سید علی موسوی خلخالی:
مقتدا صدر، رهبر جریان صدر و یکی از متحدان دقیقه 90 نوری مالکی، نخست‌وزیر عراق در حالی پس از چهار سال به عراق بازگشته که پیامدهای حضور مجدد وی در کشورش برای بسیاری سوال برانگیز است. مقتدا صدر نزدیک به چهار سال در ایران و در شهر قم زندگی کرد و اکنون پس از این مدت در حالی به عراق بازگشت که استقبال از او در حرم علوی در نجف کم‌نظیر بوده است. صدر در طول حضورش در شهر قم به تحصیل دروس حوزوی پرداخته بود و از دست زدن به اقدامات تند و خشونت آمیزی که در سال های اول اشغال عراق به آنها متوسل شده بود اجتناب کرد. وی قرار است امروز شنبه در حضور طرفدارانش در نجف اشرف سخنرانی کند.
مقتدا در حرم امیر المومنین (ع) در حالی سخنان کوتاهی را ایراد کرد که عمده سخنانش به انتقاد از شعار طرفدارانش که در محل حاضر شده بودند، باز می‌گشت. وی خطاب به آنها گفت: «شعارهایتان مرا آزار داد. خواهش می‌کنم برای جلوگیری از خدشه‌دار شدن حیثیت خاندان صدر و خودتان از دادن شعارهای نا به جا اجتناب کنید." گفته می شود که طرفداران مقتدا د رحین ورود او به صحن امیرالمومنین شعارهایی خیلی افراطی به نفع او دادند.
میدل ایست آن لاین، در ذیل گزارشی که در آن از دیدار قریب الوقوع مقتدا صدر با آیت آلله سیستانی مرجع عالقیدر شیعیان عراق خبر داده مدعی شد که او حامل پیام ویژه ای از طرف آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب برای ایشان است . این در حالی است که پیش از این منابع خبری از ارسال پیام و ابلاغ سلام ایشان به آیت الله سیستانی، توسط علی اکبر صالحی، سرپرست وزارت امور خارجه ایران خبر داده بودند. همچنین گفته می‌شود که مقتدا صدر با اطمینان از حمایت و تضمین‌های سیاسی مقامات جمهوری اسلامی ایران وارد عراق شده است.
همچنین یکی دیگر از محورهای خبری که روز جمعه درباره بازگشت مقتدا به عراق مطرح بود اینکه بازگشت این روحانی شیعه بر اساس توافق حاصل شده میان نوری مالکی و شخص مقتدا صدر با وساطت جمهوری اسلامی ایران محقق شده است. نوری مالکی قبل از کسب اعتماد جریان صدر در سفری به ایران و دیدار با شخص مقتدا در شهر قم به او وعده داد در صورت حمایت جریان صدر از نخست‌وزیری‌اش ترتیبات بازگشت او به نجف را مهیا خواهد کرد.
در همین رابطه ابراهیم جعفری، رئیس ائتلاف هم‌پیمانی ملی در پارلمان عراق نیز هفته گذشته و قبل از عزیمت مقتدا صدر به نجف اشرف به تهران آمده بود تا زمینه‌های بازگشت رهبر جریان صدر به عراق را فراهم آورد. بازگشت مقتدا به نجف با بازگشت ابراهیم جعفری به بغداد همراه شده است. ابراهیم جعفری حتی در دیدار با علی‌اکبر صالحی، سرپرست وزارت امور خارجه ایران در بغداد که با آمدن مقتدا به نجف اشرف، او نیز به عراق رفت، بر حفظ زمینه‌های لازم برای حضور دائمی او در عراق تاکید کرد.
مقتدا صدر به محض رسیدن به نجف اشرف در بیانیه‌ای از طرفدارانش خواست از دولت نوری مالکی حمایت کرده و اجازه ندهند دولت او به هیچ وجه تضعیف شود.
به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران، این بار، برخلاف سالهایی که میان صدر و مالکی کدورت و کینه حاکم بود، بازگشت رهبر جریان صدر باعث تقویت جایگاه نخست‌وزیر عراق خواهد شد. جریان صدر که ابتدا یکی از مخالفان اصلی نخست وزیری مجدد مالکی بر عراق بود در ماه های اخیر به یکی از حامیان قاطع نوری مالکی برای پست نخست‌وزیری تبدیل شد. از سوی دیگر مخالفان صدر از جمله العراقیه معقتدند که او باعث افزایش نفوذ ایران در عراق ، به حساب می‌آید. از نگاه اعضای العراقیه و نزدیکان به عربستان سعودی، مقتدا صدر و جریان وابسته به او در کنار نوری مالکی و حزب الدعوه و مجلس اعلای اسلامی عراق به ریاست عمار حکیم از متحدان جمهوری اسلامی ایران در عراق محسوب می‌شوند. برخی تحلیلگران نیز بر این باورند که با آغاز عقب‌نشینی نیروهای امریکایی از عراق که در سال 2011 تکمیل خواهد شد، نقطه ثقل امریکایی‌ها در عراق کاهش می‌یابد و این باعث شده تا مقتدا صدر زمینه را برای بازگشت به میهنش مهیا ببیند.
