ایران با آگاهی از اهداف پلید آمریکا ضمن خودداری از واکنش هیجانی و تداوم پایبندی به تعهداتش در ذیل برجام، بمدت یک سال صبر استراتژیک پیشه کرد. پس از بی عملی اعضای اروپایی برجام و ناتوانی آنها در اجرای تعهدات یازده گانه خود، ایران مطابق با بندهای ۲۶ و ۳۶ آن از ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ با برداشتن گامهای پنجگانه، اقدامات داوطلبانه هسته ای خود را بصورت مرحله ای کاهش داد. آمریکا پس از گنجاندن سپاه پاسداران بعنوان نیروی نظامی رسمی کشور، دفتر مقام معظم رهبری و بانک مرکزی ایران در لیست تحریمها، اقدام به ترور وحشیانه سردار سلیمانی قهرمان ملی کرد. این رژیم حتی با بهره گیری از پاندمی کرونا و ممانعت از واردات اقلام دارویی و پزشکی توسط ایران، تمامی راههای بهره گیری ایران از برجام را مسدود ساخت و اعضای اروپایی برجام غیر از توسل به گفتار درمانی، نتوانستند مسیری را برای انتفاع کشورمان از مفاد برجام مشخص کنند.
رژیم آمریکا برغم خروج از برجام و نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، مدعی برخورداری از حقوق مندرج در آنها از جمله توسل به مکانیسم حل اختلاف و بازگرداندن تحریمهای فصل هفتمی سازمان ملل شد. هرچند این ادعای مضحک توسط ۴ عضو دائم شورای امنیت و آلمان بعنوان شرکای برجام رد شد، ولی این رژیم با قلدری تمام و با ارایه پیش نویس قطعنامه ای در صدد دائمی کردن محدودیتهای تسلیحاتی مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ برآمد تا عملا مانع از رفع این محدودیت ها در سال پنجم برجام شود. لغو تحریمهای تسلیحاتی ایران از ۱۷ اکتبر سال جاری تنها امتیاز باقی مانده مطابق با برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ بود، بنابراین طبیعی بود که ایران تهدید به خروج از برجام در صورت عدم لغو آن کند. بواسطه ی مخالفت اعضای دایم و غیر دایم شورای امنیت با پیش نویس آمریکا، این رژیم در تفسیری بسیار شاذ و خلاف قطعنامه ۲۲۳۱، بار دیگر مدعی شد که همچنان شریک برجام است و می تواند سازوکار بازگشت قطعنامههای قبلی شورای امنیت پیش بینی شده در قطعنامه ۲۲۳۱ را فعال نماید.
رژیم آمریکا برخلاف تمامی قواعد بین المللی در تاریخ ۲۰ اوت ۲۰۲۰ با ارایه ابلاغیه ای به رئیس شورای امنیت مدعی این شد که فرایند بازگشت مفاد قطعنامه های پیشین شورای امنیت را فعال نموده است و اکنون نیز ادعا کرده است که از آنجایی که قطعنامه ای مبنی بر ضرورت تداوم رفع تحریمهای شورای امنیت طبق بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ تصویب نشده است، در ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۰ مفاد تمامی قطعنامه های مختومه شورای امنیت باز می گردند. پس از ابلاغیه آمریکا در ۲۰ اوت، ۱۳ عضو شورای امنیت و روسای سابق و فعلی این شورا، اقدام آمریکا را بخاطر عدم مشارکت در برجام، فاقد وجاهت قانونی معرفی کرده و از پذیرش آن و هر اقدامی بر اساس آن خودداری نمودند. به کلامی دیگر، اعضای شورای امنیت با اکثریت مطلق رسماً و به خوبی آشکار ساختند که اقدام رژیم آمریکا از هیچ مبنای حقوقی و فرصت آیینی برای فعال سازی مکانیزم مرتبط با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت برخوردار نیست. در نشست کمیسیون مشترک برجام نیز که در تاریخ ۱ سپتامبر ۲۰۲۰ در وین برگزار شد، اعضای کمیسیون طی بیانیه ای اقدام آمریکا را مردود اعلام نمودند.
