قابلیت جهت‌یابی در کبوتران یکی شگفت‌انگیزترین رازهای دنیای حیوانات است که رازهای سربه‌مهر فراوانی در خود نهفته دارد. دانشمندان برای درک بهتر این توانایی کبوتران، دستگاهی الکترونیکی طراحی کرده‌اند که می‌تواند فعالیت‌های مغزی و موقعیت مکانی کبوتران را در حین پرواز، همزمان اندازه‌گیری کند. شاید بهتر باشد این دستگاه را iPigeon (آی.کبوتر) نامید!
دانشمندان دانشگاه زوریخ با استفاده از این دستگاه که نورولاگر2 نام دارد، سعی دارند فعالیت مغزی کبوتران را در زمان جهت‌یابی بررسی کنند. نورولاگر در حقیقت از 2 دستگاه تشکیل شده، یک دستگاه جی.پی.اس بسیار کوچک که در پشت کبوتر نصب می‌شود و یک دستگاه الکتروکاردیوگراف سبک 2گرمی که فعالیت‌های مغزی کبوتر را به‌هنگام پرواز ثبت می‌کند. این اطلاعات در یک کارت حافظه بسیار کوچک ذخیره می‌شوند و بعد از پرواز کبوتر، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
بررسی‌های اولیه اطلاعات بدست‌آمده، نشان داده است بسته به این‌که کبوترها به چه چیزی نگاه می‌کنند، چندین موج مختلف در مغز آن‌ها ایجاد می‌شود.
این تیم تحقیقاتی در اولین مرحله آزمایش‌ها، کبوتران را در فاصله 18 کیلومتری ساحل مدیترانه رها کردند. آن‌ها متوجه شدند زمانی‌که این کبوترها از روی دریا عبور می‌کردند، فعالیت مغزی آن‌ها فرکانس کم‌تری دارد، چرتکه سطح دریا اطلاعات خاصی در اختیار کبوتران قرار نمی‌دهد.
اما زمانی‌که کبوترها به مرز ساحلی دریا رسیدند، فرکانس موج‌های مغزی آن‌ها افزایش پیدا کرد. هم‌چنین زمانی‌که این کبوترها از روی مکان‌هایی مانند آزادراه‌های شهری عبور می‌کردند، فرکانس امواج مغزی آن‌ها افزایش پیدا می‌کرد که نشان می‌دهد مغز آن‌ها در هنگام دریافت اطلاعات بیش‌تر، عکس‌العمل نشان می‌دهد.
هم‌چنین زمانی که کبوتران گروهی پرواز می‌کنند، فعالیت مغزی آن‌ها در مقایسه با زمانی‌که انفرادی پرواز می‌کنند، به‌شدت کم‌تر است. یکی از مهم‌ترین دلایل این امر، این است که وقتی کبوترها گروهی پرواز می‌کنند، برای جهت‌یابی نیاز چندانی به نگاه کردن به سطح زمین ندارند و فقط با دنبال کردن مسیر پرواز دیگر کبوترها، راه خود را ادامه می‌دهند.
هم‌چنین دانشمدان متوجه شدند زمانی‌که کبوترها به زمین‌های ناهموار نگاه می‌کنند، فعالیت مغزی آن‌ها افزایش پیدا می‌کند؛ زیرا آن‌ها مجبورند اطلاعات بیش‌تری را که برای جهت‌یابی نیاز دارند، پردازش کنند. در این بررسی‌ها مشخص شد فعالیت‌های مغزی کبوترها نقش مهمی در جهت‌یابی آن‌ها بازی می‌کند. بیشترین فعالیت مغزی کبوترها در زمانی ثبت شد که این کبوترها در هنگام پرواز قصد تغییر مسیر را دارند.
دورا بیرو، زیست‌شناس دانشگاه آکسفورد گفت: «نتایج این بررسی بسیار برای ما جالب توجه بود. این دستگاه پنجره‌های تازه‌ای راجع به فعالیت‌های مغزی پرندگان در هنگام جهت‌یابی در اختیار دانشمندان قرار داد».
البته این دانشمندان تحقیقات خود را به کبوتران محدود نکرده‌اند. آن‌ها اخیرا تیم تحقیقاتی مشترکی را با دانشمندان پاناما تشکیل داده‌اند تا فعالیت‌های مغزی حیوانی را به نام خرس تنبل بررسی کنند، اما در نهایت متوجه شدند فعالیت مغزی حیواناتی که دارای حرکت کندی هستند، چندان جالب نیست.
نیوساینتیست، 25 ژوئن- ترجمه: ابوالفضل کریمی
نظر شما