-
جامعه سالم با شنیدن صداهای متکثر
اخبار اندیشهجامعهای که دروازه دانش، دسترسی به آگاهی و تفکر آزاد را برای همه باز نکند، بخشی از آیندهاش را بسته است. مسوولیت همه ما این است که این دروازه را برای افراد دارای معلولیت بازتر کنیم. کتابخانه ملی نیز میتواند پیشگام این حرکت باشد؛ حرکتی که از فناوری آغاز میشود اما به عدالت، برابری و کرامت انسانی ختم خواهد شد.
-
به مناسبت سالروز درگذشت محمدعلی فروغی
استفاده ابزاری فروغی و استبداد از یکدیگر/ نقد بیماری «سیاه و سفید بینی»؛احیای فروغی و طرد شریعتی / ذکاءالملک در شب استبداد متجددمآبانه ما
اخبار اندیشهفروغی نخست وزیری نبود که صرفا گوش به فرمان استبداد جدید بنشیند، بلکه میخواست اهداف و نیات تجددخواهانهاش را با ابزار استبداد جدید نیز دنبال کند. به عبارت دیگر، اگر استبداد نو از او استفاده ابزاری میکرد او نیز از استبداد جدید استفاده ابزاری میکرد. او مغز متفکر تجددمآبی مستبدانه و استبداد متجددمآبانه بود. فروغی نظریهپرداز تجدد برای ایران و ایرانِ متجدد بود، ناسیونالیستی مدرنیست.
-
امر ملی در کشاکش بحرانها و تهدیدها
عبدالکریمی از توفیق نظام در بخش نظامی و شکست در بخش اقتصادی و اجتماعی می گوید / روشنفکران نئولیبرال سد راه مبارزه با تبعیض / فساد از سیاست تا اجتماع
اخبار اندیشهوظیفه روشنفکران و نخبگان است که به مردم کمک کنند که به یک خودآگاهی ملی دست پیدا کنند. اما نه دانشگاه و نه روشنفکران، وظایف خود را انجام نمیدهند. روحانیت و حامیان گفتمان انقلاب همزبانی برای گفتوگو با بخش نوگرای جامعه ندارند اینها هم ریسمان هدایتشان به دست رسانههای خارجی افتاده است. این روند برای منافع ملی ما و صلح کشور ایران و اینکه ایران مورد تهاجم قرار نگیرد بسیار خطرناک است.
-
مروری بر کتاب «فراخنای آزادی و عدالت» اثر سید علی محمودی
فلسفه ای که در میانه جنایت آمریکا با کودتا در ایران و شیلی و جنگ ویتنام شکل گرفت / جان رالز، دو مفهوم آزادی و عدالت را با هم پیوند داده است
اخبار اندیشهکتاب فراخنای آزادی و عدالت، شرحی خوشخوان و فراگیر از اندیشههای جان رالز ارائه داده و اندیشههای این فیلسوف را در زمینه و زمانهاش بررسی میکند...رالز در دوره دانشجویی و سپس در مقام استادی دانشگاه، پیگیر رنجها و دردهای مردم بیپناه در کشورهای جنوب بود که تجاوز ارتش ایالات متحده به ویتنام، راه انداختن کودتا در برخی کشورها، از جمله در دوران نهضت ملی ایران به رهبری محمد مصدق، از نمونههای بارز آن بود. این تجربهها رالز را بر آن داشت که در سرشت و سرنوشت انسانها اندیشه کند و تفلسف را با تحول، و تعبیر را با تغییر همراه سازد.از این جهت میتوان گفت که نظریههای رالز، انتزاعی و بدون دغدغه واقعی و پشتوانه تجربی نیست.
-
مراسم بزرگداشت مهدی گلشنی در اصفهان برگزار شد
احیای عظمت فکری و علمی ایران از چه راهی می گذرد؟
اخبار اندیشهگلشنی معتقد است این تحول فکری بزرگ در ایران بازتاب نیافته است و جامعه علمی کشور همچنان در فضای میانگیر، بیتعریف و بدون نقشآفرینی تمدنی قرار دارد. به گفته او، اگر ایران بخواهد مسیر متفاوت و تمدنی را طی کند، باید علم را دوباره در چهارچوب ریشههای الهی و فلسفی خویش بازتعریف کند.
