مجید جویا: از نتایج تحقیقی که به تازگی منتشر شده، چنین بر می‌آید که در حال حاضر میانگین دمای جهان از 75٪ کل سال‌های سپری شده در 11300 سال گذشته بیشتر است؛ و اگر مدل‌های آب‌وهوایی کنونی درست باشند، تا پایان قرن جاری، میانگین دما به بالاترین حد خود از پایان آخرین دوران یخبندان خواهد رسید.
قدمت ثبت آب‌وهوا با استفاده از دستگاه‌های هواشناسی تنها به اواخر قرن نوزدهم باز می‌گردد. دانشمندان برای برآورد دما در سال‌های پیش از آن، به وقایع‌نگاری‌های طبیعی مانند حلقه‌های بدنه درختان و نسبت ایزوتوپ‌ها در شکل‌گیری غارها اتکا می‌کنند.
ولی حتی این آرشیوها هم محدودیت‌های خود را دارند: به گفته‌شان مارکوت، متخصص آب‌وهوا از دانشگاه ایالتی اورگان، خیلی از بازسازی‌های دقیق آب‌وهوا، مخصوصا در مورد دما، تنها محدود به مناطق معینی هستند یا حداکثر به یکی دو هزاره پیش باز می‌گردند.
مدل‌سازی 11هزار ساله
مارکوت و همکارانش، دست به بازسازی روندهای آب‌وهوایی جهان تا 11300 سال پیش (یعنی زمانی که نیم‌کره شمالی زمین تازه در حال خروج از آخرین عصر یخبندان بود) زدند. آن‌ها برای انجام این کار، داده‌های تهیه شده توسط دیگر گروه‌ها را گردآوری و بررسی کردند. 73 گزارش هم‌پوشاننده آب‌وهوایی که آن‌ها در نظر گرفتند، حاوی هسته‌های رسوبی استخراج شده از بستر دریاچه‌ها و دریاهای اطراف زمین به همراه چند هسته یخی بود که از جنوبگان و سرزمین گرینلند به دست آمده بودند.
هر یک از این وقایع‌نگارها، بازه‌ای دست کم 6500 ساله را پوشش می‌دادند و حاوی یک خط مبدا به پهنای یک هزاره بودند که از میانه دوران پس از یخبندان و در حدود 3550 پیش از میلاد آغاز شده است.
برای برخی از گزارش‌ها، پژوهشگران دماهای گذشته را از نسبت یون‌های منیزیوم و کلسیوم در صدف مخلوقاتی میکروسکوپی استخراج کردند که مرده و بر بستر دریا افتاده بودند؛ برای دیگران، آن‌ها طول مولکول‌های آلی زنجیره بلند معروف به آلکان‌ها را که در رسوبات به دام افتاده بودند اندازه‌گیری کردند.
آن‌ها دریافتند که پس از عصر یخبندان، میانگین دمای جهان به روند صعودی خود ادامه داد تا اینکه در سال‌های بین 7550 و 3550 پیش از میلاد به تعادل رسید. سپس یک روند طولانی مدت سرمایشی آغاز شد، که در سال‌های بین 1450 تا 1850 میلادی به کمترین حد خود رسید.
از آن زمان تاکنون، دما با شیبی تند در حال افزایش است: چنانچه از گزارش مارکوت و همکارانش برمی‌آید، از اولین دهه قرن بیستم تاکنون، میزان افزایش میانگین دمای جهان، از دمایی تقریبا برابر با کمترین دما از عصر یخبندان به نزدیکی گرم‌ترین دوران آن رسیده و فاصله‌ای چند هزار ساله را در عرض چند ده سال پیموده است.
برای مشاهده عکس زیر در ابعاد بزرگ، اینجا را کلیک کنید.
بافت آب‌وهوا
به گفته مارکوت روندهای دمایی که گروه برای 2000 سال گذشته تعیین کرده است، تفاوت آماری با داده‌های تهیه شده توسط یک گروه دیگر که نتایج آن‌ها در سال 2008/1387 منتشر شده بود ندارند. «به این ترتیب می‌توانیم مطمئن باشیم که باقی داده‌های ما هم می‌توانند درست باشند».
به گفته گوین اشمیت، دانشمند آب‌وهوا در موسسه تحقیقات فضایی گودارد ناسا در نیویورک، مارکوت و همکارانش «مجموعه اثرگذاری از اطلاعات آب‌وهوایی را گردآوری کرده‌اند. مدت‌ها بود که تصویر کلی آب‌وهوا دست‌کم برای نیم‌کره شمالی روشن بود، اما این گردآوری بقیه دنیا را هم وارد متن این تحلیل کرده است».
به گفته دارل کافمن، زمین‌شناس در دانشگاه ایالتی آریزونای شمالی، «پیش از این تحقیق، پژوهشگران تنها می‌توانستند حدس بزنند که دمای جهان از گرم‌ترین بخش دوران کنونی بین دو یخبندان هم فراتر رفته است». آخرین یافته‌ها نشان می‌دهند که دماهای بالای کنونی، الزاما گرم‌ترین دماها نیستند، ولی به طرز غیر عادی داغ هستند.
به گفته مارکوت، روندهای دمایی در بخش اعظم دوران پس از عصر یخبندان، با آنهایی که از عوامل طبیعی مانند تغییرات طولانی‌مدت در نوسان محور زمین انتظار می‌رود، مطابقت دارند. ولی در یک و نیم قرن گذشته، انتشار صنعتی گاز گلخانه‌ای دی‌اکسید کربن افزایش داشته است؛ که به کمک آن می‌توان توضیح داد چرا دمای جهان در چند دهه گذشته به این سرعت افزایش یافته است.
به گفته این پژوهشگران، از مدل‌های آب‌وهوایی برآمده از پنل بین‌الملی تغییرات آب‌وهوایی چنین بر می‌آید که تا پایان قرن جاری، فارغ از میزان گاز کربنیکی که در چند دهه پیش رو منتشر شود، متوسط دمای زمین به بالاترین حد خود از پایان آخرین دوران عصر یخبندان خواهد رسید.
53271
نظر شما