نوای ربنا در خاطره بسیاری از ایرانی‌ها رنگی زیبا و به یادماندنی دارد و گویی ماه مبارک رمضان با ربنا عجین شده است. تا آن‌جا که حتی اگر در زمان‌های دیگر هم صدای ربنا را بشنویم، حال و هوای نزدیک افطار ماه رمضان در ذهن و دلمان زنده می‌شود. نوای تلاوت ربنا در حقیقت با هر یک از قرائت‌های هفت‌گانه مشهور قرآن کریم متفاوت است. ربنا بیان آوازی آیات ۱۹۳ و ۱۹۴ سوره مبارکه «آل‌عمران» است که آیه شریفه ۱۹۳را اساتید حوزه ادبیات و شعر، بهترین ملاک و برترین نمونه صنعت ترصیع دانسته‌اند. ریشه و پشتوانه ربنا، به زمانی بازمی‌گردد که شجریان در دوران جوانی در محضر پدرش قرآن می‌آموخت. در آن سال‌ها شجریان بارها در جشنواره‌های داخلی و جهانی قرآن، جوایز برتر این مسابقات را کسب کرده بود.
محمدرضا شجریان در مورد اجرای این اثر که در تیرماه 1358 ضبط شده، می‌گوید: «انگیزه اصلی من در خواندن این دعا تدریس آن به دو هنرجو بود. این اثر در یکی از استودیوهای رادیو ضبط شد و پس از مدتی بدون اجازه من از رادیو پخش می‌شد!» و حالا ربنا از برنامه‌های اصلی رادیو و تلویزیون در ماه مبارک رمضان است.
ربنا طبق سنت اجرایی این دعاها روی دستگاه‌های قرآنی خوانده شده و این قطعه از دستگاه «رست» یا «راست» شروع شده و در خاتمه به دستگاه «عجم» (شبیه به ماهور) می‌رسد. (نام عجم بر این دستگاه که یکی از دستگاه‌های هفت‌گانه قرآنی است، می‌تواند نشان‌دهنده نبود چنین دستگاهی در الحان قدیم عربی باشد.) در این اثر تأثیرات شیخ نصرالدین طوبی و شیخ طه الفشی به خوبی عیان است. البته ربنای شجریان بسیار شکیل‌تر و زیباتر اجرا شده است. این اجرا تقریباً فاقد تحریر است و به جز چند نت، تماماً به‌وسیله قلط و ویبراسیون و بسیار ماهرانه اجرا شده است.
قانون چه می‌گوید؟
از نظر قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان، مؤلف، مصنف و هنرمند «پدیدآورنده» محسوب شده و به آنچه از راه دانش یا هنر و یا ابتکار آنان پدید می‌آید بدون در نظر گرفتن محملی که برای ارائه آن به‌کار رفته «اثر» اطلاق می‌شود. آثار مورد حمایت این قانون شامل موارد متعدد از جمله «کتاب، رساله، جزوه، نمایشنامه، شعر، ترانه، سرود، تصنیف، نوشته‌های علمی، فنی، ادبی و هنری» است که برای نخستین بار عرضه شود. بخشی از قوانین که در تاریخ دوشنبه سوم آذر ماه 1348 تحت عنوان «قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان» به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است به شرح زیر است: ماده 1، فصل یکم: از نظر این قانون به مؤلف و مصنف و هنرمند «پدیدآورنده» و به آنچه از راه دانش یا هنر و یا ابتکار آنان پدید می‌آید، بدون در نظر گرفتن طریقه یا روشی که در بیان و یا ظهور و یا ایجاد آن به کار رفته «اثر» اطلاق می‌شود.
ماده 3، فصل دوم: حقوق پدیدآورنده شامل حق انحصاری نشر و پخش و عرضه و اجرای اثر و حقوق بهره‌برداری مادی و معنوی از نام و اثر اوست.
ماده 4، فصل دوم: حقوق معنوی پدیدآورنده محدود به زمان و مکان نیست و غیر قابل انتقال است.
ماده 12، فصل سوم: مدت استفاده از حقوق مادی پدیدآورنده موضوع این قانون که به موجب وصایت یا وراثت منتقل می‌شود، از تاریخ مرگ پدید آورنده سی سال است و اگر وراثی وجود نداشته باشد یا بر اثر وصایت به کسی منتقل نشده باشد، برای همان مدت به منظور استفاده عمومی در اختیار وزارت فرهنگ و هنر قرار خواهد گرفت. تبصره - مدت اثر مشترک موضوع ماده 6 این قانون سی سال بعد از فوت آخرین پدید آورنده خواهد بود.
ماده 13، فصل سوم: حقوق مادی اثرهایی که در نتیجه سفارش پدید می‌آید تا سی سال از تاریخ پدید آمدن اثر متعلق به سفارش‌دهنده است مگر آنکه برای مدت کمتر یا ترتیب محدودتری توافق شده باشد.
نظر شما