بزرگ‌ترین بقایای برخورد شهاب‌سنگی روی زمین

محبوبه عمیدی: سیارک 2012DA14 که 15 فوریه 2013/بیست‌وهفتم بهمن‌ماه جاری از فاصله 32هزار کیلومتری زمین گذشت، یکی از بزرگ‌ترین اجرام آسمانی به‌شمار می‌رود که تا این حد به زمین نزدیک شده و بی‌هیچ برخوردی عبور کرده است؛ اما شهاب‌سنگ 15 متری که صبح همان‌روز برفراز روسیه منفجر شد، به همراه دهانه‌های برخوردی متعددی که روی زمین دیده می‌شود، نشان می‌دهد سیاره ما همیشه این‌قدر خوش‌شانس نبوده است.
گودال‌های عظیمی که در بعضی از نقاط زمین دیده می‌شوند، تنها یادگار برخورد شهاب‌سنگ‌ها با زمین هستند. در حال حاضر صد و چند دهانه برخوردی روی زمین باقی مانده، درحالی‌که به‌خاطر حرکت‌های تکتونیکی پوسته زمین و هم‌چنین فرسایش ناشی از آب و باد، آثار اغلب دهانه‌های برخوردی طی 4.5 میلیارد سال عمر زمین محو شده است. اگر جو زمین، فرسایش و حرکت‌های پوسته‌ای زمین (که منجر به آتشفشان و زلزله می‌شود) وجود نداشت، سطح زمین همانند ماه آبله‌گون می‌بود. بر اساس شواهد علمی کنونی بسیاری از محققان به اتفاق این 10 گودال عظیم را بازمانده از برخورد بزرگ‌ترین شهاب‌سنگ‌ها با زمین ما می‌دانند.

دهانه برخوردی Vredefort
زمان برخورد: حدود 2میلیارد سال پیش
مکان برخورد: Free State، آفریقای جنوبی
مشخصات: دهانه برخوردی Vredefort که در آفریقای جنوبی وجود دارد، با قدمتی نزدیک به 2میلیارد سال و قطر 190 کیلومتر به عنوان بزرگ‌ترین دهانه برخوردی روی زمین شناخته می‌شود. این دهانه در سال 2005/1384 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

ساختار سادبری
زمان برخورد: نزدیک به 1.8میلیارد سال پیش
مکان برخورد: اونتاریو، کانادا
مشخصات: ساختار زمین‌شناسی سادبری در اونتاریو با عرضی حدود 130 کیلومتر یکی دیگر از بزرگ‌ترین دهانه‌های برخوردی روی زمین به‌شمار می‌رود. این ساختار با قدمتی 1.8میلیارد ساله از قدیمی‌ترین یادگارهای زمین از برخورد اجرام آسمانی نیز هست.

دهانه برخوردی Acraman
زمان برخورد: حدود 580میلیون سال پیش
مکان برخورد: استرالیای جنوبی، استرالیا
مشخصات: در محل این برخورد در حال حاضر دریاچه‌ای به همین نام قرار دارد که عرض آن نزدیک به 90 کیلومتر تخمین زده می‌شود.

دهانه برخوردی Woodleigh
زمان برخورد: نزدیک به 364میلیون سال پیش
محل برخورد: استرالیای غربی، استرالیا
مشخصات: دهانه این گودال که در نتیجه برخورد یک شهاب‌سنگ با زمین منطقه به وجود آمده، در سطح زمین مشخص نیست و به همین دلیل محققان در مورد ابعاد آن اتفاق‌نظر ندارند. آن‌ها ابعاد این گودال را بین 40 تا 120 کیلومتر ارزیابی می‌کنند.

دهانه برخوردی مانیکواگان
زمان برخورد: حدود 215میلیون سال پیش
مکان برخورد: کبک، کانادا
مشخصات: این دهانه برخوردی که در حال حاضر دریاچه مانیکواگان را تشکیل داده، به‌رغم اثرات مخرب فرسایش زمین بر آن یکی از بزرگ‌ترین دهانه‌های برخوردی جهان به‌شمار می‌رود. محققان می‌گویند این گودال به قطر 100 کیلومتر یکی از سایت‌هایی است که به خوبی محافظت شده‌اند.

دهانه برخوردی Morokweng
زمان برخورد نزدیک به 145میلیون سال پیش
مکان برخورد: North West، آفریقای جنوبی
مشخصات: این دهانه برخوردی که در نزدیکی صحرای کالاهاری در آفریقای جنوبی واقع شده، حاوی بقایای سنگواره‌ای به‌جامانده از شهاب‌سنگی است که با آن برخورد کرده است.

دهانه برخوردی کارا
زمان برخورد: حدود 70.3میلیون سال پیش
مکان برخورد: Nenetsia، روسیه
مشخصات: این گودال که دچار آسیب‌های شدید ناشی از فرسایش شده، دهانه برخوردی است که روی زمین دیده نمی‌شود. زمین‌شناسان می‌گویند این ساختار را احتمالا دو دهانه برخوردی هم‌جوار ایجاد کرده که یکی کارا و دیگری Ust-Kara نام گرفته است.

دهانه برخوردی Chicxulub
زمان برخورد: نزدیک به 65میلیون سال پیش
مکان برخورد: یوکاتان، مکزیک
مشخصات: به عقیده بسیاری از محققان این دهانه برخوردی که در شبه‌جزیره یوکاتان در مکزیک واقع شده، می‌تواند نتیجه برخورد شهاب‌سنگی به زمین باشد که عامل یا حداقل یکی از عوامل انقراض دایناسورها در 65میلیون سال پیش بوده است. قطر این دهانه بین 170 تا 300 کیلومتر تخمین زده می‌شود که اگر روزی اثبات شود آن را به بزرگ‌ترین دهانه برخوردی روی زمین تبدیل خواهد کرد.

دهانه برخوردی Popigai
زمان برخورد: نزدیک به 35.7میلیون سال پیش
مکان برخورد: سیبری، روسیه
مشخصات: محققان روسی می‌گویند این گودال میلیاردها قیراط الماس را در خود جای داده است و می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین ذخایر الماس روی زمین باشد. این الماس‌ها «الماس برخوردی» نامیده می‌شوند.

دهانه برخوردی خلیج چساپیک
زمان برخورد: حدود 35میلیون سال پیش
مکان برخورد: ویرجینیا، ایالات متحده
مشخصات: این دهانه برخوردی که در اولین سال‌های دهه 1980/1360 کشف شده در 201 کیلومتری واشینگتن دی.سی قرار گرفته است. محققان قطر این دهانه را حدود 85 کیلومتر تخمین می‌زنند.
53273