با فرار رسیدن ۲۰ سپتامبر و ادعای آمریکا مبنی بر بازگشت تحریمهای سازمان ملل، سه کشور اروپایی عضو برجام در کنار چین، روسیه و اکثر کشورهای عضو غیر دایم شورای امنیت و نیز دبیرکل سازمان ملل متحد به صورت کتبی این اقدام آمریکا را فاقد هرگونه اثر حقوقی دانسته اند. گوترش دبیرکل سازمان ملل، در نامه اش خاطر نشان می کند: «نمی تواند طوری اقدام کند که گویی هیچ تردیدی (در این مورد) وجود ندارد. با توجه به این که نظر شورای امنیت در مورد وضعیت تحریم های ایران هنوز روشن نشده، لذا از این تصمیم (بازگشت تحریمها) و تعیین کمیته و هیئتی از متخصصان برای نظارت بر اجرای آن، پشتیبانی نمی کنم.» جوزف بورل، دیپلمات ارشد و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی نیز با تاکید بر مواضع پیشین خود اظهار داشت؛ ایالات متحده نمی تواند تحریم های بین المللی را اعمال کند، زیرا دیگر طرفی از توافق محسوب نمی شود. اختلاف نظر بین رژیم آمریکا و اروپا در شورای امنیت سازمان ملل شکاف دیپلماتیکی را که از زمان خروج دولت ترامپ از توافق هسته ای در سال ۲۰۱۸ آغاز شد، عمیق تر کرده است.
اقدام رژیم آمریکا بقدری شاذ و نچسب است که حتی رسانه های آمریکایی نیز آن را به استهزاء گرفته و صحبت از انزوای جهانی آمریکا می کنند.
برای نمونه واشنگتن پست نوشت: «بواسطه ی شکست حیرت انگیز دیپلماسی ترامپ؛ ایالات متحده منزوی شد، نه ایران. یک دهه پیش، ایران خود را تحت تحریم های گسترده اعمال شده توسط شورای امنیت در سازمان ملل متحد مطرود شده یافته بود. اکنون و همزمان با آغاز جلسه امسال مجمع عمومی سازمان ملل متحد، این ایالات متحده است که به لطف شکست عظیم دیپلماسی دولت ترامپ، در انزوای فوق العاده و بی سابقه ای قرار گرفته است.»
رژیم آمریکا که به برکت برجام با ناکامی های بزرگ و انزوای جهانی مواجه است و توان پنهان سازی عصبانیت خود را ندارد، در غیاب شرکای همیشگی خود، با حضور چهار وزیر کابینه، مشاور امنیت ملی کاخ سفید و نماینده آن رژیم، یک شوی تبلیغاتی برگزار کرد و در آن، تحریم های اقتصادی جدیدی را علیه ایران اعلام نمود. این اقدام در کنار تهدید به تحریم کشورهای دیگر در قبال نادیده گرفتن تحریمهای ادعایی آمریکا علیه ایران، نشان از یاس و نامیدی بی سابقه ی آمریکا دارد. تحریم های جدید بیشتر افراد و نهادهای ایرانی را که به برنامه های غنی سازی هسته ای یا موشک های بالستیک مرتبط هستند، هدف قرار می دهد.
آنچه امروز شاهدش هستیم در سایه هدایت رهبر معظم انقلاب و تلاش خستگی ناپذیر دیپلماتها و متخصصین کارکشته و ورزیده ی حقوقی، سیاسی و بین المللی کشورمان بدست آمده است. نتیجه این هدایت و تلاشها، انعقاد برجامی بوده است که حتی در وضعیت احتضار توانسته است رژیم آمریکا را در انزوا و تنگنای شدید جهانی قرار دهد. شایسته است ضمن ارج نهادن به کار تمامی دست اندرکاران برجام و اعتماد کامل به توانمندی آنها در انجام وظایف خود بنحو احسن، مراقب سوء استفاده ی دشمنان از سخنان، مواضع و رفتار و اقدامات بعضا نسنجیده ی شخصیتهای حقیقی و حقوقی کشور بود. اروپا در قضیه ی برجام کنار آمریکا قرار نگرفت، ولی در مورد حقوق بشر، رفع تحریمهای تسلیحاتی، توانمندی موشکی و سیاستهای منطقه ای کشورمان با رژیم تروریستی آمریکا هم نظر بوده و دوست دارد که کشورمان را از حقوق خود در این زمینه ها محروم سازد. بردباری کشورمان در برابر رفتار تحریک آمیز واشنگتن همچنان مهمترین مانع در برآورده شدن اهداف پلید ترامپ، پومپئو وزیر امور نفرت پراکن او، نتانیاهو و بن سلمانها و بن زایدها است.
کارشناس مسائل بین الملل
۳۱۱۳۱۱
نظر شما