اجرای طرح هدفمند سازی یارانه ها بدون شک آثار اجتماعی گسترده ای به دنبال خواهد داشت و اقشار گوناگون جامعه را به انحاء مختلف متاثر خواهد کرد. هر چند نوع تاثیرات در دهک های مختلف اجتماعی متفاوت است اما قطعیت و اهمیت این تاثیرات را نمی توان نادیده گرفت.
به عبارت بهتر این تاثیرات با توجه به موقعیت و ویژگیهای اقشار مختلف جامعه متفاوت خواهد بود. تغییرات اجتماعی در دهک های مختلف از آن منظر متفاوت است که دهک های بالای جامعه که توانمندی اقتصادی بیشتری دارند، شاید تحت تاثیر مستقیم و کوتاه مدت این تغییرات قرار نگیرند و فشار اقتصادی کمتری را تحمل کنند اما در دراز مدت حتما از این تغییرات تاثیر می پذیرند.
در مقابل خانواده هایی که در دهک های پایین جامعه جای دارند فشار اقتصادی بیشتری را متحمل شده و به شدت در کوتاه مدت از این مساله تاثیر می پذیرند.
به عبارت بهتر گرانی حاصل از واقعی شدن قیمت و پرداخت ماهیانه و مستمر یارانه به خانواده ها منشا تغییراتی خواهد شد که در خانواده های سطح پایین با در آمد کم بیشتر نمود پیدا می کند.
این طرح به عنوان طرحی فراگیر که تمام لایه های اجتماعی را از خود متاثر می کند، جوانان را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. چون این گروه در زندگی روزمره هزینه هایی دارند و در عین حال فاقد در آمد می باشند. از این رو جوانان برای تامین نیازهای خود به خانواده وابسته اند. با اجرای طرح هدفمند سازی یارانه ها و پرداخت مستقیم یارانه به خانواده ها، این گروه خود را درآمد موجود خانواده شریک می دانند و صاحب حق تلقی میکنند و لذا روحیه استقلال طلبی آنان تقویت می شود. این مساله ممکن است به شکل گسترده مشهود و ملموس نباشد اما جوانانی که تا دیروز خود را متکی به خانواده می دانستند از این به بعد به این مساله فراست پیدا می کنند که بخشی از این در آمد حق آنان است که باید به آنها تعلق بگیرد.
البته این تحول ضمن اینکه ابعاد مثبتی دارد، اما جوانان را در معرض تغییرات زیادی قرار داده و فشار زیادی را به این افراد تحمیل می کند. این فشارها به سایر اقشار اجتماعی نیز وارد می شود اما قشر بزرگسال به خاطر برخورداری از ثبات اجتماعی نسبی، کمتر تحت تاثیر این تغییرات قرار می گیرند و راحت تر می توانند خود را با تغییرات جدید سازگار کنند. اما جوانان به دلیل تلاطم های روحی و فراز و فرودهای شخصیتی در این دوران، بیشتر در معرض فشار و آسیب قرار می گیرند، به گونه ای که میتوان حدس زد که این تجربه می تواند گاه به تنش های درونی یا کشمکش های خانوادگی منجر گردد.
استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران
نظر شما