-
استادان دانشگاه از چالش های یک رشته دانشگاهی گفتند
رشته ایران شناسی در دانشگاه های ایران، علمی نیست / گذار از «ایده ایران» به «ایران ایدهساز» / چرا ایران شناسی نه علم است نه مسألهمحور؟
اخبار اندیشهمصباحیان: ایرانشناسی در شکل فعلی بیشتر به انباشت دادههای فرهنگی شباهت دارد تا یک نظام دانشی منسجم/ رحمانیان: آنچه در نهادهای آموزشی و پژوهشی ایران به عنوان ایران شناسی میبینیم، نه یک رشته که یک رشتهنما است؛ که شاید در ظاهر وجود داشته باشد، اما در باطن نسبتی با یک رشته علمی ندارد / دادبه: ایرانشناسی اصیل، تلاشی است عاشقانه و در عین حال روشمند، که پژوهنده را به شناختی ژرف از ایران، فرهنگ و تمدن آن میرساند و امکان تداوم تاریخی و فرهنگی ایران را در جهان معاصر نشان میدهد
-
اطلاعیه تغییر زمان همایش «اندیشه ایران، هویت ایرانی»
اخبار اندیشهروابط عمومی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران اعلام کرد که همایش «اندیشه ایران، هویت ایرانی» به مناسبت روز جهانی فلسفه، که مقرر بود در تاریخ سهشنبه ۱۱ آذر ۱۴۰۴ از ساعت ۹ تا ۱۷ برگزار شود، به دلیل شرایط نامساعد آلودگی هوا، به تاریخ سهشنبه ۱۸ آذرماه ۱۴۰۴ موکول شد.
-
محاکمه در میدان عمومی / آیا فرهنگ لغو، دموکراسی دیجیتال است؟
اخبار اندیشهآیا باید فرهنگ لغو را کاملا رد کنیم؟ نه لزوما! اما باید آن را به یک شکل بالغتر، عاقلانهتر و انسانیتر تبدیل کنیم. باید بین محاسبه افراد قدرتمند و نابودی هر کسی که اشتباه میکند تفاوت بگذاریم. باید یاد بگیریم که انتقاد با لغو فرق دارد که مسوولیتپذیری با مجازات ابدی فرق دارد و عدالت با انتقام فرق دارد. دموکراسی یعنی فضایی که در آن میتوان اشتباه کرد، یاد گرفت و تغییر کرد. اما فرهنگ لغو اغلب این فضا را میبندد و جامعهای که در آن کسی حق اشتباه ندارد، جامعهای است که در آن کسی جرات حرف زدن ندارد و این، آغاز پایان دموکراسی است.
-
بررسی تطبیقی و اسطورهشناسانه «پری» در داستان روز شنبه هفتپیکر نظامی
پریان نظامی نه نماد اغواگری که دعوتکنندگان به شهود و راز هستند / نظامی، برخلاف زرتشت پری را واسطه تجربه معرفت می داند / هفت پیکر، سفر به ناخودآگاه
اخبار اندیشهپریان نظامی برخلاف دیوان یا جادوگران، نماد اغواگری منفی نیستند، بلکه دعوتکنندگان به شهود و راز هستند. پادشاه هند، نماینده عقل و سلطه مردانه است و پری، نیروی شهودی و سرکش طبیعت. برخورد این دو نیرو، همان کشاکش میان فرهنگ و غریزه، آگاهی و ناخودآگاه است. از همین منظر میتوان گفت نظامی، برخلاف زرتشت که پری را شر میدانست، او را واسطه تجربه معرفت قرار میدهد...در پرتو اسطورهشناسی نوین میتوان گفت پری نظامی، همان نیرویی که انسان را از مرز عقل عبور میدهد تا در آینه خیال، حقیقت وجود خویش را بازبیابد. پری از اهریمن به الهه بدل میشود، از اغواگر به آموزگار و درنهایت از اسطوره به نماد روانشناختی جاودان.
