بزرگترین قاتل ایرانی‌ها کدام است؟/ سرطان، تصادف، چاقی یا فشار خون؟

آرزو رستم‌زاد: تا چند سال قبل، عوامل مرگ و میر ایرانی‌ها تقریبا ثابت بود. بیماری‌های قلبی در صدر جدول یکه‌تازی می‌کردند و تصادفات جاده‌ای، سایه به سایه این بیماری‌ها جان هزاران ایرانی را می‌گرفتند. با این حال پازل مرگ در ایران مرتب تغییر شکل می‌دهد. حالا بیماری‌های قلبی، چاقی و سرطان سه عامل اصلی مرگ و میر در ایران هستند. عواملی که هر سال جان 250 هزار نفر را می گیرند.

در سال گذشته، 372هزار و 279 مرگ در ایران به ثبت رسیده که بیماری‌های قلبی و عوامل زمینه ساز آنها مثل چاقی و فشار خون بالا، باز هم متهمان ردیف اول علت این مرگ و میرها هستند.

تصادفات جاده‌ای که تا چند سال قبل رتبه دوم و بعدتر، رتبه سوم را در میان عوامل مرگ و میر ایرانی‌ها به خود اختصاص داده بود، حالا با کاهش 10درصدی، به رتبه چهارم جدول آمده و جای خود را به سرطان داده است. بیماری‌ای که هر سال دستکم 30هزار نفر از ایرانی‌ها را قربانی می‌کند.

سکته، دود، دیابت

بیماری‌های قلبی اگرچه اولین دلیل مرگ و میر ایرانی‌ها هستند اما خیلی پیش تر از آنکه سکته قلبی جان 136هزار قربانی این عارضه را بگیرد، فشار خون و چربی بالا، دیابت، مصرف سیگار، قلیان، آلودگی هوا، چاقی و کم تحرکی زمینه را برای بروز سکته آماده می‌کند. سن ابتلا به دیابت در ایران 10 تا 15سال کمتر از نرخ جهانی است و حدود 9درصد از جمعیت 25 تا 60 ساله ایران، مبتلا به این بیماری هستند.

25 میلیون نفر در کشور اضافه وزن دارند و به گفته معاون بهداشت وزارت بهداشت، هرسال مرگ 34 هزار نفر به نوعی به چاقی شان مربوط می‌شود. از سوی دیگر حداقل 10میلیون نفر از ایرانی‌ها مبتلا به فشار خون بالا هستند که این بیماری زمینه ساز مرگ 83 هزار نفر در سال می‌شود.

سن سرطان، امروز پایین تر از دیروز

در ایران، سرطان معده کشنده ترین سرطان است و بعد از آن سرطان‌های پستان، پوست، روده بزرگ، خون، ریه، مری، استخوان، اعصاب مركزی، پروستات و غدد لنفاوی رایج ترین سرطان‌هایی هستند که ایرانی‌ها به آن‌ها مبتلا می‌شوند. وزارت بهداشت اگرچه اعلام می‌کند وضع سرطان در ایران خیلی بهتر از میانگین جهانی است اما تغییر الگوهای ابتلا به این بیماری در کشور، زنگ خطر را به صدا درآورده است.

سن ابتلا به سرطان‌های گوارشی و سرطان سینه، در مقایسه با میانگین جهانی کاهش پیدا کرده و این یعنی سرطان، بیشتر از گذشته جوان‌های ایرانی را تهدید می‌کند. زنان ایرانی 10سال زودتر از هم جنسان خود در دیگر کشورها به سرطان سینه مبتلا می‌شوند و سرطان روده که معمولا در افراد بالای 50 سال دیده می‌شود، در ایران مردان زیر 50 سال را درگیر می‌کند.

شاید به همین دلیل باشد که سرطان حالا توانسته است با 30هزار قربانی در سال به رده سوم عوامل مرگ ایرانی‌ها برسد.

دود؛ همپای تصادفات آدم می‌کشد

در سال گذشته، 13 هزار و 905مرد و 4هزار و 89 زن در تصادفات جانشان را از دست دادند که بیشترشان ساکن استان‌های فارس و تهران بودند. این آمار اما نسبت به سال قبل از آن، 10درصد کاهش داشته و تصادفات را به چهارمین عامل مرگ ایرانی‌ها تبدیل کرده است.

مرگ و میر ناشی از اعتیاد هم اگرچه همپای تصادفات کاهش پیدا کرده و از 4700 مرگ در سال 83 به حدود 3هزار نفر در سال 92 رسیده است، اما همین رقم هم وقتی با مرگ و میر ناشی از مصرف دخانیات جمع شود، رقمی نزدیک به مرگ و میر ناشی از تصادفات را تحویل می‌دهد؛ 14هزار مرگ به خاطر دود و مواد.

آنها به قتل می‌رسند

آخرین آمار مرگ‌های ناشی از سلاح سرد که سازمان پزشکی قانونی منتشر کرده، به سال 1391 برمی گردد. در این سال 799 نفر با سلاح سرد کشته شده اند که 627 نفرشان مرد و 172نفرشان زن بوده اند.

این آمار البته نسبت به تمام 10سال قبل از آن، پایین تر است و از 1179نفر در سال 82 و به 799نفر در سال 91 رسیده. به جز این، سازمان پزشکی قانونی از مرگ «مشکوک به خودکشی» 4هزار نفر در سال گذشته هم خبر داده که البته برنامه ریزی شده بودن مرگ آنها به دست فردی دیگر به اثبات نرسیده اما خودخواسته بودن مرگشان هم قطع و یقین نیست.

در جدول زیر می‌توانید فهرست برخی از عوامل مرگ و میر ایرانی‌ها و آمارهای رسمی منتشر شده درباره تعداد تقریبی قربانیانشان را ببینید:

۴۷۴۷