هر بلایی سر کسی بیاوری، یک دقیقه دیگر سر خودت می آید! این یعنی عامه پسند کردن دین و خودش ضد دین می شود.
نظر شما