-
گذار از «علوم اجتماعی تقلیدی» به «علوم اجتماعی انتقادی» به روایت سید محمود نجاتیحسینی
دانش ترجمهای، مسائل ایران را بیپاسخ گذاشته است / علوم اجتماعی گرفتار انبوه موضوعاتی است که ربطی به جامعه ایران ندارد
اخبار اندیشهراهحل، در «پیوند دادن شئونات جهانی به مقتضیات محلی» است. در این رویکرد، اولاً دادهها، نظریهها و دستاوردهای جهانی کنار گذاشته نمیشوند؛ ثانیاً در بستری تاریخی و اجتماعی مختص ایران بازاندیشی میشوند؛ سوم اینکه سوژه تحقیق «انسان ایرانی در جهان معاصر» میشود و نکته چهارم این است که در این رویکرد، جامعهشناسی جهانی نه حذف میشود و نه مورد تقلید کورکورانه قرار میگیرد؛ بلکه مورد بازخوانی انتقادی واقع میشود و در نهایت، او این رویکرد را «یک الزام حیاتی برای اجتماع علمی علوم اجتماعی ایران» میداند.
-
سخنرانی اصغر دادبه، ایرج شهبازی در نشست فلسفه و جامعه شناسی ادبیات
اخبار اندیشهشهر فلسفه ایران نشست ۶۷ خود را با موضوع «گفتارهایی در فلسفه ادبیات و جامعه شناسی ادبیات» برگزار می کند.
-
تحلیلی بر سرگردانی گفتمانی احزاب ایرانی؛ صرف حضور دلیلی بر تاثیر و سپس بهبود نیست / تنزل روششناسی احزاب به «دشمنشناسی» و تئوری «موجسواری»
اخبار اندیشهجاناتان فلوید، در کتاب «فلسفه سیاسی به چه کار میآید؟» در باب دو مؤلفه «حضور» و «تأثیر»- که سیاست ایران نیز با آن دست به گریبان است- مینویسد: «... سیفالاسلام قذافی را در نظر بگیرید که دکترای خود را از مدرسه اقتصادی لندن دریافت کرد[...] آیا تفاوتی در لیبی ایجاد کرد؟ اگر داستان او چیزی را در مورد فلسفه سیاسی ثابت کند، فقط این است: صِرفِ حضور، دلیلی بر تأثیر نیست، همانطور که تأثیر دلیلی بر بهبود نیست». به عبارتی ما نیز با حاضرانی مواجه هستیم که سخن بسیار میگویند، اما بر جامعه و سیاست تأثیر عمیق و مثبتی نمیگذارند.
-
نشست رونمایی از کتاب «جامعه شناسی حقوق و گفت و گو در باره دیالکتیک ارزش و واقعیت»
اخبار اندیشهخانه اندیشمندان علوم انسانی با همکاری انجمن حقوق شناسی و پژوهشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی نشست رونمایی از کتاب «جامعه شناسی حقوق و گفت و گو در باره دیالکتیک ارزش و واقعیت» را برگزار می کنند.
-
مقدمهای بر نظریه سیستم جهانی امانوئل والرشتاین
چطور کاپیتالیسم عالمگیر شد؟
اخبار اندیشه نظریه سیستم جهان در کجای جهان فکری قرار دارد؟ همزمان هم در حوزههای جامعهشناسی تاریخی و هم در حوزه تاریخ اقتصادی قرار دارد. علاوه بر این، بهدلیل تأکید بر توسعه و فرصتهای نابرابر در بین کشورها، مورد استقبال نظریهپردازان و دستاندرکاران توسعه نیز قرار گرفته است. این ترکیب، پروژه نظام جهانی را به یک تلاش سیاسی و فکری تبدیل میکند.
-
برگزاری نشست «نوروز نماد همگرایی فرهنگ و سیاست در برساختن مکتب ایران صلح»
اخبار اندیشه بهمیزبانی دانشگاه علامه طباطبایی نشست «نوروز نماد همگرایی فرهنگ و سیاست در بر ساختن مکتب ایرانی صلح» برگزار می شود.
