با تداوم فعالیتهای صلح آمیز هسته ای و راه اندازی و مکان یـــابی سایت های جدید برای غنی سازی اورانیوم تا مقیاس 20 درصد، روند تشدید جنگ روانی و اظهار نظر تند مقامات غرب علیه کشورمان دو چندان شده است. بی تردید هدف راهبردی کلیت غرب در وضعیت فعلی در مورد ایران، اعمال مکانیزم های تنبیهی از طریق مجاری شورای امنیت و القای ایران هراسی در منطقه است.
از نظر غرب هر تلاشی از سوی ایران برای دستیابی به چرخه سوخت هسته ای، مترداف با توانایی تولید جنگ افزارهای هسته ای ارزیابی می شود. اگرچه پیمان منع اشاعه سلاحهای هسته ای (NPT) حق همه اعضا، برای دستیابی به فنــاوری صلح آمیز هسته ای از جمله تولید سوخت هسته ای، را به رسمیت شناخته است. اما در عین حال اراده قوی برای مقابله با این حق قانونی کشــــورها در اروپـا و امریکا وجود دارد. عملکرد چندین ساله غرب در مقابل برنامه های صلح آمیز هسته ای کشورمان نشانگر این موضوع مهم است که هیچ فناوری در جهان به اندازه فناوری هسته ای با موضوعات سیاسی وامنیتی عجین نشده است. به همین دلیل پذیرش حق کشورهایی از جمله ایران به عنوان یکی از متعهدین به پیمان(NPT) از نظر غرب نشأت گرفته از نیات رهبران و نه «حق و حقوق قانونی» آنان است.
در این ارتباط کشورهایی که در اردوگاه غرب قرار دارند، حق بهره مندی از فناوری هسته ای و تولید و انباشت بمب اتمی را نیز دارند مثال روشن آن اسرائیل است که بدلیل اشتراک منافع با غرب نه تنها به تولید وانباشت سلاحهای هسته ای و کشتار جمعی اقدام نموده بلکه بارها کشورهای مسلمان را به استفاده از این نوع سلاحهای مخرب و ضد بشری تهدید کرده است. اما اگر کشوری، در مسیر خواست غرب حرکت نکند و نظم موجود بین المللی و تقسیم بندی غیرعادلانه کشورها (به دارا و ندار) را نپذیرد، از طرف غرب متهم به نقض قوانین بین المللی و امنیت جهانی خواهد شد. حتی اگر مراجع بین المللی نظیر آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) بارها صلح آمیز بودن این فعالیت ها را تأیید کند.
اصولاً ایران حقوقی فراتر از حقوق خود طبق قوانین بین المللی نمی خواهد و صرفاً در پی بهره مندی و اعمال حقوق مشروع خود بر اساس بند 4 و 6 NPT در مقابل پایبندی به تعهداتش است. از سوی دیگر در طول سال های گذشته ایران برای راست آزمایی و اعتمادسازی متقابل برغم اقدامات تحریک کننده غرب، اجازه بازدید و نظارت کامل را به مأموران آژانس بین المللی اتمی داده است و آژانس بین المللی انرژی اتمی حدوداً چند هزار ساعت کار بازرسی از تأسیسات ایران انجام داده و هیچ یک از گزارش های مدیر کل آژانس مؤید انحراف برنامه های صلح آمیز هسته ای ایران نبود. حتی در دورۀ گذشته ایــران برای اثبات صداقت خویش به غرب نزدیک به دوسال دواطلبانه همه فعالیت های هسته ای خـــویش را به حالت تعلیق درآورد. ولی غرب، این اعتماد و حسن نیت را با بی اعتمادی و با عدم صداقت جواب داد و تعلیق دائمی و عدم انجام هیچ گونه فعالیت هسته ای را ضرورت لازم برای تداوم همکاری وگفتگو در این زمینه اعلام نمود. اخیراً نیز پس از گزارش جنجالی آمانو و تشدید تبلیغات سوء رسانه ای با بازگشت به نقطه صفر، غرب خواهان تعلیق غنی سازی اورانیوم و اثبات صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای ایران شده است.
