هنر و احیا در احیا؟!

شناخت، حفظ، بهبود عملکرد و کارکرد بناهای تاریخی مطابق نیازهای روز و با ایده تضمین بقای جسم و جان این گونه آثار و توجه ویزه به ارزش‌های نهفته در این ابنیه و هم‌چنین جریان یافتن زندگی دوباره در آن‌ها و به گردش اقتصادی درآمدن آن‌ها از طریق هنر و بهره‌گیری از دانش روز شیوه‌ای است که طی سال‌های اخیر به ان توجه شده است. یکی از وظایف اصلی دست‌اندرکاران این صنعت عظیم، عمومی کردن احیا و افزایش میزان مشارکت مردمی از طریق سازمان‌های مردم‌نهاد هم‌چون بخش خصوصی در آن است. این روش جدید می‌تواند ناشی از شناخت و درک اندیشه و ارزش‌های این اثار و توجه به فرایند و نظام برنامه‌ریزی منسجم و واقع‌گرایانه و بهره‌گیری از دانش‌های روز است.

حاصل این رویکرد، جریان یافتن زندگی دوباره در این آثار و نشان‌دهنده درک صحیح، منطقی و رو به کمال متولیان و پیشروان این تفکر نوین در زمینه ابنیه تاریخی است. بنابراین از جمله مهم‌ترین راهبردها و فرایندهای متصور برای حفظ و تضمین بقای آثار تاریخی و فرهنگی، احیای آن بر اساس ارزش‌های نهفته در آن و نیازهای روز است. از این رو احیاء، مجموعه کاملی از فعالیت‌ها برای حفاظت پایدار بناهای تاریخی است. اگر چه مفهوم احیا و بهره‌برداری در سال‌های کنونی به جالش کشیده شده است، اما از سویی دیرینه ساخت، بازساخت، تعمیر، حفظ و حتی مرمت مورد پرسش قرار گرفته است و از سوی دیگر در جامعه ما مفاهیم جدید آن‌ها با پشتوانه نظری جهانی توسعه مطلوب نیافته و این فعالیت‌ها با نگرانی دنبال شده و از نقطه نظر مبانی نیز در خصوص چگونگی استفاده از نگرش و وازگان جهانی توافق همگانی در ایران امروز وجود ندارد.

زیرا استراحت، اقامت و گذراندن اوقات فراغت در ابنیه تاریخی تجربه جدیدی از ارتباط انسان با فضاهای سنتی در دوران گردشگری مدرن است. ورود بناهای تاریخی و فرهنگی به چرخه بهره برداری اقتصادی با توجه به قدمت بیش از هفت هزار ساله ایران و بناهای تاریخی به یشمار کشور، می‌تواند یکی از محورهای اصلی توسعه اقتصادی کشور از طریق پویائی صنعت پذیرایی، فراغت، آسایش و تفریح (Hospitality, Leisure and Rrecreation Industry) باشد که در گردشگری داخلی و خارجی تحقق پیدا می‌کند. بازسازی و احیای بناهای تاریخی چندی است توسط سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و با مدیریت صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی شروع گردیده است. این امر می‌تواند به پیوند حوزه گردشگری به میراث گرانبهای فرهنگی ملت ایران کمک نموده و به توسعه صنعت گردشگری و تقویت اقتصاد ملی و تجربه نوینی از زندگی در فضای سنتی منجر شود. این رویکرد باعث تبدیل تهددیدات ناشی از تخریب میراث فرهنگی کشور به فرصت‌هایی برای توسعه بهینه زیرساخت‌های صنعت گردشگری و رشته‌های وابسته با هزینه و زمان اندک، ورود سرمایه عظیم و راکد بناهای تاریخی به چرخه اقتصادی و ایجاد اشتغال مولد، مقاوم‌سازی اقتصاد و توسعه کشور محسوب می‌گردد.

به این منظور صندوق احیاء و بهره‌برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی رسالت عظیمی برای خود قائل است تا با استفاده از تمامی ابزارها این مزیت نسبی گردشگری کشور را از روش‌های گوناگون و از جمله هنر به مزیت رقابتی تبدیل کند تا ضمن آن که گردشگران داخلی و خارجی از لذت زیست موقت در چنین بناهایی بهره‌مند شوند، این بناها از ورطه نابودی نیز نجات پیدا نموده و هزینه مرمت، احیا و نگهداری آن نیز از بودجه عمومی کشور حذف گشته و دولت به اولویت‌های دیگرش بپردازد.

در این زمینه نخستین جشنواره ملی عکس بناهای تاریخی ایران احیاء به همت صندوق احیاء و بهره‌برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی به منظور پیگیری این راهبرد و اجرای بهتر سیاست‌های تنظیمی و توجه بیشتر به ابنیه تاریخی کشور و عمومی شدن فرهنگ احیاء بناهای تاریخی برگزار شده و امروز مراسم اختتامیه برای تعیین برندگان و تقدیم جوایز آنان اجرا خواهد شد. عکاسی هنر شکار لحظه ها و نقطه وصل سلیقه و فن‌آوری محسوب می‌گردد و از این طریق می‌توان آوردگاهی برای شناخت بیشتر مردم کشورمان و جهانیان از بخش مهمی از هویت تاریخی ایران زمین فراهم کرد. این جشنواره ضمن آن که توانسته است فضایی هنری را برای رقابت صمیمانه همه علاقه‌مندان به آثار تاریخی کشور فراهم نماید، زمینه مشارکت فعال عکاسان کشور را در این رویداد فرهنگی که آوردگاهی برای عرضه بخش مهمی از هویت تاریخی ایران به مدد هنر عکاسی است نیز برای توجه، فرهنگ‌سازی، مسئولیت‌پذیری و مشارکت بیشتر به منظور احیای این ابنیه تاریخی، مردمی کردن فرایند احیای بناهای تاریخی، به چرخه اقتصادی انداختن و تولید و افزایش ثروت عمومی در کشور فراهم ساخته است. ان‌شاالله!