-
کتاب خزان خودکامگان در کشورهای پساکمونیستی تحول از طریق انتخابات را بررسی میکند
خزان رهبران اقتدارگرا در کشورهای پساکمونیستی با «یادگیری» تاکتیکها/ پیروزی در انتخابات گام اول، تازه دشواری ها آوار می شوند
اخبار اندیشهنویسندگان در این کتاب کوشیدهاند نه درباره مشروعیت نظامهای سیاسی سخن بگویند، نه توصیهای برای تغییر ساختارها ارائه کنند، بلکه صرفاً به این پرسش پژوهشی پاسخ میدهند که چرا انتخابات در برخی کشورهای پساکمونیستی منجر به تغییر دولت شده و در برخی دیگر به تثبیت وضع موجود انجامیده است؟ نقطه قوت کتاب همین رویکرد تحلیلی و میانسطحی آن است؛ رویکردی که به جای تکیه بر نظریههای کلان یا تفسیرهای اخلاقی، به دادهها، مصاحبهها و مطالعههای میدانی تکیه دارد و تلاش میکند فرآیندهای سیاسی را در ظرف زمان و مکان خاص همان کشورها بفهمد.
-
در نشست «بایستگی فلسفه در جهان امروز» بررسی شد
محمدرضا بهشتی : فلسفه از دل حیرت زاده میشود و زندگی ما آکنده از حیرتهای نو است/ آنچه وعده سعادت می داد به رفاه ذهنی و مادی کاسته شده
اخبار اندیشهسید محمدرضا بهشتی، استاد فلسفه غرب دانشگاه تهران، معتقد است:«امروزه فلسفه نهتنها به نقطه پایان نرسیده، بلکه هر روز اهمیت خود را بیشتر جلوهگر میکند.» ... جهان معاصر با سرعتی سرسامآور دگرگون میشود و امور بدیهی دائماً از جای خود کنده میشوند؛ همین تغییرات پیوسته، انسان را بار دیگر با پرسش آغازین فلسفه روبهرو میکند:«این چیست؟»
-
بررسی و نقد کتاب عقلانیت قانون گذاری
اخبار اندیشهخانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست « بررسی و نقد کتاب عقلانیت قانون گذاری» را برگزار می کند.
-
نگاهی به تحقیقات تحلیلگر گذارهای پساکمونیستی
کشف نهادهای نابودگر و نقش حیاتی گذار/ آیا رهبران جهان را تغییر میدهند یا ساختارهای نهادی؟ / فروپاشی سوسیالیسم به وسیله نهادهایش انجام شد
اخبار اندیشهبانس با بررسی نمونههای متعدد از نظامهای متفاوت، این پرسش را طرح کرد که «آیا تغییر در رأس قدرت الزاماً منشأ دگرگونیهای عینی در سیاستگذاری میشود یا آنکه ساختارهای نهادی چنان قدرتمندند که مجال تأثیرگذاری فردی را محدود میکنند.»...بانس در این آثار تلاش میکند نشان دهد که تکثر مسیرها از یک واقعیت کلیدی ناشی میشود و آن امر این است که آنچهگذار را موفق یا ناموفق میکند، تعامل خاص میان نیروهای اجتماعی، توانایی نهادی دولت، رقابت نخبگان و تجربه تاریخی هر کشور است و نمیتوان یک مجموعه اصول جهان شمول برای چنین گذارهایی تعریف کرد. به همین دلیل او هیچ نسخه یکسانی برای دموکراتیکسازی ارائه نمیدهد و عمدتاً بر «ویژگیهای زمینهای» تأکید میکند.
-
برگزاری نشست رونمایی از کتاب مقبره سلطنتی زیویه و هنر سکایی
اخبار اندیشهنشست رونمایی از کتاب مقبره سلطنتی زیویه و هنر سکایی از سوی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می شود.
-
وقتی انتخابات، مدیران وفادار سیاسی را جایگزین کارمندان با تجربه می کند/ پیامدهای منفی جابهجاییهای سیاسی بر کیفیت ارائه خدمات
اخبار اندیشهدموکراسی محلی بدون نهادهای مکمل قوی، ممکن است به جای افزایش پاسخگویی، به کاهش کارایی منجر شود. در غیاب بوروکراسی شایستهسالار و عایقشده از تغییرات سیاسی، هر تغییر قدرت به قیمت از دست رفتن تجربه سازمانی، کاهش کیفیت نیروی انسانی و افت عملکرد دانشآموزان تمام میشود. این مسأله نه تنها برای برزیل، بلکه برای دهها کشور در حال توسعه دیگر که ساختار مشابهی دارند، یک هشدار جدی است. تقویت نهادهای خدمات عمومی، محدود کردن انتصابات سیاسی در پستهای کلیدی و اولویت دادن به شایستگی بر وفاداری، از مهمترین درسهایی است که میتوان از این تجربه گرفت.