صدر بازداشت نخواهد شد
در حال حاضر جریان صدر رابطه خود با نوری مالکی را رابطه‌ای استراتژیک می‌داند و خود را یکی از ستون‌های ثابت حکومت مالکی قلمداد می‌کند. برخی نیز معتقدند حضور صدر در ایران باعث شده تا وی تغییراتی در سیاست‌های سابق خود ایجاد کند و بی‌شک تحت تاثیر بسیاری از تفکرات ایرانی‌ها از جمله پرهیز از خشونت و تاکید بر حفظ ثبات و امنیت قرار گرفته است. مقتدا بر سر ترور مجید خوئی متهم به شراکت در قتل است و تحت پیگرد قرار دارد، اما نوری مالکی تاکید کرده است که مسئولیت سلامتی و عدم بازداشت او را بر عهده می‌گیرد.
بازگشت مقتدا صدر به عراق با واکنش متفاوت جریانهای سیاسی عراقی و جهانی مواجه شده است. ایالات متحده امریکا از بازگشت صدر ابراز نگرانی کرد و از نوری مالکی خواست بر فعالیت‌های آتی وی نظارت بیشتری داشته باشد. واشنگتن همچنین از نوری مالکی خواسته است که موضوع بازداشت مقتدا صدر را همچنان در برنامه خود داشته باشد. مالکی با این در خواست ایالات متحده قویا مخالفت کرده و گفته است که صدر یکی از رهبران سیاسی موثر در عرصه سیاسی عراق است و نمی‌توان علیه او دست به کاری زد.
خاطرات بد از جیش المهدی
بازگشت مقتدا صدر با آغاز دور تازه‌ای از فعالیت‌های تروریستی گروه‌های شبه نظامی جدا شده از جیش المهدی از جمله عصائب اهل الحق ( چریک های اهل حق) هم‌زمان شد. صدر چند روز قبل از عزیمت به عراق با صدور بیانیه‌ای به شدت از این گروه و فعالیت‌های آن انتقاد کرده بود.
در همین حال خاطرات ناخوشایند بازمانده از خشونت های جیش المهدی و نیروهای خودسر مقتدا سبب شده تا برخی از جریانهای سیاسی مستقر در بصره و جنوب عراق از بازگشت او به عراق ابراز نگرانی کرده و از این که بازگشت وی باعث تقویت درگیری‌های قومی و طایفه‌ای شود، ابراز نگرانی کنند. اهالی بصره به دلیل درگیری‌های اعضای جیش المهدی با دولت عراق در سال 2008 خاطره خوشی از جریان صدر ندارند.
در این میان تعجب آور ترین بخش مربوط به فهرست العراقیه است که از بازگشت او استقبال کرده است. مصطفی الهیتی، یکی از رهبران فهرست العراقیه در این باره گفت: «بازگشت مقتدا صدر به عراق دلیلی است بر امن شدن کشور و اطمینان به فضای کلی سیاسی عراق."
جریان صدر 39 کرسی در پارلمان جدید عراق دارد و قرار است حداقل 8 پست را نیز در دولت نوری مالکی بر عهده داشته باشد. علی الشلاه، یکی از نمایندگان ائتلاف هم‌پیمانی ملی و یکی از اعضای ائتلاف دولت قانون نیز روز پنج‌شنبه در این باره گفت: «بازگشت مقتدا صدر به عراق با در نظر گرفتن تمامی معیارها سیاسی ایجابی است. آقای مقتدا صدر پس از چهار سال ماندن در ایران در حالی به میهن بازگشته است که اکنون جریان صدر یکی از مهره‌های موثر در عرصه سیاسی عراق، ستون‌های مهم دولت جدید و مجلس نمایندگان عراق محسوب می‌شود.»
وی ابراز امیدواری کرد که بازگشت صدر بتواند به نزدیکی میان جریانهای سیاسی به خصوص جریانهای سیاسی شیعی در کشور کمک کند و مشکلات موجود در عراق را رفع سازد.
هانی عاشور، یکی دیگر از نمایندگان فهرست العراقیه نیز بازگشت مقتدا صدر به عراق را نشانه وجود تحولاتی تازه در عرصه سیاسی عراق دانست و گفت: «جریان صدر و رهبر آن مقتدا صدر تا کنون همکاری‌های بسیار مثبتی را با تمام جریانهای سیاسی عراق از جمله فهرست العراقیه داشته است.»
وی در ادامه افزود: «با بازگشت مقتدا صدر به عراق پیش‌بینی می‌شود که فعالیت سیاسی آنها ابعاد تازه‌ای به خود بگیرد و جایگاه سیاسی آنها در کشور قوی‌تر شود.»
شاکر کتاب دیگر عضو العراقیه نیز بازگشت مقتدا صدر را نشان از نزدیکی روابط جریانهای سیاسی به هم دانست و گفت: «اکنون بازگشت او باعث تقویت وحدت ملی عراق شده و شراکت گروه‌های سیاسی با یکدیگر را افزایش خواهد داد.»46
نظر شما