تب تند سخنرانی میان باراک و نتانیاهو

سارا معصومی: اوضاع در خاورمیانه با سخنرانی باراک اوباما رئیس‌جمهوری ایالات متحده در قاهره وارد مرحله تازه‌ای شد. رهبران اسرائیل در بخش‌هایی از این سخنرانی مورد حمایت رهبر ایالات متحده قرار گرفتند. اما بخش‌های سخنرانی اوباما که در آن اسرائیل مورد نکوهش قرار گرفت بسیار بیش از حد انتظار رهبران تل‌آویو بود. شاید به جرات بتوان ادعا کرد که این نخستین بار برای دولت اسرائیل است که از حمایت رهبران کاخ سفید محروم می‌شوند. این برای اسرائیلی که موجودیت خود را مدیون حمایت‌های رفیق شفیق خود است معنایی کمتر از مرگ سیاسی ندارد. حالا بنیامین نتانیاهو که در قامت رهبری حزب لیکود نخست‌وزیر این رژیم هم محسوب می‌شود، قصد دارد مانند اوباما در سخنرانی مفصلی از سیاست‌های خود در خاورمیانه و در قبال فلسطینی‌ها سخن بگوید. هفته آینده قرار است نتانیاهو از طرحی در برابر مردم سخن بگوید که قرار است صلح را به ظن اسرائیلی‌ها بدون پایان دادن به شهرک‌سازی‌ها در کرانه باختری و تشکیل دو کشور مستقل فلسطین و اسرائیل به منطقه بازگرداند. نتانیاهو ادعا می‌کند که می‌خواهد نه تنها آرامش را به فلسطینی‌ها هدیه کند! که در سر سودای تأمین امنیت را هم دارد.

بنیامین نتانیاهو از زمان حضور در رأس هرم قدرت در کشورش تاکنون بارها در برابر درخواست‌های مکرر ایالات متحده برای برقراری صلح در منطقه که از او خواسته است به پای میز مذاکره‌ای بازگردد که در زمان دولت قبلی به رهبری ایهود اولمرت بنا شده بود مقاومت کرده. نتانیاهو اما بی‌توجه به این درخواست‌ها هشدار بر تن کرده و در واشنگتن هم لبخندی تحویل باراک اوباما داده و اعلام کرد که در حال تهیه طرحی است که بر اساس آن بتواند امنیت را به منطقه بازگرداند. حالا گویا پس از سخنرانی تند و تیز باراک در قاهره نتانیاهو متوجه حساسیت موضوع شده و قرار است در سخنرانی مشابه پاسخ رفیق قدیمی خود و جامعه جهانی را یکباره بدهد. اوباما اما مطالبه تازه و غیرمعمولی از اسرائیل ندارد. اسرائیل باید به شهرک‌سازی‌ها در کرانه باختری پایان داده و اصل تشکیل دو کشور مستقل در کنار هم را بپذیرد. اسرائیل اما نه فلسطین مستقل را می‌خواهد و نه به دنبال پایان دادن به شهرک‌سازی‌ها است. این در حالی است که اتحادیه اروپا هم در این دو مورد دوشادوش ایالات متحده ایستاده است.

نتانیاهو در دیدار هفتگی با اعضای کابینه خود در این خصوص گفت: ما به دنبال دستیابی به صلح نه تنها با فلسطینی‌ها که با تمامی کشورهای عربی هستیم. همزمان می‌خواهیم که رهبران کاخ سفید و سایر دوستان ما در سطح بین‌المللی از اهداف و منافع مشترک با ما به درک درستی برسند.

9 هفته از حضور نتانیاهو در قدرت می‌گذرد. نخست‌وزیری که در سال 1999 هم دولتش به دلیل بی‌درایتی و همین افکار افراطی از هم پاشیده شد و با این وجود بار دیگر اسرائیلی‌ها به او رأی دادند و رئیس‌جمهور او را مسئول تشکیل دولت کرد. این تصمیم شیمون پرز در حالی اتخاذ شد که حزب کادیما به رهبری تزیپی لیونی دو رأی بیشتر از لیکود در سبد انتخاباتی خود داشت. حالا گویا اسرائیلی‌ها به اشتباه خود پی برده‌اند. آنها به دولتی رأی دادند که بدون هیچ‌گونه برنامه خاصی به میدان آمد.

تحلیلگران بین‌المللی بر این باورند که اگر نتانیاهو به دنبال بازسازی رابطه با ایالات متحده است باید بیش از پیش از خود خلاقیت نشان دهد. سخنگو دولت نتانیاهو از باراک اوباما خواسته است که به تعهدات کتبی و شفاهی که در زمان جورج بوش میان واشنگتن و تل‌آویو بسته شده متعهد باشد. این در حالی‌است که هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه ایالات متحده با توسل به لحنی تند در تازه‌ترین اظهارات خود اعلام کرد که قرار نیست بر سر اصرارهای ایالات متحده برای پایان یافتن شهرک نشینی‌ها توافقی انجام گیرد. دولت جدید ایالات متحده مدعی است که توافق‌های شفاهی میان جورج بوش با رهبران اسرائیل برای دولت جدید لازم الاجرا نیستند.

دولت نتانیاهو تاکنون بارها اعلام کرده است که به نقشه راه پایبند است. نقشه راه در سال 2003 برای نخستین بار رسماً اعلام شد. بر اساس این نقشه تمامی شهرک‌نشینی‌ها باید پایان یابد. هدف از اعلام این طرح هم تشکیل کشور مستقل فلسطین اعلام شده است. نتانیاهو تاکنون بارها بر تعهد خود بر توافق‌نامه‌های کتبی و مورد امضا تأکید کرده است اما نامی از نقشه راه به صراحت نبرده است. پیش از سخنرانی نتانیاهو نماینده اعزامی باراک اوباما به منطقه و بیت‌المقدس به طور خاص سفر خواهد کرد.