آتش بلای خانمان سوز جنگلهای شمال

جنگلها به عنوان یکی از مهمترین سامانه های حیات بخش بشر جایگاه انکارناپذیری در تامین رفاه ، آسایش و سعادتمندی جوامع بشری دارند. وجود ارزش های متعدد و متنوع اقتصادی و زیست محیطی در پیکره این منابع ارزشمند الهی ، تکیه گاه مطمئن و استواری برای تداوم و ارتقای زیست جانوران به ویژه انسان و متضمن شکوفایی حیات جوامع بشری و توسعه پایدار است.

جنگلها موجب تعدیل آب و هوای محیط می شوند ، در ساعات روز به این دلیل که شاخ و برگ درختان مانند حفاظی در برابر پرتو نورانی خورشید قرار می گیرند ، دمای هوای جنگل کمتر از دمای فضای غیر جنگلی است و در طول شب نیز به این دلیل که تغییر و انعکاس حرارتی دما در محیط وخاک جنگلی کمتر است ، هوای محیط جنگلی خنک تر از فضای باز است .در جنگل ، ترکیبی از آوای دلنواز پرندگان ، جریان آب دره ها و رودخانه ها و به هم خوردن برگها و شاخه ها به روح و روان آدمی آرامش می بخشد.

اما گاهی حوادثی رخ می دهد که باعث نابودی جنگلها می شود مثل همین آتش سوزی که در جنگل های گلستان رخ داده است. آتش سوزی یکی از مهمترین علل از بین رفتن جنگلها و مراتع است.

که در کمترین مدت ممکن، مساحت زیادی از این منابع را نابود ساخته و به زمینهایی لخت تبدیل می کند.

آتش سوزی از این نظر که ممکن است منشأ انسانی داشته باشد، یعنی به خواست انسان یا در اثر بی احتیاطی وی به راه افتد و سرمایه ای گرانبها را به نابودی بکشاند، می تواند در بخش مربوط به آسیبهای انسانی مطرح شود و از آنجا که برخی از عوامل طبیعی در آتش سوزی جنگل نقش دارند می توان آن را در بخش آسیبهای ناشی از عوامل طبیعی نیز ذکر کرد، اما به سبب اهمیت بسیار زیاد آتش سوزی بهتر است که جایگاه ویژه ای را به تشریح این موضوع اختصاص دهیم.

آتش سوزی جنگلهای گلستان در سطحی از مناطق جنگلی سیجان، ریگ چشمه، کیارام و عرصه های روستای ترسه از توابع شهرستان مینودشت آغاز شد.

متاسفانه  برآوردهای اولیه نشان می‌دهد حداقل 200 هکتار جنگل در آتش‌سوزی در این منطقه از بین رفته است  که آتش با سرایت به برگ‌های زرد ریخته شده کف درختان، وسعت یافته است.  این اتش سوزی آتش‌سوزی در چندین منطقه رخ داده است که بخشی از آن متعلق به اراضی سازمان جنگل‌ها و بخشی نیز متعلق به سازمان حفاظت محیط زیست است.

البته منطقه وسیعی طعمه حریق شده اما هنوز از تلفات حیات حش در منطقه گزارشی داده نشده و آمار دقیقی از وسعت آتش سوزی در دست نداریم.

برای مهار این اتش سوزی بالغ بر 300 نفر از گروههای مختلف مثل نیروهای محیط بان، جنگل‌بان، عوامل محلی ، بسیج، تشکل های مردمی ، هلال احمر و ستاد حوادث غیر مترقبه استان و استان‌های همجوار برای مهار آتش‌سوزی به منطقه اعزام شده‌انداما شیب زیاد و بروز آتش‌سوزی در ارتفاعات مهار آنرا با مشکل جدی مواجه کرده است.

 همچنین به دلیل صعب‌العبور بودن منطقه حادثه دیده و همچنین شرایط جوی و وجود وزش باد در برخی از ساعات مهار این آتش‌سوزی برای گروه‌های عملیاتی دشوار شده است.

اگر شرایط جوی بیش از حد با وزش باد همراه باشد، احتمال اینکه این حریق به شکل تاجی ادامه یابد وجود دارد که در این صورت شرایط بسیار سخت خواهد شد، البته سازمان هواشناسی شرایط جوی بحرانی را گزارش نداده است.

متاسفانه ادامه آتش سوزی در عرصه های جنگلی گلستان از جمله پارک ملی گلستان که از آن به عنوان "ذخیره گاه کره مسکون" یاد می شود، سلامت وحوش این مناطق را به خطر انداخته است و این عرصه ها را به قربانگاه وحوش و گونه های ارزشمند تبدیل کرده است.

جنگل گلستان تنها به دلیل اینکه یکی از زیستگاه های حیات وحش است بلکه به خاطر حفظ بخش قابل توجهی از تنوع زیستی کشور دارای اهمیت و جایگاه ویژه ای است.

وجود پارک طبیعی و ملی گلستان با وسعت بیش از 91 هزار و 890 هکتار در شرق جنگلهای خزری شمال در استان گلستان واقع شده است و نخستین پارک ملی در ایران بوده که عنوان پارک ملی را به خود اختصاص داده است.

این پارک ملی در 19 مرداد 1336 به نام منطقه حفاظت شده "آلمه وایشکی" تحت حفاظت کانون شکار قرار گرفت و در 22 فروردین 1343 به پارک وحش نامگذاری شد.

همچنین در سال 1353 پس از اصلاح قانون شکار و صید، عنوان پارک وحش به پارک ملی تغییر داده شد و به دلیل موقعیت ممتاز این پارک و جاذبه های فراوان زیستی، پارک ملی گلستان در سال 1977 از سوی سازمان یونسکو عنوان "ذخیره گاه کره مسکون" را به خود گرفت.

برای جلوگیری از اتش سوزی لزوم مدیریت مطلوب بحرانی ضروری است و ستاد بحران زمانی کار ساز است که با مدیریت بحران اداره شود در غیر این صورت شاهد ادامه وضع موجود خواهیم بود. مدیریت بحران علاوه بر اجرای وظایف مدیریت شامل برنامه ریزی، هماهنگی، سازماندهی، بکارگیری بهینه منابع و امکانات، نظارت و کنترل و ارزیابی، باید واجد شرایط ویژه ای مانند قدرت، قاطعیت، سرعت عمل و تاثیرگذاری باشد.

معاون محیط طبیعی و تنوع‌زیستی سازمان حفاظت محیط زیست استان مازندران