-
لیبرالیسم چگونه فاشیسم را توجیه می کند؟
اخبار اندیشهفون میزس در این کتاب درباره مقطع زمانیِ بعد از قدرت گرفتن بولشویکها برای توجیه و دفاع از فاشیسم مینویسد: «نمیتوان انکار کرد که فاشیسم و تمام تکاپوهای دیکتاتوریجویانهی مشابه، پر از نیتهای خوبند و مداخله آنها در این مقطع زمانی تمدن اروپا را نجات داده است. خدمتی که فاشیسم با این کار خود انجام داده است در تاریخ جاودان خواهد ماند.» ... فون میزس در این کتاب مینویسد: «نمیتوان انکار کرد که فاشیسم و تمام تکاپوهای دیکتاتوریجویانهی مشابه، پر از نیتهای خوبند و مداخله آنها در این مقطع زمانی تمدن اروپا را نجات داده است. خدمتی که فاشیسم با این کار خود انجام داده است در تاریخ جاودان خواهد ماند.» احتمالاً اگر مارکوزه آن «نیتهای خوب» فاشیسم را که فون میزس به کار برده، در نوشتهاش میآورد بیشتر میتوانست توجیه فاشیسم توسطه لیبرالیسم را به تصویر بکشد.
-
وبینار فیلسوفان معاصر آمریکایی برگزار می شود
اخبار اندیشهوبینار فیلسوفان معاصر آمریکایی توسط خانه آشنا با همکاری انجمن حکمت و فلسفه ایران به مناسبت روز جهانی فلسفه برگزار میشود.
-
گفتمانهای دانشگاه ایرانی از ۱۳۰۴ تا ۱۳۵۹ در گفتار رضا ماحوزی
سه پایه لرزان مدرنیته ایرانی / دانشگاه در ایران از ایده فلسفی فروغی تا سلطه الگوی آمریکایی / چگونه نخبگان، «علم» را قربانی «ملتسازی» و «توسعه» کردند
اخبار اندیشهرضا ماحوزی معتقد است فلسفه دانشگاه در ایران از ۱۳۰۴ تا ۱۳۵۹ سه گفتمان ایده فلسفی دانشگاه، گفتمان کنشگری عملگرایانه و گفتمان توسعهگرایی را تجربه کرد.
-
روز جهانی فلسفه با حضور فلاسفه جهان در «خانه حکمت ایرانیان در وین» برگزار شد
فیلسوف آمریکایی: ۷۲ درصد مردم جهان در رژیم های اقتدارگرا زندگی می کنند / آمریکا در آستانه تبدیل به حکومت خودکامه / جهان در آستانه تغییر پارادایمیک
اخبار اندیشهبه مناسبت روز جهانی فلسفه، «خانه حکمت ایرانیان در اتریش» به همت رایزنی فرهنگی ایران در وین و با همکاری دانشگاه تبریز، نشستی بینالمللی با عنوان «آینده جهان و مسائل نوین فلسفی» و با حضور برجستهترین فلاسفه معاصر جهان برگزار کرد. در این همایش مجازی، اندیشمندانی از اروپا، آمریکا و آسیا درباره «آینده فلسفه و چالشهای انسان در عصر هوش مصنوعی» سخن گفتند. آنان تأکید کردند که جهان در میانه موجهای بیسابقه فناوری، رسانهای و سیاسی قرار گرفته است و تنها با «احیای تفکر فلسفی» است که میتوان مانع تبدیل انسان به ابزاری در خدمت قدرت و فناوری شد.
