شمسی به نام جلال

مردی که همواره قرین جلال شناخته شد اگرچه خود به تنهایی در فرهنگ نقشی کمتر از جلال نداشت. چه آن دوران که در حزب توده بود. چه آن دوران که همراه انقلابیون مسلمان شد. چه در شورای انقلاب فرهنگی و چه در روزنامه اطلاعات و پس از آن تا امروز.

پیرمرد 82 ساله بیش از نیم قرن عمر خود را، فعالانه در عرصه فرهنگ و ادبیات گذراند. تیزی سخنش از همه مصاحبه های این نیم قرن پیداست. چه آن دوران که در دانشگاه تهران بود. چه وقتی در دانشگاه سیراکیوز آمریکا بود. چه پس از انقلاب که عضو شورای سرپرستی صدا و سیما و نیز عضو شورای انقلاب فرهنگی شد. همواره حضور او در فرهنگ بیش از آنکه کتبی بوده باشد شفاهی بوده است. مردی که خاطرات فراوانی از تهران دارد. مردی که از پشت صحنه انقلاب فرهنگی می دانست و بالاخره مردی که همیشه و همه جا باتاب خاطرات گفته و ناگفته جلال آل احمد بوده است.

شمس‌الدین سادات آل‌احمد، فرزند آیت‌الله سید احمد طالقانی و برادر مرحوم جلال آل‌احمد، زمان زیادی است که بیمار است و مدتی است که با توجه به شدت بیماری آلزایمر ، قدرت تکلم خود را از دست داده است . او امروز در منزلی که به کمک امام خمینی (ره) خریداری شده است، بستری است . پسرش "جلال" می گوید: " ایشان دیگر نمی‌توانند راه بروند و باید با ویلچر ایشان را حرکت داد که این امر باعث مشکلاتی برای وی شده است. "

وی در پاسخ به این سؤال که چرا ایشان به بیمارستان منتقل نمی‌شود، نیز گفت: به دلیل این که ایشان هنوز می‌توانند غذا بخورند دکتر معالج ایشان لزومی به بستری شدن ایشان در بیمارستان ندیده است چرا که تا هنگامی که در این وضعیت هستند نمی‌توان برایشان کاری کرد و فرقی بین خانه و بیمارستان وجود ندارد.

فرزند آل‌احمد همچنین درباره عیادت نویسندگان و مسئولین فرهنگی از ایشان نیز گفت: ایشان تازه یک ماه است که به این حالت دچار شد‌ه‌اند و فکر می‌کنم کسی از مسئولین و نویسندگان از وضعیت وی اطلاع نداشته باشند.
آثار او گرچه به تعداد اندک و انگشت شمارند، اما به لحاظ محتوا و مضمون و شیوه کار، آثاری درخور توجه‏اند. شمس آل‏احمد برعکس آنها که اندک می‏‌خوانند و بسیار می‏نویسند، بسیار خوانده و کمتر نوشته است. عرصه کمتر شناخته شده توانایی او، پس از پیروزی انقلاب، قدرت سخنوری، قوت استدلال و بیان گرم و گیرا، و تأثیرگذار او بود.

مجموعه سخنان وی در مجامع گوناگون، اگر روزی به صورت مکتوب عرضه شود، یقیناً بیش از بیست جلد کتاب خواهد شد. کار شاخص و برجسته شمس آل‏احمد در زمینه تصحیح متون که می‏توان از آن به‏عنوان الگویی موفق از پژوهش و تصحیح آثار خطی گذشتگان نام برد، "طوطی‏نامه " یا "جواهر الاسمار " است که 31 سال پیش به چاپ رسید.

گزارشگری هنرمندانه شمس آل ‏احمد از خاطرات و دیدارهایش در سفر، از دیگر قوت‏های کار اوست. نثر شمس، پخته و پیراسته و قلمش شیوا و شیرین است. در گزارش‏ها، دقیق و نکته‏سنج می‏نویسد. کلامش به ایجاز تمایل دارد و طنز پنهان در آثارش، جاذبه‏ای دارد که خواننده را با خود همدل می‏کند و همراه می‏برد. این ویژگی‏ها به ویژه در آثار سال‏های اخیر وی، بیشتر نمایان است. برخی دیگر از آثار شمس آل احمد عبارتند از: «گاهواره»، «عتیقه»، «مجموعه قصه قدمایی»، «سیر و سلوک»، «از چشم برادر» و «حدیث انقلاب».