به نظر می رسد، اکنون مذاکرات هسته ای ایران یعنی آژانس و غرب در مرحله آزمون سخت قرار گرفته اند. ایران بر اساس حقوق مشروع خود همچنان بدنبال دست یابی به سوخت لازم برای راکتورها تأزه تأسیس بوده و خواهان پذیرش کشورمان به عنوان عضو متعهد پیمان (NPT) و صاحب دانش هسته ای از طرف غرب و جامعه بین المللی است. غرب به رهبری امریکا اقدامات ایران را خلاف قوانین موجود نظام بین الملل دانسته و مسیر انتخابی را نیز تلاش در راستای دستیابی به تسلیحات اتمی می داند و در این میان مدیرکل جدید آژانس (آمانو) بــا تــــأثیر پـــذیری از غرب، فعالیت های هسته ای ایران را تضعیف کننده پیمان (NPT) اعلام می کنند، به هرحال به نظر می رسد که اقدامات عملی طرفین منازعه در روزهای آتی شفاف تر و عملی تر از گذشته خواهد بود. گزینه غرب در وضعیت فعلی تشدید اقدامات قهری از طریق شورای امنیت سازمان ملل خواهد بود و در این مسیر بیشترین تلاش را در جهت همراه ساختن روسیه و چین برای ایجاد وحدت رویه در اعمال فشارهای سیاسی برای توقف کامل چرخه سوخت هسته ای ایران خواهد بود.
در ماههای اخیراً روسیه با بازگشت از مواضع قبلی خود، همراهی و همگامی با غرب را در پیش گرفته و خواهان همکاری کامل ایران با خواسته های آژانس شده است. گرچه چین به صورت ضمنی مخالف تشدید تحریم های اقتصادی و سیاسی علیه ایران هست. با این وجود پکن در قطعنامه های ضد ایرانی غرب در شورای امنیت هیچ وقت از حق و تو خود استفاده ننموده است. بنابراین بعید به نظر می رسد پکن یک تنه و به تنهایی در قامت یک متحد استراتژیک در مقابل غرب و در دفاع از مواضع ایران بیایستد.
مواضع ایران پس از رد پیشنهاد مبادله سوخت اجلاس سه جانبه تهران تا حدودی روشن تر شده اســت به نـــظر می رسد کـه ایران قصد دارد با راه اندازی سایت های جدید هسته ای و تداوم غنی سازی عزم و اراده خود را به نمایش گذارد از این بعد همه چیز به شدت بحران ایجاد شده در نظام بین المللی بستگی خواهد داشت، ایجاد اجماع در داخل گروه 1+5 برای اعمال تحریم علیه ایران برای امریکا هزینه هایی دارد که این کشور مجبوربه پرداخت آن خواهد شد. روس ها پس از بدقولی بالاخره با راه اندازه ی پروژۀ نیروگاه بــوشهر نشان دادند که همکاری با ایران را بعنوان منبع سودآور ونیز پرستیژ بین الملل می بینند، پکن نیز به بازار نفتی ایران را بعنوان یگانه راه مطئمنی برای تأمین نیازهای روبه رشد خود چشم دوخته است. بنابراین جلب رضایت -پکن و مسکو برای غرب حیاتی و پـــرخــــرج خواهد بود. بحث اصلی این است که اعمال تحریم های بین المللی تا چقدر ایران را وادار به انصراف از اقدامات و فعالیت های هسته ای خود خواهد کرد. تجربه تحریم های گذشته این نکته اساسی را ثابت نموده که این اقدامات در مورد ایران کارآیی لازم را نداشته است. چرا که موقعـیت منطقه ای ایران و نفوذ گسترده آن در خاورمیانه مانع از انزوای بین المللی ایران خواهد شد. از سوی دیگر ایران در این ماجرا تنها از حقوق قانونی خود براساس پیمان بین المللی استفاده نموده و همانند دیگر کشورهای درحال توسعه مانند آرژانتین، برزیل -الجزایر خواهان استیفای حقوق خود می باشد. همچنین توانمندهای دفاعی ایران به حدی رسیده است که هرگونه تعرض به تمامیت ارضی و ملی کشورمان با واکنش مناسب مواجه خواهد گشت. گرچه در وضعیت فعلی ایران همچنان خواهان تعامل و مسیرهای دیپلماتیک برای حل و فصل بحران هسته ای است. با این وجود اعمال فشار ومکانیزم های تنبیهی منعکس است ایران را وادار به اتخاذ گزینه دیگر، یعنی محدود نمون فعالیت های آژانس و اقدامات متقابل به مثل نماید.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران
نظر شما