-
اعوانی: بدون حکمت، ایران آسیب می بیند و جای آن غربزدگی مینشیند / پژوهشگری درغرب، برای شرح شفا ۱۰ میلیون یورو دریافت کرد
اخبار اندیشهنشست «خردورزی؛ رسالت جاودان فلسفه در حیات بشری» سهشنبه، ۴ آذرماه به مناسبت روز جهانی فلسفه در محل مرکز نشر دانشگاهی برگزار شد. دکتر غلامرضا اعوانی با ارسال پیامی به این هماندیشی از «غربت فلسفه» گفت و چرایی آن را تبیین کرد. دکتر اعوانی هشدار داد که اگر فلسفه و حکمت تضعیف شود، جای آن را «غربزدگی» خواهد گرفت.
-
بنیادگرایی مذهبی از کجا میآید؟
اخبار اندیشهزمیگراد در کتابش بر «انعطافپذیری شناختی» تأکید دارد: توانایی مغز برای همزیستی با تضادها، پذیرش «ندانستن» بدون وحشت، و دیدن انسانیت در مخالف. این انعطاف با تمرینهایی چون سؤالبازی («آیا ممکن است من اشتباه کنم؟») یا درمان شناختی/رفتاری رشد میکند. راه بیرون آمدن از چرخه، پذیرش تدریجی ابهام است: فهمیدن که «ندانستن» ترسناک نیست، انسان بدون همهٔ جوابها باارزش و امن است، و التیام تحقیرها و تنهاییهای قدیمی.
-
میر نامیرا؛ زمانه و کارنامه استاد فقید میرمصطفی عالینسب
اخبار اندیشهکتاب «میرنامیرا» به زندگی و کارنامه میرمصطفی عالی نسب اختصاص دارد و نشان می دهد که جایگاه ویژه ایشان به عنوان مغز متفکر اداره اقتصاد ملی دردهه اول پس از پیروزی انقلاب اسلامی نقش تعیین کننده ای در حفظ استقلال ملی، پایبندی به آرمان های انقلاب اسلامی و ارتقاء کیفیت زندگی اکثر قاطع جمعیت کشور داشته است.
-
تحول بزرگ؛ توسعه جهان با بانک های بریکس و چین و رویگردانی از بانک جهانی/ تضعیف مشروعیت نئولیبرالیسم/ نظم نوین اقتصادی چه خوابی برای این قرن دیده است؟
اخبار اندیشهمقاله آهومادا و چانگ با این پیام به پایان میرسد که یک نظم نوین اقتصادی بینالمللی صرفاً یک ترجیح سیاستی نیست، بلکه یک ضرورت برای جلوگیری از تعمیق بحرانهای جهانی و دستیابی به یک تحول سبز، عادلانه و شکوفا است. نویسندگان استدلال میکنند که بدون اصلاحات ساختاری، کشورهای در حال توسعه در چرخههای توسعهنیافتگی و آسیبپذیری زیستمحیطی محبوس خواهند ماند؛ بنابراین، پیشنهادهای آنها نه یک نقشه راه ساده، بلکه یک مداخله فوری و بلندپروازانه برای جنوب جهانی است تا بنیانهای حاکمیت اقتصادی جهانی را برای بقا و سعادت متقابل بازآفرینی کند.
-
تحقیق مشترک ابوالفضل حاجیزادگان و حمیدرضا جلائیپور در باره «نقش شبکههای محلی آنلاین در قدرتیابی زنان طبقۀ فرودست در استان تهران»
زنان طبقه فرودست اتفاقی بی سابقه خلق کردند از مشروطه تا کنون/ جغرافیای قدرت در حال تغییر در تهران ؟ / زنان طبقه فرودست از بقا تا مطالبه زندگی
اخبار اندیشهاین حد از محوریت یافتن زنان طبقه فرودست در تحولات اجتماعی و سیاسی، دست کم در ایران معاصر، اتفاقی بی سابقه است از جنبش مشروطه تاکنون. زنان طبقات مرفه و متوسط در مقاطع زمانی مختلف و به شکل های گوناگون نقش چشمگیری در تحولات جامعه ایران ایفا کرده اند (کریمی، ۱۴۰۲)؛ اما به نظر می رسد زنان فرودست و به حاشیه رانده شده هیچ گاه به اندازه اکنون به عنوان نیروی اجتماعی شبکه مند، نقش مؤثری در تحولات جامعه ایران نداشته اند.